مریم میرشکارپور

رخداد زلزله در کشور باعث تخریب شهرها و روستاهای زیادی شده است. وقوع زمین لرزه های شدید در منطقه مورد مطالعه (دو زمین لرزه به بزرگی 6.4 و 6.3 ریشتری در تاریخ 23 آبان 1400 در نزدیکی شهر فین استان هرمزگان) و وجود گسل های فعال (اصلی زاگرس و تراستی زاگرس) در مجاورت شهر حاجی آباد می توانند باعث تخریب سازه ها و تلفات جمعیتی در این شهر شوند. بنابراین، هدف از انجام این تحقیق ارزیابی خطرپذیری لرزه ای، آسیب پذیری سازه ای و جمعیتی شهر در اثر وقوع زمین لرزه احتمالی است تا نواحی آسیب پذیر در برابر خطرات زمین لرزه مشخص شوند. به منظور اجرای این تحقیق داده های زمین شناسی، توپوگرافی و آب شناسی و داده های جمعیتی از سازمان های مرتبط در محدوده شهر حاجی آباد جمع آوری و  بر اساس مطالعات میدانی تعداد سازه ها و نوع سازه در هر محله برداشت شد. سپس نقشه پراکندگی سازه ها و نوع آن ها ترسیم شد. در مرحله بعد این داده ها در سامانه GIS آماده سازی و با استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره مانند روش فرآیند تحلیلی شبکه ای (ANP) و روش منطق فازی (Fuzzy Logic) اولویت بندی و وزن دهی شدند. زیر معیارهای زمین شناسی شامل: فاصله از گسل، ضخامت آبرفت و جنس خاک و رسوبات؛ آب شناسی شامل: عمق آب های زیرزمینی و توپوگرافی شامل: شیب و بی نظمی توپوگرافی هستند. پس از وزن دهی این معیارها و زیر معیارهای هر یک با استفاده از روش ترکیب وزنی خطی (WLC) تلفیق شده، نقشه خطرپذیری زمین لرزه سناریو با بزرگی 7.1 ریشتر در شهر تولید شد. نتایج نشان می دهد 3.68 کیلومتر مربع از وسعت شهر در محدوده خطرپذیری خیلی زیاد قرار دارد. سپس با استفاده از روش های ارزیابی آسیب پذیری سازه ای و منحنی های شکنندگی توسعه یافته در ایران میزان تخریب سازه ها در شهر مورد ارزیابی قرارگرفت که مشخص شد در اثر وقوع زلزله ای به بزرگی 7.1 ریشتر، حدود 80 درصد ساختمان های موجود در شهر دچار تخریب بالای 70 درصد شده و حدود 11000 نفر از جمعیت شهر نیز دچار جراحت شدید یا کشته خواهند شد. نتایج این تحقیق می تواند کارشناسان و برنامه ریزان شهری را در حوزه مدیریت شهری و مدیریت بحران برای اجرای سیاست های کلان کاهش خطر زمین لرزه، ارتقا آمادگی در برابر وقوع زمین لرزه و اولویت بندی مقاوم سازی سازه ها در این شهر یاری رساند.