ابراهیم معتمدی

این مطالعه با هدف مرور سیستماتیک مقالات پژوهشی در زمینه عوامل شکل گیری حاشیه نشینی در ایران در بازه زمانی (1401-1370) انجام شده است. روش تحقیق از نظر هدف کاربردی، از نظر اجرا کمی، از نظر ماهیت و روش توصیفی است و جامعه آماری تحقیق کلیه تحقیقات انجام شده در کشور ایران است. از تعداد 250 مقاله انتخاب شده در نهایت تعداد 39 مقاله حائز کلیه شرایط لازم با توجه به پروتکل انتخاب شدند. سپس با استفاده نرم افزار CMA2 تحلیل و ارزیابی گردید. یافته ها نشان داد اندازه های اثر و واریانس برای 19 فرضیه از مطالعات گردآوری شده در حالت مدل اثرات تصادفی برابر(حداقل 617/- تا حداکثر 963/0) و از نظر آماری در سطح احتمال 95 درصد معنادار هستند. هم چنین نتایج نشان داد دافعه های اجتماعی- فرهنگی مبدأ، جاذبه های اجتماعی- فرهنگی مقصد از علل مهم حاشیه نشینی هستند. با توجه به نتایج حاشیه نشینی یک معضل کلان شهری می باشد که نشان دهنده ضعف در ساختار اجتماعی و اقتصادی است برای جلوگیری از تاثیرات سوء این پدیده علاوه بر تلاش در جهت اصلاح این ساختارها باید به شناسایی عوامل دقیق جهت جلوگیری از گسترش بی درنگ آن نمود و البته با توجه به اثرات مخرب حاشیه نشینی بر شهرها، کاهش مشکلات حاشیه نشینان خصوصاً در زمینه های عوامل اجتماعی و فرهنگی باید نقش پررنگی در مدیریت کلان داشته باشد.

رشد شهرنشینی در ایران با روندی سریع و شتابان همراه بوده و این رشد شتابان، مسایل و معضلاتی برای شهرهای ایران به دنبال داشته است. با توجه به اهمیت حاشیه نشینی و تأثیر آن در سطوح مختلف جامعه، این مطالعه با هدف  فراتحلیل مقالات پژوهشی در مورد پیامدهای حاشیه نشینی در نواحی شهری در بازه زمانی (1370-1401) انجام شده است. روش تحقیق در این مقاله از نظر هدف کاربردی، از نظر اجرا کمی، از نظر ماهیت روشی «فراتحلیل» بوده که نوعی پژوهش توصیفی است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه تحقیقات ثبت شده در  در پایگاه های اطلاعاتی  و تحقیقاتی در کشور  است که به مساله حاشیه نشینی پرداخته اند. برای شناسایی مطالعات، یک بررسی سیستماتیک در پایگاههای اطلاعاتی مجلات صورت پذیرفت. از تعداد250 مقاله انتخاب شده در نهایت تعداد 39 مقاله حائز کلیه شرایط لازم با توجه به پروتکل انتخاب شدند. سپس با استفاده از نرم افزار CMA2 تحلیل و ارزیابی گردید. نتایج نشان داد از پیامدهای حاشیه نشینی، خشونت خانگی فیزیکی و غیرفیزیکی، انحرافات اجتماعی، کودکان کار و خیابانی و احساس ناامنی اجتماعی است. عدم برخورد بنیادین و ریشه ای با پیامدهای حاشیه نشینی، موجب ظهور آنها در شکل و شمایل دیگر خواهد شد و توسعه ی پایدار شهری از جنبه های زیست محیطی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در معرض تهدید قرار می گیرد.