نعمت الله بحرینی مائینی

سیاسیات همواره از موضوعات مهم و پرحضور در ادبیات فارسی بوده است. شاعران و نویسندگان اندیشمند ایرانی، فراتر از سیر در دنیای خیالات شاعرانه و صنایع ادبی، به جهان و جامعه پیرامون خویش نیز توجه داشته اند و بد و خوب امور را در آثار خویش انعکاس داده اند و درباره شان داوری کرده و موضع گرفته اند و نکوکاران را ستوده اند و بدکرداران را تقبیح کرده و اندرز داده اند. ارکان و ستون های ادب پارسی از حکیم فردوسی و ناصر خسرو گرفته تا نظامی، مولوی، سعدی، حافظ و شاعران و نویسندگان معاصر، همگی حساسیت خویش را به اوضاع جامعه نشان داده اند و در سطوح گوناگون و به طرق متنوع، سیاسیات را در شعر خویش انعکاس داده اند. صائب تبریزی، شاعر برجسته و سرآمد سبک هندی در قرن یازدهم هجری نیز از این دایره بیرون نیست و به سیاسیات، توجه وافر دارد. مضمون آفرینی های زیبای او در غزل، توجه ویژه او به مسائل اجتماعی و پیروی از طنز حافظ و شوخ طبعی سعدی، او را در ردیف یکی از مهم ترین شاعران ایرانی قرار داده است. صائب با توجه به شرایط سیاسی و اجتماعی عصر خود به سیاست و کشورداری توجه دارد. او در هرباب، نقدهایی در پرده ی پند و اندرز برای کارگزاران حکومت دارد. در این مقاله، تلاش بر آن است که با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی سیاسیات در دیوان صائب پرداخته شود و هدف، ترسیم کلیاتی از اوصاع و احوال ایران و دیگر ممالک فارسی زبان آن روزگار از دریچه شعر صائب است. یافته های این مقاله گویای توجه گسترده صائب تبریزی به سیاست و اوضاع