محمدکاظم صیادی

بهبود کیفیت عملکرد زنجیره تأمین در بخش های تولیدی، کارخانجات و کسب وکارهای مختلف از مهم ترین اهداف مدیران در هر ک شور اس ت و آین ده اقتصادی ه ر ک شور بستگی به کیفیت عملکرد این نهادها دارد. از طرف دیگر، پیشرفت روزافزون اینترنت اشیا نقش بسیار مهمی در تسهیل روند امور در بخش های مختلف زنجیره تأمین دارد. فناوری اینترنت اشیا در این حوزه کاربردهای متنوعی دارد. هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی کاربردهای اینترنت اشیا در بخش مدیریت زنجیره تأمین با رویکرد تصمیم گیری چندمعیاره است. در ای ن پ ژوهش روش تصمیم گیری چندمعیاره «کپراس» به کار گرفته شده است. شاخص های ارزیابی بر اساس نظر خبرگان عضو «انجمن فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران» و مدیران شاغل در شرکت هایی که در حال بهره گیری از اینترنت اشیا هستند و به روش تحلیل مضمون انتخاب شده است. روش پژوهش از نظر هدف کاربردی اس ت و از لح اظ اب زار گ ردآوری اطلاع ات، توصیفی به شمار می رود. بر اساس یافته های پژوهش، کاربردهایی نظیر «نظارت و کنترل محصولات فاسدشدنی غذا و دارو»، «حفظ سلامت کارکنان در صنایع مختلف»، «خط تولید و دستگاه های هوشمند»، و «تعمیر و نگهداری هوشمند» به ترتیب، بیشترین اهمیت را دارند.

امروزه با توجه به آلودگی های زیست محیطی که محصولات مختلف ایجاد می کنند، اتخاذ سیاست-هایی از سوی دولتها در زمینه بهبود عملکرد زیست محیطی زنجیره تامین بیشتر مورد توجه قرار گرفته است. زنجیره تامین سبز منافع زیادی را مانند صرفه جویی در منابع انرژی، کاهش آلاینده ها و... در پی خواهد داشت. مداخله ی دولت برای توسعه این زنجیره ها به صورتهای مختلفی مانند پرداخت یارانه، اخذ مالیات، فروش مجوز و انجام تبلیغات است. در این پژوهش، دو تولیدکننده با زنجیره های تامین سبز و غیرسبز در بازار رقابتی با یکدیگر رقابت کرده و محصولات خود را از طریق یک خرده فروش مشترک به فروش می رسانند و دولت نیز به عنوان رهبر در بازی استاکلبرگ مداخله می کند. این زنجیره ها بر اساس انتخاب روش های قیمت گذاری عامل محور و عمده فروشی به چهار مدل مختلف طراحی شده است و دراین مدل ها دولت با انجام تبلیغات برای محصولات سبز در دو مدل اول و دوم و با اخذ مالیات از تولیدکننده محصول غیرسبز در مدل های سوم و چهارم درصدد حداکثر کردن رفاه اجتماعی و بهبود محیط زیست است. به منظور تجزیه و تحلیل و مقایسه مدلها از روش نظریه بازیها استفاده شد. نتایج نشان می دهد که به طور کلی دخالت دولت باعث بهبود وضعیت زیست محیطی و رفاه اجتماعی می شود و در حالت انجام تبلیغات، تأثیر بهتری بر روند کلی بازار و همچنین بر رفاه اجتماعی نسبت به استراتژی اخذ مالیات دارد.

چین همواره به دنبال تغییر مرکز ثقل اقتصاد جهان از غرب به قاره ی آسیا با محوریت این کشور و گسترش حوزه ی تاثیرگذاری در عرصه های مختلف اقتصادی، اجتماعی سیاسی و جغرافیایی در مقیاس بین المللی بوده است. طرح راه ابریشم دیجیتال به عنوان پایه اقتصاد دیجیتال چین، در راستای چنین اهدافی طراحی شده است که می تواند تاثیرات زیادی را بر موقعیت و وضعیت ژئوپلتیک ایران نیز داشته باشد. در طرح راه ابریشم دیجیتال از فناوری هایی استفاده می شود که به عنوان پایه و اساس یک اقتصاد دیجیتال به شمار می رود. این فناوری ها شامل فناوری های زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی است. مشارکت یا عدم مشارکت کشورها در این طرح می تواند تاثیرات زیادی بر وضعیت توسعه آنها، کاهش شکاف دیجیتالی، و افزایش ظرفیت محلی بگذارد. هدف از این مقاله، بررسی تأثیرات راه ابریشم دیجیتال بر توسعه پایدار است. بنابراین طرح مزبور با استفاده از چارچوب روش PEST، از منظرهای اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، و فناوری تحلیل می شود و سپس نقش آن در توسعه پایدار تشریح می گردد. با توجه به حضور پررنگ کشور ایران در این طرح، می توان انتظار داشت که نقش آن در زمینه سیاستگذاری های بین المللی و حکمرانی دیجیتال، افزایش یافته و این کشور را به لحاظ جنبه های اقتصادی و فناورانه، به زنجیره ارزش جهانی متصل کند.

با افزایش نفوذ وسایل ارتباطی در جامعه ضرورت استفاده از تجارت همراه بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. با توجه به جدید بودن این حوزه پذیرش استفاده از آن توسط افراد با چالش های مختلفی روبرو بوده است. بنابراین لازم است تا عوامل تاثیر گذار بر پذیرش تجارت همراه شناسایی و اثرات آنها بر یکدیگر به صورت دقیق مورد بررسی قرار گیرد. برای انجام پژوهش حاضر ابتدا عوامل موثر بر پذیرش با مطالعات کتابخانه ای شناسایی و با بررسی خبرگانی بومی سازی شده است و سپس با استفاده از روش نگاشت ادارکی فازی مورد تحلیل قرار گرفت. داده های مورد استفاده برای تحلیل توسط 15 نفر از کارشناسان حوزه تجارت همراه که 7 نفر از آنها در حوزه دانشگاهی و 8 نفر فعال در این صنعت بودن از طریق پرسشنامه آنلاین جمع آوری شد. نتایج نشان داد، شاخص های رضایتمندی مشتریان از عملکرد تجارت همراه، وفاداری مشتریان به استفاده از این فناوری، گسترش پوشش شبکه ای بی سیم توسط اپراتورهای تلفن همراه، افزایش اعتماد مشتریان به فروشندگان آنلاین، افزایش مهارت های مدیریتی در بکارگیری تجارت همراه، از اولویت بالاتری نسبت به دیگر مولفه ها در پذیرش تجارت همراه دارند. در نهایت، با توجه به نتایج بدست آمده توصیه های سیاستی جهت توسعه تجارت همراه به سازمان ها، دولت، اپراتورهای مخابراتی، ارایه دهنده خدمات مالی و توسعه دهندگان اپلیکیشن های تجارت همراه ارایه شد.

امروزه با توجه به افزایش آلودگی های زیست محیطی توجه دولت ها به مفهوم زنجیره تامین سبز افزایش یافته است. زنجیره تامین سبز محصول سبز را تولید کرده که سازگاری بالایی با محیط زیست دارد. هدف از این مقاله بررسی تاثیر مداخله دولت بر روی رقابت بین زنجیره ها، محیط زیست و رفاه اجتماعی است. در این مقاله سه مدل مختلف ارائه می شود. در مدل اول دو زنجیره تامین سبز و غیر سبز با یکدیگر رقابت داشته و دولت حضور ندارد. در مدل دوم دولت برای استفاده از زنجیره تامین سبز فرهنگسازی انجام می دهد و در مدل سوم از زنجیره تامین غیر سبز مالیات اخذ می کند. تابع هدف دولت رفاه اجتماعی است. در هر دو مدل مداخله دولت، بازی به صورت استاکلبرگ است. برای حل مدل از روش تحلیل عقب گرد استفاده می شود. این روش روند استنتاج رو به عقب در مسائل با مراحل محدود، با هدف بدست آوردن اقدام بهینه در هر مرحله است. برای محاسبات ریاضی و بدست آوردن متغیرهای تصمیم، نرم افزار متلب و میپل به کار رفته است. نتایج نشان می دهد که در صورت دخالت دولت به صورت فرهنگ سازی آسیب های زیست محیطی کمتر می شود. نتیجه دیگر این است که شرایط افزایش رفاه اجتماعی در حالت فرهنگ-سازی مشخص می شود. همچنین این امکان برای زنجیره تامین سبز فراهم می شود در صورت برقراری روابطی معین میان پارامترها قیمت خود را بالا ببرد. در مدل اخذ مالیات اگر دولت هدف خود را بیشینه کردن رفاه اجتماعی قرار دهد، تحت هر شرایطی رفاه اجتماعی نسبت به حالت عدم حضور دولت افزایش می یابد.