مرضیه طالشی انبوهی

مقدمه:  امروزه نزدیک یک سوم جمعیت جهان در مناطق حاشیه ای و سکونتگاه های غیررسمی زندگی می کنند این محله ها از نمودهای بارز فقر شهری هستند که در درون یا مجاورت شهرها به ویژه شهرهای بزرگ به شکلی خودرو، فاقد مجوز ساختمان و برنامه ریزی رسمی شهرسازی، با تجمعی از اقشار کم درآمد و سطح نازلی از کیفیت شرایط زیست شهری شکل می گیرد. پایین بودن زیست پذیری و سطح نازل مسکن در اسکان های غیررسمی ناشی از عوامل بسیاری همانند پایین بودن میزان درآمد، فقدان مالکیت قانونی، عدم حمایت های دولتی و سیاسی از محله و غیره می تواند باشد.هدف:  پژوهش حاضر، با هدف تحلیل عوامل موثر بر زیست پذیری محله حکیم نظامی ارومیه است.روش شناسی:  پژوهش از نظر هدف گذاری کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی است. روش نمونه گیری به صورت تصادفی ساده و حجم جامعه آماری با مدل کوکران با سطح خطای 5 درصد 379 نفر بر اساس جمعیت سال 1397 می باشد. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه محقق ساخته) استفاده شده است.قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی محله حکیم نظامی ارومیه می باشد . یافته ها و بحث:  یافته های این پژوهش نشان داد از بین ابعاد هفت گانه فرهنگ و پایداری اجتماعی، آموزش، زیست محیط، سلامت و بهداشت، امنیت و پایداری، کالبدی و حمل نقل، اقتصاد مربوط به محله حکیم نظامی ارومیه به ترتیب با بارهای عاملی 99/0، 67/0، 57/0، 24/0، 16/0، 14/0 و 14/0 بر زیست پذیری این محدوده تأثیر می گذارند.نتیجه گیری: نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان دهنده این بود که زیست پذیری در سطح محله حکیم نظامی ارومیه در سطح پایینی قرار دارد و همچنین با توجه به نتایج خروجی از مدل سازی معادلات ساختاری شاخص فرهنگ و پایداری اجتماعی با میزان بار عاملی 99/0 بیشترین تاثیر را در راستای ارتقای زیست پذیری محله حکیم نظامی ارومیه دارد.

رویکرد آمایش سرزمین را می توان «ادراک عینی و فضایی زبان سرزمینی» نامید. این رویکرد با به بکارگیری رویکرد یکپارچگی قلمرویی، سازمانی، سیاستی و فرابخشی، سعی در فراهم سازی دقت در ترکیب و تجزیه مؤلفه های سازمان فضایی دارد. هدف از نوشتار حاضر تحلیل همسویی و هم راستایی وضعیت توسعه منطقه ای مبتنی بر شاخص ها با مؤلفه ها و اصول آمایش سرزمین است. در این راستا، نوشتار پیش رو با هدف تحلیل و تببین وضعیت شهرستان های استان کرمانشاه از منظر شاخص های فرابخشی آمایش و توسعه منطقه ای است. این پژوهش از لحاظ هدف گذاری، کاربردی و براساس روش شناسی، توصیفی- تحلیلی است. شیوه گردآوری داده ها، مبتنی بر بهره گیری از اسناد کتابخانه ای و مطالعات آمایش استان کرمانشاه در قالب 32 شاخص منتخب است. جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات به دست آمده از تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره جدید کوکوسو، آنتروپی شانون و از آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون در نرم افزارهای Excel، Arc Gis و SPSS استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که شهرستان کرمانشاه با کسب بیشترین امتیاز کوکوسو 89/17 در جایگاه اول و شهرستان های اسلام آباد غرب و هرسین به ترتیب با کسب امتیاز 87/17 و 34/17 در رتبه های دوم و سوم قرار گرفته اند. در مقابل شهرستان ثلاث باباجانی با کسب کمترین امتیاز 59/11 رتبه آخر را به خود اختصاص داده است. همچنین یافته های دیگر پژوهش حاکی از این مهم است که فضای توسعه غالب بر شهرستان های استان کرمانشاه، سطوح در حال توسعه و محروم از توسعه است.

ایده شهر زیست پذیر در بافت های فرسوده شهری، خلق مراکز شهری پویا می باشد و عمدتاً بر خلق محله های پایدار و زیست پذیری این بافت ها تأکید دارد و هدف آن ارتقا کیفیت فضاهای شهری این بافت ها می باشد. درواقع زیست پذیری بافت های فرسوده شهری به مجموعه ارزیابی هایی اطلاق می گردد که برای بهبود وضع موجود بافت های مسئله دار شهر صورت می گیرد و نتایج آن موجب ارتقای کیفی بافت می گردد و می تواند به صورت موضعی حیات نوینی را به بافت داده و ساختار اقتصادی-اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی را مطلوب برای زیست نماید. پژوهش حاضر با بهره گیری از تکنیک تصمیم گیری چندمعیاره ویکور و باهدف ارزیابی زیست پذیری بافت فرسوده نواحی یک، دو و سه از منطقه یک شهرداری شهر قزوین صورت گرفته است. بدین منظور ابتدا بامطالعه اسنادی تمامی عوامل دخیل در زیست پذیری بافت های فرسوده در سطح ناحیه مورد تحلیل و بررسی قرار گرفت و با بهره گیری از نظرات متخصصین مؤلفه ها در 5 بُعد (اقتصادی، اجتماعی، خدمات و زیرساختی، کالبدی-فضایی و زیست محیطی)، شناسایی و جهت تجزیه وتحلیل اطلاعات به دست آمده از تکنیک های آنتروپی شانون، ویکور و از نرم افزار Arc Gis استفاده شده است. نتایج به دست آمده بیانگر آن است که ناحیه سه در بعُد اجتماعی، کالبدی-فضایی و زیست محیطی و ناحیه یک در بعُد اقتصادی و خدمات و زیرساخت های شهری در وضعیت نسبتاً مطلوب و ناحیه دو درمجموع ابعاد موردمطالعه در وضعیت نسبتاً نامطلوبی قرار دارد. درمجموع یافته های پژوهش حاکی از آن می باشد که بافت های فرسوده ناحیه یک ازنظر شرایط اجتماعی، کالبدی-فضایی و زیست محیطی مطلوب بوده و بنابراین ازنظر زیست پذیری در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار دارد.

با شروع قرن بیست و یکم به دلیل وجود زیرساخت های اقتصادی، بهداشتی، امنیتی، ارتباطی گردشگری به یکی از سه صنعت برتر دنیا تبدیل شده است. هدف از این تحقیق، سنجش کارایى نسبی شهرستان های استان آذربایجان شرقی از لحاظ زیرساخت های گردشگری بود. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش جمع آوری داده ها و ماهیّت از نوع توصیفی - تحلیلی محسوب می گردد. اطلاعات مورد نیاز به روش کتابخانه ای و اسنادی جمع آوری شد. محدوده ی جغرافیایی پژوهش را 19 شهرستان استان آذربایجان شرقی تشکیل می دهد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل های آنتروپی شانون، تحلیل پوششی داده ها (DEA)، ماتریس کارایی متقاطع و از نرم افزار Dea slover استفاده شده است. نتایج این پژوهش نشان داد در بین شهرستان های استان آذربایجان شرقی از لحاظ زیرساخت های گردشگری به ترتیب شهرستان های تبریز، مراغه و میانه با بیشترین میزان کارایی 824/0، 865/0 و 919/0، جایگاه اول تا سوم و شهرستان های هشترورد، ورزقان و چاروایماق با میزان کارایی 597/0، 544/0 و 471/0، جایگاه هفدهم تا نوزدهم را به خود اختصاص داده اند. همچنین در سطح استان در بین شهرستان ها از نظر توزیع زیرساخت های گردشگری عدم تعادل وجود دارد بطوری که 29/0 کارا، 38/0 نیمه کارا و 33/0 ناکارا هستند. علت اصلی ناکارایی شهرستان ها، استفاده ی بسیار زیاد از ورودی ها در قبال تولید اندک خروجی هاست. بطور کلی، راه حل اصلی رفع نابرابری ها و رساندن مناطق ناکارا به مرز کارایی، پیروی از موازین عدالت اجتماعی در همه ی ابعاد و الگو قرار دادن شهرستان های کارا از بعد عملکرد از لحاظ زیرساخت های گردشگری است تا از این راه، تصمیم گیری ها همسو با توسعه ی یکپارچه ی مناطق مختلف استان باشد.

جنبش شهر یادگیرنده یک پدیده جدید در حال نمایش در شهرها، شهرک ها و مناطق جهان است و به شکلی بالقوه یکی از قوی ترین و مهم ترین جنبش های زمان آشفته ما است. این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین عوامل موثر بر شکل گیری شهر یادگیرنده در شهر بناب انجام شده است. پژوهش حاضر از دید روش، توصیفی- همبستگی و از نوع پیمایشی و از لحاظ هدف کاربردی است. از منظر زمانی تک مقطعی و به طور مشخص مبتنی بر معادلات ساختاری است. که در سال 1394 در شهر بناب انجام شده است. نمونه گیری به روش حجم جامعه نامحدود کوکران صورت گرفته است. برای سنجش متغیرها در این پژوهش از پرسشنامه و از طیف پنج درجه ای لیکرت استفاده شده است. به منظور تجزیه و تحلیل داده های آمار توصیفی- استنباطی از روش های همبستگی بین متغیرهای پژوهش و روش های تحلیل عاملی و تحلیل رگرسیونی استفاده شد. نرم افزار مورد استفاده برای تحلیل داده ها، Spss و AMOS بوده است. براساس نتایج حاصله از تجزیه و تحلیل پرسشنامه ها، مشخص شد که درصد ضریب همبستگی بین ویژگی های شهر یادگیرنده و سازمان های یادگیرنده شهر بناب (مراکز آموزشی، شهرداری، سازمان های بزرگ و کوچک) به ترتیب به میزان 43/0، 64/0 و 26/0 درصد می باشد. نتایج فرضیات دوم، سوم و چهارم نشان داد که بین ویژگی های شهر یادگیرنده با مراکز آموزشی(مدارس، مراکز آموزش علمی و کاربردی بزرگ و دانشگاهها)، سازمان های بزرگ و کوچک و شهرداری به عنوان سازمان های یادگیرنده در شهر بناب ارتباط مستقیم و معنی داری وجود دارد.