حافظه جمعی جایگزین: فاصله گذاری در فیلم قضیه شکل اول شکل دوم (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
این مقاله به بررسی روابط متقابل فاصله گذاری برشت در فیلم قضیه شکل اول، شکل دوم عباس کیارستمی می پردازد، و ضمن بررسی تنوع فاصله گذاری برشت در مهم ترین مؤلفه های فیلم، همچون ساختار اپیزودیک، ژانر داکیوفیکشن، و حضور فیلم ساز، کلاکت و پروژکتور، نتیجه می گیرد چگونه کیارستمی آپاراتوس تولید را به بخش جدایی ناپذیری از روایت تبدیل کرده است و با استفاده از انواع راهکارهای فاصله گذاری در فرم و روایت مرز میان واقعیت مستند و واقعیت داستانی را دگرگون می کند تا نیروهای تأثیرگذار در درک واقعیت را مورد پرسش قرار دهد. این مطالعه کیفی به روش توصیفی تحلیلی انجام شده و محقق از روش های اسنادی کتابخانه ای بر مبنای چهارچوب نظری تئاتر فاصله گذاری برشت، استفاده کرده است. مقاله همچنین به دلالت های برآمده از زیبایی شناسی مبتنی بر فاصله گذاری در این فیلم می پردازد و در بخش پایانی با بررسی پروژکتور به عنوان یکی از مهم ترین مؤلفه های برشتی فیلم، نشان می دهد که چگونه فیلم با تأکید بر پروژکتور، از یک سو، حافظه جمعی و نیروی فکری حاکم بر دوران ساخت فیلم را به عنوان محصول آرشیوهای رسمی و گفتمان های غالب مورد انتقاد قرار می دهد و از سوی دیگر، با پیشنهاد امکان شکل گیری حافظه های فردی و جایگزین خود را تا سرحد یک آرشیو جایگزین تاریخی نزدیک می کند. به این ترتیب این مقاله ظرفیت برشتی فیلم را در دعوت آن به بازاندیشی در تاریخ جست وجو می کند و نتیجه می گیرد این فیلم در برابر درک فرجام خواهانه تراژیک، به درک تاریخی رویدادها همچون یک روند قابل تغییر که غایت خود را در ایجاد تغییر در فرم یک کنش می کاود، می نگرد.An Alternative Collective Memory: V-effect in Kiarostami’s Ghazieh-e Shekl-e Aval, Ghazieh-e Shekl-e Douwom (First Case, Second Case, 1979)
This article examines the application of Bertolt Brecht’s distancing (Verfremdung) techniques in Abbas Kiarostami’s First Case, Second Case , focusing on how these strategies shape the film’s formal and narrative structure during the Kanoon era of his cinema. Through a descriptive-analytical qualitative approach based on Brechtian theory, the study analyzes key elements such as the film’s episodic structure, hybrid docufiction genre, and the visible presence of the filmmaker, clapperboard, and projector—arguing that Kiarostami transforms the cinematic apparatus into an integral part of the narrative. By embedding these distancing strategies in both form and storytelling, the film destabilizes the boundary between documentary and fiction, urging the viewer to interrogate the forces shaping their perception of reality. The article further explores the aesthetic and political implications of these techniques, especially through the role of the projector, which functions as a Brechtian device that privileges projection over mere recording. The projector critiques the dominance of official archives and dominant discourses in shaping collective memory while simultaneously gesturing toward the possibility of forming alternative, individual memories. Thereby, the film approaches the notion of a counter-archive, resisting hegemonic historiography. Ultimately, the article contends that First Case, Second Case rejects a tragic, teleological view of history as a closed sequence of causes and effects. Instead, it adopts a Brechtian lens to view historical events as open-ended and subject to transformation—where history becomes a space for rethinking, critique, and change. The film’s Brechtian capacity lies in its call for reflection and its insistence on history as a mutable process embedded in both individual agency and collective imagination.Key aspects analyzed include the film’s episodic structure, its blending of documentary and fiction, and the explicit presence of the filmmaker, clapperboard, and projector within the narrative. These elements, the article argues, integrate the filmmaking apparatus into the story, dismantling traditional boundaries between reality and representation. This integration compels the audience to question how reality is constructed in cinema, offering a critical lens for understanding Kiarostami’s unique approach.The projector functions as a Brechtian device emphasizing projection over recording. This symbolic role critiques the dominance of archives and official discourses in shaping collective memory while suggesting the potential for forming individual, alternative memories. The projector becomes a means of confronting and reimagining historical narratives, transforming the film into a counter-archive that resists hegemonic historiography.The article concludes by examining the film’s rejection of a tragic, teleological view of history as a fixed sequence of cause-and-effect events. Instead, First Case, Second Case adopts a Brechtian perspective, presenting history as a dynamic and mutable process. By engaging with the historical context and personal narratives of its interviewees, the film challenges viewers to rethink historical understanding as an opportunity for re-imagination. Through its use of Brechtian techniques, the film critiques the construction of dominant memory while offering new possibilities for collective and individual reflection.
تبلیغات
