بازخوانی چالش های توسعه در منظر شهری نطنز با تأکید بر عناصر سازمان فضایی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
منظر شهری بازتابی از هویت، تاریخ، فرهنگ و ساختار فضایی هر شهر است و سازمان فضایی به عنوان بستر کالبدی این منظر، نقشی بنیادین در شکل گیری ادراک فضایی و هویت شهری ایفا می کند. پژوهش حاضر با تمرکز بر شهر تاریخی نطنز، به خوانش عناصر سازمان فضایی آن شامل قلمرو، مرکز، ساختار و کل های کوچک می پردازد تا تأثیر دگرگونی های ناشی از توسعه معاصر بر منظر شهری را تحلیل کند. نطنز نمونه ای از شهرهای ایرانی است که سازمان فضایی آن در پیوند با بستر طبیعی، سلسله مراتب عملکردی و نظام معیشتی-اجتماعی شکل گرفته است. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش تحلیلی-تفسیری، برپایه مطالعات کتابخانه ای، متون تاریخی، مشاهده میدانی و تحلیل نقشه ها انجام شده است. یافته ها نشان می دهند که عناصر سنتی سازمان فضایی نطنز از جمله باغات پیرامونی به عنوان مرزهای طبیعی قلمرو، مراکز مذهبی و اجتماعی در قلب ساختار فضایی، شبکه ارگانیک مسیرها و پیوندهای عملکردی، در حفظ انسجام فضایی و معنا بخشی به منظر شهر نقشی کلیدی داشته اند. با این حال، توسعه های چند دهه اخیر از جمله ساخت وسازهای جدید، خیابان کشی ها و گسترش نامتوازن شهر، موجب گسست در سازمان فضایی، تضعیف مرکز تاریخی، از بین رفتن پیوستگی عملکردی و کاهش خوانایی منظر شهری شده اند. نتیجه این دگرگونی ها، تضعیف هویت تاریخی شهر و کاهش تعلق خاطر شهروندان به فضاهای تاریخی بوده است. بر این اساس، بازشناسی و بازآرایی عناصر سازمان فضایی با تکیه بر بستر طبیعی و ساختار تاریخی شهر، می تواند راهبردی مؤثر برای هدایت توسعه پایدار و ارتقاء کیفیت منظر شهری نطنز و شهرهای مشابه باشد. این مطالعه تلاش دارد تا با تأکید بر جایگاه سازمان فضایی در فهم منظر شهری، زمینه ای برای سیاست گذاری های مکان محور در مدیریت توسعه شهرهای تاریخی فراهم آورد.Rereading the Development Challenges in the Urban Landscape of Natanz with an Emphasis on the Elements of Spatial Organization
The urban landscape reflects the identity, history, culture, and spatial structure of each city, and spatial organization, the physical setting of the landscape, plays a key role in spatial perceptions and urban identity. Focusing on the historical city of Natanz, the present study attempts to reread the elements of its spatial organization, including territory, center, structure, and small wholes, to analyze how changes caused by contemporary development have affected the urban landscape. Natanz is an example of an Iranian city whose spatial organization has been formed in connection with the natural context, functional hierarchy, and socio-economic system. This study employed a qualitative approach and an analytical-interpretive method. For this purpose, the data were drawn from literature, historical texts, field observations, and map analysis. The findings show that the traditional elements of Natanz's spatial organization, including the side gardens serving as natural boundaries of the territory, religious and social centers at the heart of the spatial structure, and the organic network of paths and functional links, have an instrumental role in maintaining spatial coherence and giving meaning to the city landscape. However, developments in recent decades, including new construction, street construction, and unbalanced expansion of the city, have caused a disruption in spatial organization, weakening the historical center, loss of functional continuity, and reduced legibility of the urban landscape. The result of these changes has been the weakening of the city's historical identity and a decrease in citizens' attachment to historical spaces. Accordingly, recognizing and rearranging the elements of spatial organization, relying on the natural context and historical structure of the city, can serve as an effective strategy for guiding sustainable development and improving the quality of the urban landscape of Natanz and similar cities. This study attempts to provide a basis for place-based policies in the management of the development of historical cities by emphasizing the role of spatial organization in understanding the urban landscape.
تبلیغات
