نقش آئینی گلنار-گل انار در هنر و فرهنگ ایران (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
گل انار یا گلنار در شعر و ادب فارسی به دلیل رنگ سرخ و درخشان خود نمایانگر زیبایی، باروری، جاودانگی و عشق است. و محبوب ترین گل و پرکاربردترین درهنر ایرانی است. شاعران ایرانی از این نماد برای توصیف احساسات عمیق و مفاهیم مختلف استفاده کرده اند. به عنوان مثال، سرخی دانه های انار به لب های معشوقه تشبیه شده و در بسیاری از اشعار نمادی ازعشق و زیبایی است. در ادبیات فارسی، انار میوه ای بهشتی و ادیان الهی به وجود انار در بهشت اشاره شده است. همچنین، ائمه معصومین به خوردن این میوه مقدس اشاره کرده اند. در شواهد باستان شناسی نقش انار در سفال های هزاره سوم و چهارم پیش از میلاد است. اولین نقش مایه های تزئینی در دوره اشکانی و بنای قلعه یزدگرد و نمونه های دیگر در تزئینات گچ بری ساسانی (کیش، نظام آباد، تیسفون و...) رویت شده است. این نقش در دوران ساسانی و اسلامی نمادی مهم محسوب شده که در کاشی کاری و سایر تزئینات و نقش قالی استفاده شده، به عنوان مثال، در نقش برجسته تخت جمشید، شاهنشاه هخامنشی گلناری با دو غنچه در دست دارد که نماد صلح و دوستی و مظهر اناهیتا ایزد بانوی باروری و برکت است که حاکی اهمیت گلنار در باور ایرانیان باستان است.The Ritual Role of Golnār – The Pomegranate Flower in Iranian Art and Culture
The pomegranate flower, known as Golnār, has been a prominent symbol in Persian poetry and literature due to its vibrant red color, representing beauty, fertility, immortality, and love. It is one of the most beloved and widely used motifs in Iranian art. Persian poets have employed this symbol to express deep emotions and various concepts; for instance, the red pomegranate seeds are often compared to a lover’s lips, making the fruit a recurring emblem of love and beauty in poetry. In Persian literature, the pomegranate is considered a heavenly fruit, and divine religions have referenced its presence in paradise. Additionally, the infallible Imams have emphasized the significance of consuming this sacred fruit. Archaeological evidence highlights the depiction of pomegranates on pottery from the third and fourth millennia BCE. The earliest decorative motifs featuring pomegranates date back to the Parthian period, including the Yadzgard Fortress and other examples found in Sassanian stucco decorations (in Kish, Nezamabad, Ctesiphon, and others). During the Sassanian and Islamic periods, this motif remained an important symbol, frequently appearing in tilework, various decorations, and carpet designs. A notable example is the bas-relief at Persepolis, where an Achaemenid king holds a Golnār with two buds in his hand, symbolizing peace and friendship. This imagery is also associated with Anahita, the goddess of fertility and abundance, reflecting the deep-rooted significance of the pomegranate flower in ancient Iranian beliefs.
تبلیغات
