تحلیل حضور هارون الرشید در ادب فارسی از منظر نقد جامعه شناختی ادبیات (با تکیه بر نظریه هنری زالامانسکی) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مقاله حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی بر اساس نظریه جامعه شناسی محتواها از «هنری زالامانسکی» نگاشته شده و به بازتاب شخصیت هارون الرشید- به عنوان یکی از خلفای برجسته دوره عباسی-در متون نظم و نثر فارسی پرداخته است. مساله اصلی این پژوهش تحلیل جامعه شناختی ِحکایت هایی از متون ادب فارسی است که در آن ها به هارون الرشید پرداخته شده یا او شخصیت اول آن ها به شمار می رود. پرسش مهم آن است که؛ بر اساس نظریه محتواها از هنری زالامانسکی چگونه می توان به تاثیر اوضاع اجتماعی و سیاسی بر داستان هایی از هارون الرشید پرداخت و مهم ترین شاخصه های آن را برشمرد؟ فرضیه آن است که با توجه به این نظریه تمام آثار ادبی از جمله داستان های هارون الرشید از اجتماع و سیاست دوران خود تاثیر پذیرفته اند و از محتوای آن ها می توان به این مهم دست یافت. اهمیت این پژوهش به خاطر دوره هارون الرشید به عنوان روزگار طلایی عباسی و نیز ارزش علمی نظریه زالامانسکی در جامعه شناسی ادبیات است. با بررسی بعضی داستان ها از بیهقی، عطار، نظامی، سعدی و دیگران می توان گفت؛ با توجه به واقعیت تاریخی هارون الرشید و شخصیت دوگانه او که فردی خوش گذران، ظالم، جاه طلب و البته ادب دوست و دانش پرور بوده در ناخودآگاه جمعی ایرانیان او باشکوه، باصلابت و مقتدر نقش بسته و در داستان ها با همین وجوه چندگانه به تصویر کشیده شده. هم چنین گاهی بیم از قدرت حاکمه(حتی پس از هارون) رخصت نمایش واقعیت او را به ادبا نمی داده است.Analysis of the presence of Harun al-Rashid in Persian literature From the perspective of sociological criticism of literature (based on Henry Zalamansky's theory)
The present article is written in a descriptive-analytical way based on the theory of sociology of contents by "Hanri Zalamanski" and it reflects the character of Haroon al-Rashid - as one of the prominent caliphs of the Abbasid period - in the texts of Persian poetry and prose. The main issue of this research is the sociological analysis of anecdotes from Persian literary texts in which Harun al-Rashid is discussed or she is considered the main character. The important question is that; Based on the content theory of Henry Zalamanski, how can the impact of the social and political situation be addressed on the stories of Harun Al-Rashid and enumerate its most important features? The hypothesis is that according to this theory, all literary works, including the stories of Harun al-Rashid, were influenced by the society and politics of their time, and this can be achieved from their content. The importance of this research is due to the period of Harun al-Rashid as the Abbasid Golden Age and also the scientific value of Zalamanski's theory in the sociology of literature. By examining some stories of Beyhaqi, Attar, Nizami, Saadi and others, we can say; According to the historical reality of Haroun al-Rashid and his dual personality, who was a fun-loving, cruel, ambitious and, of course, literate and knowledgeable person, he is magnificent, solid and powerful in the collective unconscious of Iranians, and he is depicted in the stories with these multiple aspects. Also, sometimes the fear of the ruling power (even after Haroun) did not give permission to show her reality to writers.
تبلیغات
