بازخوانی دیدگاه فرق صوفیه اهل سنت پیرامون آموزه ولایت(با تمرکز بر نقشبندیه، قادریه، سهروردیه، شاذلیه)
آرشیو
چکیده
ولایت از اهمّ آموزه های جریان تصوف و از جمله اساسی ترین نقاط اشتراک و پیوند «تصوف» با «تشیع» دانسته می شود. صوفیان از همان سده های نخستین، مبانی و اصول عملی خود را عمدتاً بر مفهوم «ولایت شیخ» استوار ساختند و همین رویکرد، آن ها را متمایل به مذهب تشیع و عقائد شیعه جلوه می داد و امروزه جمعی از محققین با استناد به وجودِ اصل ولایت در این دو جریان، بر این نظر اند که رابطه جریان تصوف و تشیع اینهمانی است و این دو مکتب ذاتاً تمایزی با یکدیگر ندارند. منتقدین صوفیه اما با تاکید بر اختلاف نظر این دو جریان در بیان چیستی، کارکرد و شمول ولایت، بر جداسازی تصوف از تشیع پای می فشردند. این نوشتار، با روش توصیفی و تحلیلی و مبتنی بر منابع کتابخانه ای، به پژوهش در مکتوبات چهار مورد از شاخص ترین فرق صوفیه اهل سنت یعنی «نقشبندیه»، «قادریه»، «سهروردیه»، «شاذلیه» پرداخته تا نگاه آن ها به آموزه ولایت را بررسی نماید. از همین رو چیستی ولایت، جایگاه و اهمیت آن و همچنین اقسام و شئون ولی را در نگاه هرکدام از این جریانات مطالعه کرده و نهایتاً به این مهم دست یافته است که فرق صوفیه علی رغم اختلافات گونه گونی که در اندیشه ها و سلوک خود دارند، نگاه مشابهی به مقوله ولایت مرشد داشته و در تبیین معنای آن را بر همان مفهوم برساخته «فناء فی الله» تکیه داشته و عمدتاً اوصاف و شئون و کارکردهای یکسانی هم برای اولیاء در نظام آفرینش ذکر کرده اند و همین مسئله می تواند تمایز نگاه صوفیان با شیعیان در مسئله ولایت را نمایانگر باشد.متن
A Critical Reappraisal of Sunni Sufi Orders’ Perspectives on the Doctrine of Sainthood (Focusing on the Naqshbandiyya, Qadiriyya, Suhrawardiyya, and Shadhiliyya)
Sainthood (Walāyah) stands as one of the core teachings within Sufi thought and is considered a principal point of convergence between Sufism and Shi‘ism. From the early centuries, Sufis built their practical and spiritual frameworks around the concept of the “Sheikh’s authority,” which portrayed them as doctrinally close to Shi‘ite beliefs. Some scholars, citing this shared doctrine, argue that the two traditions are essentially identical. However, critics insist on separating the two, emphasizing their differing interpretations, functions, and scope of sainthood. This study, based on descriptive-analytical methodology and library sources, examines key writings from four major Sunni Sufi orders—Naqshbandiyya, Qadiriyya, Suhrawardiyya, and Shadhiliyya—regarding their perspectives on walāyah. The research finds that despite theological and behavioral differences, these orders share a common view of spiritual authority, rooted in the concept of “annihilation in God” (fanāʾ fī Allāh), and attribute similar roles and qualities to saints within the cosmic order—highlighting a distinction between Sufi and Shi‘ite understandings of walāyah.
تبلیغات
