بررسی روند دگردیسی مبانی راهنماشناسی صوفیه از مفهوم «صدق» به «ولایت»
آرشیو
چکیده
مسئله راهنماشناسی در تصوف از مباحث زیربنایی و محوری در بینش صوفیان بوده که عمدتاً ذیل مفاهیمی نظیر «انسان کامل» و «ولایت» بررسی می شود. مطالعه تاریخچه مباحث راهنماشناسی، از دگرگونی مبانی و مفاهیم این مسئله در ادوار مختلف حکایت دارد. این مقاله با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی ازطریق جمع آوری گزارش های کتابخانه ای، سعی در کندوکاو درباره پیشینه راهنماشناسی صوفیه داشته و در پی آن است که ابتدا به مفهوم صدق و جایگاه و تاریخچه آن در منظومه مباحث راهنماشناسی صوفیان نخستین بپردازد و به دنبال آن، سیر گذار از مفهوم «صدیق» به «ولی» را با نظر به عوامل مهم در این تبدّل رأی، بررسی کند. یافته های این تحقیق نشان می دهد، صوفیان نخستین، بحث از مقام و جایگاه انسان کامل را غالباً ذیل عنوان «صدق و صدیق» تعریف می کردند، نه «ولی و ولایت». علت این مسئله نیز غلبه گرایش های مذهبی و کلامی بر رویکرد های عرفانی آن ها بود، چه اینکه قاطبه مشایخ تصوف تا حوالی قرن ششم ق، در زمره پیروان مذاهب اهل سنت به شمار می رفتند و در نگاه مسلمان سنی مذهب، مفهوم «صدق» و «صدیق» که در شخصیت «ابوبکر بن ابی قحافه» مصداق می یافت، نشانِ بالاترین مرتبه ای بود که یک مسلمان می توانست به چنگ آورد؛ اما با گذشت تاریخ و هم زمان با گرایش صوفیان به تعالیم شیعی، بحث از صدق و صدیق نیز به محاق رفته و عنوان ولی و ولایت جایگزین آن شده و در نهایت شالوده تمام مباحث راهنماشناسی و انسان شناسی در تصوف قرار گرفت.Studying the transformation process of the foundations of the Sufi guide from the concept of "Truthfulness" to "Authority"
The issue of knowing the guide one in Sufism is one of the fundamental and central issues in the Sufi vision, which is mainly examined under concepts such as "perfect human being" and "Wilayah" (authority). Studying the history of the guide discussions indicates the transformation of the foundations and concepts of this issue in different periods. This article, using a descriptive-analytical method through the collection of library reports, attempts to explore the history of the Sufi guide and seeks to first address the concept of truth and its position and history in the system of the knowing guide discussions of the early Sufis, and then examine the transition from the concept of "Ṣiddīq" (righteous) to "Walī" (guardian) with regard to the important factors in this change of opinion. The findings of this study show that the early Sufis often defined the discussion of the status and position of the perfect human being under the title of "truthfulness and righteous" rather than "guardian and Authority". The reason for this was the dominance of religious and theological tendencies over their mystical approaches, as all the Sufi sheikhs until around the sixth century A.H. were considered followers of Sunni sects, in such a way that in the eyes of a Sunni Muslim, the concept of "truthfulness" and "righteous", which was exemplified in the personality of "Abu Bakr b. Abi Quḥāfah". However, with the passage of time and as the Sufis tended towards Shi’ite teachings, the discussion of truthfulness and righteous also fell into disrepute, and the title of guardianship and authority replaced it, ultimately becoming the foundation of all the discussions of knowing the guide one anthropology in Sufism.
تبلیغات
