نهادهای آموزشی فاطمیان و تحولات تمدنی مغرب اسلامی (297- 362 ق) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
نهادهای آموزشی و کم و کیف کارکرد آن ها، از جمله شاخص های ارزیابی اوضاع تمدنی هر دوره تاریخی محسوب می شود. یکی از ویژگی های مهم تاریخی مغرب عهد فاطمی، تأسیس نهادهای آموزشی اسماعیلی فاطمی است. به طور کلی آنچه درباره این نهادها اغلب مورد توجه قرار می گیرد وجه تبلیغی و مذهبی آنها است، حال آنکه در اصل آن ها نهادهایی آموزشی بودند که درعین حال کارکرد تبلیغی نیز داشتند. از این رو، این پژوهش با اتکاء بر روش تاریخ پژوهی تحلیلی با رویکرد تمدنی در پی بررسی نقش آفرینی تمدنی نهادهای آموزشی فاطمیان در مغرب است. بنابر یافته های این پژوهش، مجالس الحکمه از جمله این نهادها محسوب می شود که در افریقیه در این دوره پدیدار شدند و در این نهاد به آموزش علم یا حکمت به مفهوم اسماعیلی آن می پرداخت. همچنین در این دوره مناظره، به عنوانی نهادی آموزشی مورد استفاده چشمگیر اسماعیلیه در مغرب قرار گرفت و در نتیجه آن نه تنها در تاریخ این نهاد آموزشی در تاریخ اسلام، بلکه در تاریخ مباحثات مذهبی و اندیشه ورزی دینی مغرب اسلامی فصل جدیدی گشوده شد. افزون بر این، حاصل ملموس و عینی فعالیت های آموزشی اسماعیلیه و نهادهای علمی و تبلیغی فاطمی، ظهور شخصیت های تراز اول مانند قاضی نعمان بود که آثار مهمی در علوم مختلف تألیف نمود و از این طریق در تثبیت و بسط گفتمان علمی، آموزشی و مذهبی فاطمیان نه تنها در مغرب بلکه ادوار بعدی نقش مهمی ایفا نمود.Fāṭimid Educational Institutions and Civilizational Developments in the Maghrib (297-362 A. H.)
Educational institutions and the quality and quantity of their functions are among the indicators for evaluating the cultural and civilizational situation of each historical period. An important historical feature of the Fāṭimids in Maghrib is the establishment of Fāṭimid Ismaili educational institutions. What is often considered about these institutions is their missionary and religious aspect, whereas in fact they were educational institutions that had a missionary function at the same time. The Madjālis al-Hikmah is one of these institutions that emerged in Africa during this period and taught science or wisdom in the Ismaili sense. During this period, Munāẓira was also used by Ismailis extensively as an educational institution in the Maghrib, and as a result, a new chapter was opened not only in the history of this educational institution in the history of Islam, but also in the history of religious debate and religious thought in the Maghrib. In addition, the tangible and objective result of the Ismaili educational activities and the Fāṭimid scientific and missionary institutions was the emergence of prominent personalities such as Qāḍī al-Nuʿmān, who wrote important works in various sciences and thus played an important role in the consolidation and expansion of the scientific, educational and religious discourse of the Fāṭimids not only in the Maghrib but also in later periods.
تبلیغات
