تاثیر هزینه مبادله بر ناکارآمدی سازمان ها در مسیر توسعه نظام خوداجرای قراردادها (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مقدمه: یکی از دشواری های نظام های حقوقی که دارای آثار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی متعددی است و بر وضعیت کلی کسب وکار تأثیر می گذارد، خوداجرانشدن قراردادها است که تحت تأثیر هزینه های گزاف مبادله وارده به طرفین درگیر در رابطه قراردادی و اشخاص ثالث مرتبط با آن، نظام های حقوقی و اقتصادی را از فرآیندهای توسعه ای دور می سازند. هزینه های مبادله بخش مهمی از منابع سازمان های مجری نهادهای مختلف را به خود اختصاص می دهند و از این طریق سبب کاهش کارایی می شوند. روش ها: این تحقیق با روش تحلیلی و توصیفی به بررسی تأثیر هزینه مبادله بر ناکارآمدی سازمان ها در مسیر توسعه نظام خوداجرای قراردادها می پردازد و برای این منظور ضمن مطالعه منابع کتابخانه ای، نتایج گزارش های بانک جهانی را به همراه ظرفیت های قانون اساسی و قوانین برنامه توسعه مطالعه می کند. یافته ها : ازجمله اقلام هزینه مبادله تأثیرگذار در مسیر توسعه نظام خوداجرای قراردادها، نرخ تورم، هزینه های ارتباطات، اندازه حمایت از حقوق مالکیت و هزینه های ناشی از جمع آوری اطلاعات و ملزومات است. در عین حال هزینه مبادله در سطوح مختلفی بر کارکرد سازمان ها و اجرای قراردادها تأثیر می گذارند که متناسب با سطح تعامل میزان آن ها می تواند متفاوت باشد. میزان حمایت کنندگی محدود از قرارداد توسط ضمانت اجراهای نقض تعهدات قراردادی و نیز روندهای رسیدگی شکلیِ نه چندان کارآمد برای اجرای اجباری قراردادها در کنار حقوق مالکیت غیرتضمین کننده، همگی از موانع توسعه نظام خوداجرای قراردادها محسوب می شود. اگر ساختارهای اجرای قهری قرارداد کارآمد نباشند و با تحمیل هزینه های گوناگون مبادله به ذی نفع قرارداد، تمسک به سازوکارهای قضایی یا داوری را پرهزینه کنند، انگیزه های لازم برای نقض تعهدات قراردادی را برای متعهدله فراهم می کنند و گاهی اوقات بر روند صلح و سازش نیز تأثیر می گذارند، زیرا متعهد با مشاهده فرآیندهای رسیدگی طولانی و پر پیچ وخم، ترجیح می دهد با افزایش هزینه های متعهدله، وی را به توافقی به صرفه تر قانع سازد. همچنین اگر نظام حقوق مالکیت نتواند از اموال و دارایی های شهروندان حفاظت کند یا آنکه با دشوار کردن قانونی شدن و ثبت مالکیت آن ها بر اموال و دارایی های مشروعشان، مانع شفافیت اطلاعاتی شود، هزینه مبادله دسترسی به اطلاعات را افزایش داده و مجدداً بر خوداجراشدن قرارداد تأثیر می گذارد. به همین علت است که مسئله هزینه مبادله در توسعه یک امر حقوقیِ دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مختلف، اهمیت می یابد. خاصه آنکه مجری نهادهای رسمی یعنی قوانین و مقررات نیز، همانا سازمان هایی هستند که به صورت مستقیم و غیرمستقیم در مسیر اجرای قراردادها نقش آفرین هستند. لذا یکی از الزام های بهبود کارکردهای سازمان ها، کاهش هزینه های مبادله است که به ارتقای وضعیت کارایی آن ها نیز منتهی می شود و از این طریق بر توسعه نظام خوداجرای قراردادها تأثیر می گذارد. درنتیجه قرارداد، به عنوان حلقه ای از زنجیره فعالیت های اقتصادی، می تواند با کارکرد کارآمد خود، وضعیت اقتصادی را بهبود بخشد. درعین حال، گاه سازمان ها نیز خود موجد هزینه های مبادله هستند و به شیوه های مختلف در مسیر خوداجراشدن قرارداد، موانعی ایجاد می کنند. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و نیز قوانین برنامه توسعه در کنار اجرای صحیح الزام های برآمده از آن ها، می توانند نقش مهمی در کاهش هزینه های مبادله و کارآمدی نظام خوداجرای قراردادها ایفا کنند. مانند اینکه اصل 22 قانون اساسی، مال، حقوق و مسکن اشخاص را مصون از تعرض اعلام کرده است. همچنین اصل 34 همین قانون به دادخواهی و مراجعه به نظام قضایی به عنوان یکی از حقوق مسلم هر فرد اشاره کرده است و اصل 40 قانون اساسی نیز صراحتاً اعلام کرده که هیچ کس حق ندارد اعمال حق خود را وسیله اضرار به سایرین قرار دهد. حال در پرتو این اصول تبیین کننده، قوانین عادی ما نیز لازم است هم راستا با آن ها، احکامی را بیان کنند که تحقق اهداف اصول متعدد قانون اساسی را عملی کنند. ازجمله مهم ترین قوانین عادی در نظام حقوقی ایران که نقش مهمی در توسعه ازجمله توسعه نظام خوداجرای قراردادها دارند، قوانین برنامه توسعه پنج ساله هستند. نتیجه گیری : قانون اساسی، به عنوان یک نهاد رسمی و قانون مادر، زیرساخت های لازم برای توسعه نظام خوداجرای قراردادها را تبیین کرده است. ازجمله در اصول مختلف این قانون، به موضوع هایی پرداخته که در این مسیر راهگشا هستند. قوانین برنامه توسعه نیز به عنوان یک قانون عادی و نهاد رسمی، نقش مهمی در کاهش هزینه های مبادله و متعاقباً توسعه نظام خوداجرای قراردادها دارند و با تبیین مقرراتی که شاخص های توسعه کسب وکار را ارتقا می دهند، به خوداجراشدن قراردادها کمک می کنند.Effects of Transaction Costs on Organization Inefficiencies in Developing Contract Self - Performance Path
Introduction One of the most significant challenges facing legal systems, with far-reaching economic, social, and cultural consequences, involves the pervasive issue of contractual non-performance. This phenomenon adversely impacts overall business conditions by generating excessive transaction costs for contracting parties and third-party stakeholders alike, ultimately hindering the development processes within both legal and economic systems. Transaction costs consume substantial portions of organizational resources across various institutions, leading to marked reductions in operational efficiency and economic productivity. These costs create systemic barriers that undermine contractual relationships and impede commercial growth.
Methods This research employs an analytical-descriptive methodology to examine the multifaceted effects of transaction costs on organizational inefficiencies within the framework of contract self-performance. The study comprehensively
reviews library resources, analyzes World Bank reports, and evaluates the legal capacities established by both the Iranian Constitution and Development Plan Acts. Through this multi-dimensional approach, the investigation seeks to identify key institutional factors influencing contractual efficiency.
Results and Discussions
The analysis reveals that among various transaction costs affecting contractual relationships, the most impactful include inflation rates, communication expenses, the degree of property law protection, and costs associated with information gathering and regulatory compliance. These transaction costs exert diverse influences on organizational functionality and contract performance, with varying degrees of impact depending on their specific interaction dynamics within different institutional contexts.
Critical impediments to contract self-performance emerge from several systemic deficiencies: limited contractual protections through available remedies, inefficient judicial processes for contract enforcement, and inadequate safeguards for property rights. These structural weaknesses impose substantial transaction costs on obligees, often making recourse to judicial or arbitration procedures prohibitively expensive and thereby undermining potential compromise solutions. The protracted and complex nature of legal proceedings frequently incentivizes defaulting parties to strategically increase the obligee's costs, coercing them into accepting economically disadvantageous settlements.
Furthermore, deficiencies in property law systems that fail to adequately protect citizens' assets or complicate ownership registration processes create significant information transparency barriers. These institutional shortcomings substantially elevate transaction costs related to information accessibility, further impairing contract self-performance capabilities. Consequently, transaction costs represent a pivotal legal and economic issue with profound implications for contractual relationships and broader development processes.
Conclusions The Iranian Constitution, as the foundational legal framework, establishes essential institutional prerequisites for effective contract self-performance through various constitutional provisions. Principle 22 explicitly safeguards citizens' property rights, while Principle 34 guarantees access to justice, and Principle 40 prohibits the abusive exercise of rights. These constitutional mandates provide critical legal underpinnings for contractual relations.
Complementing these constitutional protections, Development Plan Acts serve as vital formal institutions that systematically reduce transaction costs and enhance contract self-performance efficiency. These legislative instruments incorporate specific provisions designed to improve business development indicators and facilitate contractual compliance. Together, these legal frameworks create an interconnected system that addresses the multifaceted challenges of transaction costs while promoting more efficient contractual relationships.
تبلیغات
