تحلیل چالش های زیست محیطی ایران بر اساس نظریه حوزه عمومی هابرماس (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
بحران های زیست محیطی از جمله کمبود منابع آب، آلودگی هوا، فرسایش خاک، ریزگردها و فرونشست زمین، چالش های اساسی توسعه پایدار در ایران به شمار می آیند. این مسائل نه تنها زیست بوم طبیعی کشور را تهدید می کنند، بلکه پیامدهای گسترده ای بر سلامت عمومی، امنیت اجتماعی و کیفیت زندگی شهروندان داشته اند. اگرچه عوامل طبیعی مانند خشک سالی و تغییرات اقلیمی در شدت این بحران ها نقش دارند، بخش عمده ای از آن ها به ضعف ساختاری در مدیریت منابع طبیعی، نبود شفافیت در سیاست گذاری و فقدان سازوکارهای مشارکت جمعی بازمی گردد. ظهور جنبش های زیست محیطی در اوایل دهه ۱۹۶۰، پاسخی به نگرانی های جهانی درباره تخریب منابع طبیعی، افزایش آلودگی و رشد مصرف گرایی بود. این جنبش ها در دهه های بعدی شتاب گرفتند؛ زیرا کسب اطلاعات محیط زیستی نخستین گام در مسیر پایداری و از شروط اساسی بقای آینده بشر تلقی می شود. درک اصول شناخت محیط زیست و زندگی بر اساس آن، زمینه شکل گیری مطالبات عمومی برای حفاظت از محیط زیست را فراهم می کند. این پژوهش با تکیه بر نظریه حوزه عمومی هابرماس و با رویکرد توصیفی- تحلیلی، نقش نهادهای اجتماعی، رسانه ها، دانشگاه ها و جامعه مدنی را در مواجهه با بحران های زیست محیطی ایران بررسی می کند. نتایج تحقیق نشان می دهد که فقدان حوزه عمومی مستقل و گفتمان محور، همراه با ضعف مشارکت عقلانی شهروندان، منجر به کاهش سرمایه اجتماعی در این حوزه شده است. در پایان، بر بازسازی حوزه عمومی، تقویت نهادهای مدنی، دسترسی آزاد به اطلاعات و شکل گیری اراده جمعی تأکید شده است.An Analysis of Iran’s Environmental Challenges Based on Habermas’s Theory of the Public Sphere
Iran faces major environmental crises such as water scarcity, air pollution, soil erosion, dust storms, and land subsidence, which pose serious threats to sustainable development. These issues not only endanger the country’s natural ecosystem but also have significant consequences for public health, social security, and quality of life. Although natural factors like drought and climate change contribute to the severity of these crises, much of the problem stems from structural weaknesses in resource management, lack of transparency in policymaking, and absence of mechanisms for collective participation. The emergence of environmental movements in the early 1960s was a response to global concerns about resource destruction, increasing pollution, and rising consumerism. These movements gained momentum in the following decade as acquiring environmental information became the first step toward sustainability and a condition for humanity’s survival. Understanding principles of environmental recognition and living accordingly increasingly provides the public with demands to protect the environment. This research, based on the general theory of Habermas and a descriptive-analytical approach, examines the role of social institutions, media, universities, and civil society actors in addressing environmental crises in Iran. From a general perspective, it allows analysis of the relationship between official power structures and public participation, emphasizing the importance of rational discourse in decision-making. Findings indicate that lack of an independent public sphere and discourse-centered approaches, along with weak citizen participation, have led to declining social capital in environmental matters. Ultimately, this study highlights the need to reconstruct the public sphere, strengthen civil society, ensure access to information, and foster collective will in society.
تبلیغات
