مناجات نامه ها در بوته تحلیل هماهنگی وزن و محتوا (مطالعه موردی مناجات نامه های منظوم فارسی تا قرن هشتم هجری) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
جستار حاضر تلاشی است برای بررسی همراستایی وزن و محتوای اوزان مناجات نامه های فارسی تا قرن هشتم هجری. در این پژوهش که با شیوه تحلیلی-توصیفی انجام شده است، ابتدا مسأله اصالت وزن و محتوا در شعر فارسی مطرح و اوزان رایج شعر فارسی و کاربست آن ها تشریح شده است. سپس تعریفی از مناجات نامه و پیشینه آن ارائه گردیده و اوزان به کاررفته در مناجات نامه ها به تفکیک قالب (مثنوی، قصیده، غزل، رباعی) تشریح شده است. در نهایت، همراستایی وزن با محتوای مناجات نامه طبق مؤلفه های استخراجی معیّن، تحلیل شده که عبارت اند از: کمیت هجاهای کشیده یا کوتاه (خطاب های کششی در مناجات)، ترتیب قرارگرفتن هجاها، یکسان بودن یا نبودن مقطع کلام با مقطع رکن، تکرار ارکان (دوری بودن و یا توازن درون مصرعی) و طول مصرع ها، همچنین هماهنگی محتوا با وزن. طبق بررسی انجام شده، شاعران در سرایش مناجات نامه ها -فارغ از دو قالب مثنوی و رباعی- بیش از همه به بحر رمل مثمن محذوف و سپس به بحر هزج اقبال داشته اند. به طور کلّی، اوزان سنگین به دلیل کشیدگی هجا با مناجات نامه سرایی همسویی بیشتری دارند و در مقابل، اوزان مطنطن با این گونه همسو نیستند، البته باید منظومه فکری شاعران را نیز پیش چشم داشت؛ مثلاً شوریدگی عارفان به مناجات ایشان نیز تسرّی یافته و سبب تمایلشان به اوزان ضربی شده است.An analysis of the Monajat-nameh (book of prayers) in terms of the coordination of metrical feet and content: A case study of prayer books composed in Persian verse until the 8th century AH (until the 8th century AH)
The present study is an attempt to investigate the alignment of the metrical feet and content of the Persian prayer books composed up to the 8th century after Hijra (AH). Using a descriptive-analytical method, the originality of the metrical feet and content in Persian poetry is discussed in this study, and the common metrical feet of Persian poetry and their applications are explained. Then, a definition of the Monajat-nameh (book of prayers) and its background is presented, the metrical feet used in the book are explained in terms of format (e.g., Masnavi, Ode, Sonnet, Quartet), and the alignment of the metrical feet with the content of that book is examined according to certain extracted components, including the quantity of the long and short syllables (stretched speeches in prayers), the order of syllables, similarity or difference between the discourse units and units of foot, repetition of the feet (distance or balance within the stanza), and the length of the stanzas. The coordination of the content with the metrical feet is also investigated. To compose prayer books, apart from the two forms of masnavi and quartet, poets have mostly favored the two prosodic styles of Ramal Mothman Mahzouf and Bahr Hazaj.
تبلیغات
