تحلیل گفتمان مذهبی مؤثر بر تزئینات کاشیکاری رواق گنبد الله وردی خان در حرم مطهر رضوی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
نقش مایه های جانوری موجود بر تزئینات کاشی کاری رواق گنبد الله وردی خان در مجموعه حرم مطهر رضوی را می توان یکی از ارزشمند ترین آثار به جا مانده از عصر صفوی دانست. باتوجه به وجود محظورات فقهی و کلامی که در باب تصویرگری موجودات زنده وجود داشته است، بررسی چرایی نقش بستن نزدیک به پانصد تصویر جانوری بر کاشی های آن بنا به عنوان آرامگاه الله وردی خان و یکی از مسیرهای دسترسی به مضجع مطهر رضوی را می توان مسئله اصلی پژوهش حاضر دانست. تبیین تعامل صورت گرفته درخصوص این نقوش بازنمایانه، میان نهادهای حاکمیت و روحانیت، از باب اهمیت مسئله هنرهای تجسمی در تمدن اسلامی معاصر، مهمترین هدفِ پژوهش حاضر است. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و براساس منابع کتابخانه ای و همچنین مشاهدات میدانی پژوهشگران صورت گرفته است . در این تحقیق، پس معرفی و مطالعه نقش مایه های متنوع جانوری متعدد نقش بسته بر کاشی های رواق، نظیر انواع مرغان، قرقاول، مرغابی، طوطی، طاووس و همچنین موجودات اساطیری نظیر سیمرغ و اژدها، به بررسی مهم ترین گفتمان های مذهبی عصر صفوی به خصوص اعتقادات مذهبی بانی آن (الله وردی خان گرجی) و همچنین باورهای عامیانه و دیدگاه های فقهی نگاشته شده در کتاب ها و رساله های عملیه برخی از مهم ترین شخصیت های مذهبی عصر صفوی نظیر محقق کرکی و به خصوص شیخ بهایی، پرداخته شده است. همچنین با مطالعه روابط میان علما و شاهان صفوی، تلاش نموده، اهمیت و نقش باورهای مذهبی مؤثر بر تساهل صورت گرفته را تبیین نماید. ویژگی های روایی و آموزشی نقش مایه ها و متن کتیبه های شکل گرفته بر کاشی ها رواق را می توان، تأییدی بر احتمال تطبیق و تقریب گفتمان های مذهبی متفاوت شیعی و مسیحی در ساخت و تزیین این مجموعه دانست.اهداف پژوهش:بازتعریف میزان و نحوه تعامل هنر و معماری با مذهب در طراحی و ساخت رواق گنبد الله وردی خان.شناخت باورهای گوناگون مؤثر در ساخت و تزئین این بنا.سؤالات پژوهش:نحوه تعامل هنر و معماری در طراحی و ساخت در گنبد الله وردی خان چگونه است؟باورهای دینی چه تأثیراتی بر بازنمایی نقش مایه های ذی روح در تزئینات رواق گنبد الله وردی خان داشته است؟Analysis of Religious Discourse Influencing the Tile Decorations of Allahverdi Khan Dome Portico in the Holy Shrine of Razavi
The animal motifs on the tile decorations of Allahverdi Khan Dome portico in the Holy Shrine of Razavi can be considered one of the most valuable works remaining from the Safavid era. Given the jurisprudential and theological prohibitions on depicting living creatures, the primary concern of this research is to investigate why nearly five hundred animal images were used on the tiles of this building, which serves as Allahverdi Khan's mausoleum and a pathway to the sacred shrine of Imam Reza. Explaining the interaction between these representational motifs and the interplay between governing bodies and religious institutions is crucial, especially considering the importance of visual arts in contemporary Islamic civilization. This study employs a descriptive-analytical approach based on library resources and field observations. After introducing and examining the diverse animal motifs on the tiles, such as various birds, pheasants, ducks, parrots, peacocks, and mythological creatures like Simorgh and dragons, the research delves into the major religious discourses of the Safavid era. This includes the religious beliefs of the patron (Allahverdi Khan) and the folk beliefs and jurisprudential views documented in the works of prominent figures like Mohaghegh Karki and Sheikh Baha'i. Additionally, by studying the relationships between scholars and Safavid monarchs, the study aims to elucidate the significance and role of religious beliefs in fostering tolerance. The narrative and educational characteristics of the motifs and inscriptions on the tiles suggest a possible alignment and reconciliation of diverse Shi’ah and Christian religious discourses in the construction and decoration of this complex.Research Aims:To redefine the extent and manner of interaction between art, architecture, and religion in the design and construction of Allahverdi Khan Dome portico.To identify the diverse beliefs influencing the construction and decoration of this building.Research Questions:How do art and architecture interact in the design and construction of Allahverdi Khan Dome?What impact have religious beliefs had on the representation of living creatures in the decorations of Allahverdi Khan Dome portico?
تبلیغات
