جستاری بر سیر تحول سازمان فضایی شهر تاریخی شوشتر پیش از دوره اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
شهر تاریخی شوشتر، به عنوان حاکم نشین دشت خوزستان تا دوره قاجار، تحت تأثیر آب و موقعیت قرارگیری نسبت به رودخانه شکل گرفته و استقرار هسته شهر متأثر از این دو بوده است. این پژوهش با روش تاریخی- تفسیری، اثرگذاری عنصر طبیعی آب و رودخانه، عناصر انسان ساخت شهری، فعالیت های انسانی مانند کشاورزی و فعالیت های مرتبط با آب را در پیوند با تاریخ بر سازمان فضایی این شهر بررسی می کند. هدف پژوهش، بازنمایی عوامل و مؤلفه های سازنده سازمان فضایی شهر پیش از دوره اسلامی است تا انتظام درونی این شهر را بازنمایی کند. روش پژوهش، شامل مطالعه اسناد، مدارک و مستندات تاریخی، با جست وجو در حوادث، اتفاقات و شرایط اثرگذار در پیدایش شوشتر تاریخی و با روایت و تفسیر تاریخ، سازمان فضایی دوره تاریخی پیش از اسلام این شهر بررسی می شود. سپس، به شیوه مصاحبه با صاحب نظران این حوزه، یافته ها و مشاهدات میدانی، راست آزمایی می شود. جمع بندی پژوهش نشان می دهد، آب، به عنوان عنصر تأثیرگذار در سازمان فضایی این شهر، سبب رونق آن شده است. نتایج، نشان از تناقضات بین یافته های باستان شناسی، اسناد و کتب تاریخی دارد. لذا، با یافتن این تناقضات، تصویر درست تری از سازمان فضایی این شهر در دوره پیش از اسلام ایجاد شد. در نهایت، اصلی ترین عامل ایجاد سکونت در دشت میا ناب، وجود عنصرطبیعی آب و رودخانه کارون بوده است و مکان یابی هسته شهر شوشتر در نقطه ای استراتژیک و متناسب با بستر طبیعی و عنصر آب، نقطه آغازین شکل گیری سازمان فضایی این شهر بوده است. ارزش های مذهبی، اقتصاد، سیاست، نیازها و فعالیت های زیستی تحت تأثیر بستر طبیعی تکوین یافته اند.An Exploration of the Pre-Islamic Spatial Organization Evolution within the Historic City of Shushtar
Until the Qajar Era, the historic city of Shushtar served as the administrative center of the Khuzestan plain. Water and the location of the river relative to the city influenced the city and the establishment of its core. This research employs a historical-interpretive method to investigate the historical impact of the natural elements of water and river, human-made urban elements, as well as agriculture and other water-related human activities concerning the spatial organization of this city. The research aims to explore these factors in several layers during the pre-Islamic era to represent the inner order and spatial organization of the city.The spatial organization of historic Shushtar was studied and interpreted by examining this historical era through studying historical documents, records, and evidence, as well as searching for events, occurrences, and conditions that influenced the emergence of this city in the pre-Islamic era. The interviews with experts were then utilized to verify the field observations and perceptions.This article concludes that water has played a significant role in forming the spatial organization of the city as an influential element in the prosperity of the region. The findings contradict previous archaeological findings, historical documents, and texts. Therefore, this study seeks to provide a more accurate picture of the city’s spatial organization during the pre-Islamic era by identifying stated contradictions. The research findings ultimately reveal that the natural elements of water and the Karun River were the main factors for settlement in the region. The initial point of the spatial organization formation of this city was the Shushtar city core, located at a strategic point compatible with the natural landscape and water elements. The religious values, economy, politics, needs, and life activities developed under the influence of said natural environment.
تبلیغات
