تحليل الخطبه 180 من نهج البلاغه من منظور الأسلوبيه الطبقيه (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
یُعدُّ منهج التحلیل الأسلوبی الطبقی إحدى أکثر الطرق دقهً وقیمهً فی تفسیر النصوص الأدبیه. فمن خلال دراسه العناصر اللغویه المختلفه، بما فی ذلک العناصر النحویه، والبلاغیه، والمعجمیه، والصوتیه، والأیدیولوجیه، یکشف التحلیل الأسلوبی عن المعانی الکامنه فی الأعمال الأدبیه. وعلى وجه الخصوص، عند تحلیل نصوص ک «نهج البلاغه»، یتعمق هذا المنهج فی هذه العناصر، کاشفاً عن أفکار الکاتب ومشاعره، ومزیحاً الستار عن المعانی المختفیه فی النص. بناءً على ذلک، تستند الدراسه الحالیه إلى مبادئ الأسلوبیه الطبقیه من خلال منهج وصفی-تحلیلی لدراسه الخطبه 180 من نهج البلاغه. وتُظهر النتائج أن النغمه الصوتیه للخطبه تعکس غضب الإمام علی (ع) وتوبیخه، وهو ما یتردّد صداه فی نص الخطبه بکامله. أما فی الطبقه النحویه، فإن استخدام الجمل الفعلیه والاسمیه، والتراکیب الاستفهامیه، والضمائر المتصله، یشیر إلى ضعف أهل الکوفه وجهلهم. علاوهً على ذلک، وفی الطبقه البلاغیه، یُبرِز الاستخدام الفعّال للاستعاره، والکنایه، والمجاز، والتضاد مفهومَ انتقاد أهل الکوفه بوضوح بسبب خیانتهم، وتفرّقهم، وعدم طاعتهم لإمامهم. کما أن اختیار المفردات فی المحورین التلازمی والاستبدالی یتماشى مع هذا المضمون. وأخیراً، تعکس الطبقه الأیدیولوجیه للخطبه أفکار الإمام الرامیه إلى إیقاظ أهل الکوفه وتنبیههم إلى جهلهم.تحلیل خطبه 180 نهج البلاغه از منظر سبک شناسی لایه ای
سبک شناسی لایه ای یکی از شاخه های تخصصی زبان شناسی است که در نقد و ارزیابی انواع متون کاربرد دارد و از عناصر آوایی، نحوی، بلاغی، واژگانی و ایدئولوژیک برای تعیین معنای یک اثر ادبی استفاده می کند. سپس با واکاوی دقیق این عناصر، به بیان اندیشه ها و احساسات درونی نویسنده پرداخته و از معانی گنجانده شده در متن پرده برمی دارد. از جمله متون درخور بررسی و تحلیل سبک شناسی لایه ای، کتاب ارزشمند نهج البلاغه است. از این رو، پژوهش حاضر با بهره گیری از مبانی سبک شناسی لایه ای و با روش توصیفی - تحلیلی به واکاوی خطبه 180 نهج البلاغه می پردازد. نتایج پژوهش نشان می دهد که آهنگ خطبه در سطح آوایی، نمایانگر فریاد خشم و توبیخ حضرت علی (ع) است که در تمام خطبه طنین انداز می شود. در لایه نحوی، استفاده از جملات فعلیه، اسمیه، جملات استفهامی و ضمایر متصل به بروز سست عنصری و جهالت کوفیان اشاره دارد. همچنین، در لایه بلاغی، به کارگیری مناسب کنایه، مجاز، استعاره و تضاد به خوبی مفهوم نکوهش کوفیان را به دلیل بی وفایی، تفرقه و عدم اطاعت از امام زمانشان منعکس می کند. انتخاب واژگان در محورهای هم نشینی و جانشینی نیز با این مفهوم هماهنگ است. در نهایت، لایه ایدئولوژیک خطبه، اندیشه امام را در راستای بیداری و آگاهی کوفیان از جهلشان بازگو می کند.