بررسی تحلیلی نقش ادراکات اعتباری در فرایند عمل از منظر علامه طباطبایی (ره) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
مشهور فلاسفه مسلمان، صدور فعل اختیاری انسان را فرایندی چندمرحله ای دانسته و هر مرحله را یک «مبدأ» می نامند. این مراحل اجمالاً عبارت اند از: مبدأ علمی، مبدأ شوقی، مبدأ عملی. علامه طباطبایی (ره) معتقد است که صدور فعل اختیاری به صرف این مبادی ضروری نمی شود، بلکه نوع خاصی از ادراک و اذعان لازم است تا صدور فعل از انسان ضرورت یابد. ایشان نام این سنخ از ادراکات را «ادراکات اعتباری»، «آراء اعتباری»، یا «علوم عملی» نهاده اند. این مقاله، به هدف پاسخ به این سؤال که از نظر علامه (ره)، ادراک اعتباری دقیقاً در چه مرحله ای از فرایند عمل قرار داشته و چه نسبتی با صدور فعل اختیاری دارد، با روش تحلیلی-توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای سامان یافته است. در راستای تحلیل جانمایی دقیق ادراک اعتباری در مبادی عمل از نظر ایشان، یافته های پژوهش نشان می دهد برخی از عبارات علامه (ره) چنین دلالت می کند که ایشان ادراک اعتباری را مؤخر از مبدأ شوقی و به نحوی متأثر از آن می داند، درحالی که از برخی عبارات دیگر می توان برداشت کرد که ادراک اعتباری، جزء اخیر مبدأ علمی و مقدم بر مبدأ شوقی است.Analytical Study of the Role of Idrākāt Iʿtibārī (Fictitious Perceptions) in the Process of Action from the Perspective of ʿAllāmah Ṭabāṭabāʾī
Prominent Muslim philosophers represent the appearance of voluntary human action as a multi-stage process, with each stage referred to as a “origin” (mabdaʾ or origination). These stages, in summary, are: the mabdaʾ ʿilmī (cognitive origin), the mabdaʾ shawqī (desiring origin), and the mabdaʾ ʿamalī (practical origin). ʿAllāmah Ṭabāṭabāʾī argues that the appearance of voluntary action does not necessarily occur solely through these origins. Rather, a specific type of perception and acknowledgment is required to make the appearance of action necessary for a human being. He terms this category of perceptions as Idrākāt Iʿtibārī (fictitious perceptions), Ārāʾ Iʿtibārī (fictitious opinions), or ʿUlūm ʿAmalī (practical perceptions). This article, aiming to answer the question of where Idrāk Iʿtibārī (fictitious perception) precisely fits within the process of action according to ʿAllāmah and how it relates to the appearance of voluntary action, is structured using an analytical-descriptive method and relies on library resources. In analyzing the precise placement of Idrāk Iʿtibārī within the origins of action according to ʿAllāmah, the findings of the study indicate that some of his statements suggest that he considers Idrāk Iʿtibārī to follow the mabdaʾ shawqī and, in a way, to be influenced by it. However, other statements imply that Idrāk Iʿtibārī is part of the latter stage of the mabdaʾ ʿilmī and precedes the mabdaʾ shawqī.
تبلیغات
