گونه شناسی زائران حرم مطهر رضوی؛ مطالعه مروری نظامند (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
حرم مطهر امام رضا(ع)، مقدس ترین مکان زیارتی برای ایرانیان مسلمان به شمار می رود و عمیق ترین و ناب ترین تجارب زیارتی زائران در این مکان قدسی گزارش شده است. جایگاه این حرم، سبب شده تا مطالعات متعددی درباره تجربه زیارت زائران این مکان مقدس انجام شود. فراوانی تحقیقات انجام شده، مرور نظام مند آن ها را ضروری می سازد و مقاله حاضر با این هدف نوشته شده است. به این منظور، 155 عنوان مقاله با موضوع کلی امام رضا(ع) و زیارت شناسایی شد و بر اساس راهبردهای پژوهش، 10 عنوان مقاله در موضوع گونه شناسی زائران، استخراج و از ابعاد مختلفی مانند روش تحقیق و شیوه جمع آوری داده ها، جامعه آماری، هدف و گونه شناسی زائران بررسی شد. سرانجام بر اساس این داده ها و یافته ها، علل تنوع در الگوها و گونه های زیارتی در میان زائران امام رضا(ع) که سوال و مسئله اصلی این مقاله است، بررسی شد تا الگوی جامعی از این مبانی ارائه دهد و گونه های متنوع زائران را ذیل آن ها دسته بندی کند. نتایج این بررسی نشان می دهد که الف. روش غالب در این مطالعات، پدیدارشناسی است؛ ب. شیوه گردآوری داده ها، بیشتر بر مصاحبه عمیق با زائران متمرکز بوده است. اما از روش مطالعات مردم شناسی، مشاهدات و تجربه زیسته این نویسندگان، بررسی دل نوشته ها، عریضه ها و سفرنامه ها نیز استفاده شده است؛ ج. حداقل جامعه آماری 6 نفر و حداکثر 30 نفر بوده است؛ د. هدف مشترک بیشتر نویسندگان بررسی و فهم کنش زیارت از منظر زائران حرم مطهر رضوی و سنخ شناسی آنان بوده است؛ ه. گونه شناسی زائران به صورت های مختلفی ارائه شده که ناشی از وجود منظرهای متنوع نویسندگان است. برخی از منظر الگوهای دینداری و برخی از منظرهایی چون میزان بهره گیری از خدمات، تجربه دینی و تجدد و مدرنیته به دسته بندی زائران پرداخته اند. از منظر الگوهای دینداری، سبک های زیارتی به مکتبی، سنتی، روشنفکرانه، مناسکی، مناسبتی، کارکردگرا، معنا گرا تقسیم شده است. از منظر فضای تجدد و مدرنیته، گونه های زیارتی به مجازی، زنانه، کلان شهر، سنتی و مدرن و از منظر میزان بهره گیری از خدمات، زائران به سنخ های زائران کم سفر غیرمنفرد یا گردشگری نیمه نهادی، زائران پرهزینه کوتاه سفر یا گردشگر نیمه نهادی و زائران کم هزینه کثیرالسفر گردشگر غیر نهادی تقسیم شده است.Typology of Pilgrims of the Holy Shrine of Imam Reza (A.S): A Systematic Review Study
The holy shrine of Imam Reza (A.S.) is regarded as the most sacred pilgrimage site for Muslim Iranians, offering profound and transformative experiences for its visitors. Given its significant status, numerous studies have been conducted to explore the pilgrims experiences of visitors to this sacred place. The abundance of research necessitates a systematic pilgrims, which this article aims to provide. For this purpose, 155 articles related to Imam Reza (A.S.) and pilgrimage were identified, from which 10 articles specifically focusing on the typology of pilgrims were extracted. These articles were analyzed from various perspectives, including research methodology, data collection methods, sample populations, objectives, and pilgrimage typologies. Ultimately, the study investigates the underlying causes of diversity in pilgrimage patterns and types among pilgrims to Imam Reza (A.S.), addressing the central question of this article while providing a comprehensive framework for categorizing the diverse forms of pilgrims. The findings indicate that: (a) the predominant methodology employed in these studies is phenomenology; (b) data collection methods mainly rely on in-depth interviews with pilgrims, alongside anthropological approaches, observations, lived experiences of the authors, and analyses of personal writings, petitions, and travelogues; (c) the minimum sample size is six and the maximum is thirty participants; (d) the common aim among most authors is to examine and understand the act of pilgrimage from the perspectives of pilgrims to the holy shrine of Imam Reza (A.S.) and their typologies; (e) typologies of pilgrims are presented in various forms reflecting the diverse viewpoints of the authors. Some categorize pilgrims based on faith patterns, while others distinguish them according to service utilization, religious experience, and modernization. From the perspective of faith patterns, pilgrimage styles are divided into doctrinal, traditional, intellectual, ritualistic, circumstantial, functional, and meaningful categories. Regarding modernization, pilgrimage types include virtual, female, metropolitan, traditional, and modern categories; and in terms of service utilization, pilgrims are classified into low-frequency non-individual travelers or semi-institutional tourists, high-cost short-term travelers or semi-institutional tourists, and low-cost high-frequency non-institutional tourists.
تبلیغات
