مطالعه تحلیلی دو نگاره مرتبط با امام رضا (ع) در فالنامه طهماسبی (962-967ق) با رویکرد شمایل شناسی اروین پانوفسکی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
از مهم ترین پژوهشگران رویکرد شمایل شناسی اروین پانوفسکی (1968-1892م) است. شمایل شناسی معنا و محتوای اثر هنری را بررسی می کند. پانوفسکی سه سطح معنایی (توصیف پیش شمایل نگارانه، تحلیل شمایل نگارانه و تفسیر شمایل شناسانه) را در خوانش آثار هنریاز هم متمایز کرد. دو نگاره قدمگاه امام رضا (ع) و نجات مردم در دریا توسط ایشان از فالنامه طهماسبی (962- 967 ق) به سفارش شاه طهماسب بوده است. صفویان نسب خود را به امام کاظم (ع) نسبت می دادند؛ بنابراین توجه ویژه به پسر ایشان، امام رضا (ع) داشتند که دارای نقش مهمی در نفوذ تشیع در ایران بودند. هدف این پژوهش چگونگی خوانش شمایل شناسی دو نگاره مرتبط با امام رضا (ع) در فالنامه طهماسبی با آرای پانوفسکی است. این پژوهش در پی پاسخ به این سوالات است که تحلیل شمایل شناسی این دونگاره در فالنامه طهماسبی با آرای پانوفسکی چگونه است؟ با توجه به بافتار فرهنگی مذهبی دوره شاه طهماسب این دو نگاره چه ویژگی های ساختاری و بصری دارد؟ بررسی شمایل شناسانه این دو نگاره چه ارزش های بنیادینی از دوره شاه طهماسب را نمایان می کند؟ این پژوهش به شیوه کیفی و تطبیقی تحلیلی انجام شده و روش جمع آوری مطالب به شیوه کتابخانه ای و با رویکرد شمایل شناسی بوده است. به نظر می رسد نگارگر در نگاره قدمگاه با استفاده از فرم جای پا در محراب، هم زمان یادآور سه قدمگاه مرتبط با قبله مسلمانان و در نتیجه اصول مسلمانی شیعی (توحید، نبوت و امامت) است. همچنین سندی است برای آنکه در آن دوره نیز جای پای موجود در نیشابور، بیانگر قدمگاه امام رضا (ع) بوده است. در نگاره نجات مردم از دریا نگارگر شاه طهماسب را در قالب امام رضا (ع) مروج شیعه در ایران آورده است و با رمزگانی به واقعه کمک خواهی همایون گورکانی از شاه طهماسب اشاره دارد؛ بنابراین ناخودآگاه به ارزش های بنیادی دوره شاه طهماسب که اصول مهم شیعی و تأکید بر مشروعیت شاه طهماسب است، اشاره می کند.An Analytical Study of Two Paintings Related to Imam Reza (A.S) As Depicted in the Tahmasbi Divination Book 967-962 (A.H) Using Erwin Panofsky’s Iconological Approach
Panofsky is one of the most important researchers of the iconology approach.Iconology examines the meaning of the artwork.Panofsky distinguished three levels of meaning(pre-iconographic description,iconographic analysis,iconographic interpretation).in the reading of works of art the two painting of Imam Reza’s footsteps and the saving of people in the sea by him are fromTahmasabi’s Falnama,which was commissioned by Shah Tahmasib Safavi.The Safavids attributed their lineage to Imam Kazem.they paid special attention to his son,Imam Reza who played an important role in the influence of Shiism in Iran.The purpose of the research is how to read the iconology of two paintings related to Imam Reza in Tahmasabi’s Falnama with Panofsky’s opinions.This research seeks to answer these questions, how is the iconology analysis of these two painting with Panofsky’s opinions?Considering the cultural and religious context of Shah Tahmasab period,what are the structural and visual characteristics of two paintings? What fundamental values of the period of Tahmasab do the iconologic analysis of these two paintings reveal?This research is conducted in a qualitative and comparative-analytical manner and the method of collecting materials is done in a library manner and with an iconology approach.it seems that the painter in the image of the steps by using the form of a footstool in the mihrab, is simultaneously reminding the three steps associated with the Muslim Qibla and, as a result, the principles of Shiite Islam,monotheism,prophecy and imamate.It is also a document because in that period,the footprints in Nishabur were the expression of the footsteps of Imam Reza.In the second painting the painter portrays Tahmasab in the form of Imam Reza the promoter of Shia in Iran, and refers to the incident of Humayun Gorkani’s request for help from Tahmasab.Finally subconsciously it refers to the fundamental values of Tahmasb’s period which are the important Shiite principles and the emphasis onTahmasb’s legitimacy
تبلیغات
