نگاهی معرفت شناسانه به جامعیت تئوریک نبوغ با استناد به آموزه های الهی، عرفانی و استعلایی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
موضوع محوری در این تحقیق انسان در جامعیت مفهومی آن است و از آنجا که هر تحقیق به دنبال یافتن حقیقت است، گاه این هدف به امور حسی و دنیای محسوسات سپرده می شود و شرح و تبیینی از ظواهر بر پایه روابط علی و به حکم قوانین طبیعی صورت می پذیرد که در اصطلاح Demonstration نامیده می شود. شیوه ای که بر پایه سنت تجربه گرایی رواج یافت و در پی کشف قوانین طبیعی حاکم بر پدیده های مادی، انسان بر وقایع طبیعی تا حد بالایی سلطه یافت و به تحول و دگرگونی های عظیمی در زندگی علمی، تکنولوژیک و رفاهی بشر انجامید. در این سنت فکری که شیوه استنتاج بنا به ماهیت و جنس موضوع مورد مطالعه، استقراء همراه با جرقه هایی از الهام و شهود می باشد، نقطه آغاز شناخت، دریافت های حسی توسط حواس پنجگانه و سپس مفهوم سازی از طریق قوه تخیل و قوه فاهمه است و در گام آخر با پادرمیانی قوه عقل استدلالی[1] است که ادراک یا شناخت[2] در سطح ظواهر به صورت کامل صورت می پذیرد. اما برای پدیده هایی همچون نبوغ که دارای ماهیتی متفاوت و از نوع فراذهنی و فراحسی است و هیچ علمی نه تنها توان آموزش و تعلیم آن را ندارد، بلکه هیچ تلاش و کوششی هرچند سخت و مشقت بار امکان دستیابی به حقیقت آن و یا حتی فراگرفتن آن را ممکن نخواهد ساخت، تنها ارائه جامعیتی منسجم از آن دارای بسندگی است. از آنجا که نبوغ دارای قدرتی ماورایی بوده و به دلیل تشعشع و نورانیت قادر به خلق است، لذا irradiative است. در مسیر خلق، قوه تخیل در بازی آزاد[1] با قوه فاهمه قرار می گیرد وآزاد و فارغ از هر دغدغه و تعلقی به دنیای محسوسات، نوعی انفصال را تجربه می نماید. آزادی از نوع آرمانی و در جامعیتی فراذهنی[2] که همزاد با روح بوده و قادر است تا نبوغ را که متعلق به قلمرو متافیزیکی است در جهان محسوسات به صورت بذرهای متنوع و متکثر و یا اندیشه های ناب جاری سازد. نبوغی که دارای مشخصه اصالت،[3] الگو بودن[4] و طبیعت گونگی[5] است و خصیصه زیبایی شناسی محض و قدرت خلق[6] را از مبدایی لایزال و نامیرا و در راستای فلسفه خلق بشر به او هبه می نماید. لذا مساله اصلی ما در این تحقیق ذکر مصادیق و شرح اسطوره ها و اندیشه های بی بدیل و شاهکارهای هنری نیست، بلکه دستیابی به مکانیسمی است که خلق وخلاقیت را از تصادفی بودن، شانس و غیر عمدی بودن خارج نموده و بتواند به شناسایی افرادی نظیر کمال الملک، حافظ و مولانا که برخوردار از استعدادهای بالقوه درخشان بوده اند بپردازد و تجلی از بذرهای اصلح وجودی چنین افرادی را به عرصه آورد. زیرا این ادعا همواره صادق است که بذرهای اصلح وجودی برای همگان همچون اثر انگشت منحصر به فرد است و همه افراد از آن برخوردارند، اما تنها تک افرادی موفق به تجلی ظرفیت ها و استعدادها و نبوغ خود شده اند. لذا رمزگشایی از پدیده ای همچون نبوغ تنها در یک جامعیت منسجم از تئوری پردازی ممکن خواهد بود و بسندگی به مصادیق راه به جایی نخواهد برد. آنچنان که کانت نیز تجربه را بدون تئوری کور و تئوری بدون تجربه را یک بازی فکری صرف دانسته است.[1] لذا بایستی جامعیتی را جست که بتواند تمامی مفاهیم و عناصر مرتبط با این پدیده را براساس اصلی مشترک، متقن و جهانشمول و در زنجیره ای پیوسته به یکدیگر مرتبط نماید به گونه ای که تمامی اجزاء بتوانند به صورت زنده و با فعلیتی مستقل و خودانگیخته در خدمت کل سیستم قرار گیرند و نه آنکه همچون اجزایی مستقل عمل نمایند. لذا در این مقاله ترسیم چنین جامعیتی مورد انتظار است، جامعیتی که در زبان کانت اسکیما[2] الگو و پیکره ای از اندیشه ها و رفتارها به صورت پیشینی[3] است و از مرز نظر[4] و باور[5] گذر نموده و به دانش بدل شده است. نظری که عموماً اعتبار[6] مشخصی ندارد و عقیده و باوری که اعتبار آن تنها برای خود فرد و به صورت سوبژکتیو است. اما دانش، آمیخته نوآورانه ای است که از اعتباری جهانشمول برخوردار بوده و قضاوت و داوری را در موضعی دارای وجوب قطعی[7] قرار می دهد و از نوع سینتتیک و پیشینی[8] است. اسکیمای مورد نظر کانت همان چارچوب در نگاه خانم استروم[9] از برندگان جایزه نوبل اقتصادی است که سنگ بنای ساخت تئوری ها بوده و استوار بر بنیان های فلسفی است. اما جامعیت مورد نظر متکی بر متدولوژی یا شیوه استنتاجی است که پایه آن بر اصل تحلیل مقایسه ای است. تحلیلی که شباهت ها و تفاوت ها را میان سه آموزه منتخب الهی قرآن، عرفانی فلوطین و استعلایی کانت در نظر دارد و تحلیل آنها نشان می دهد که تمامی این جامعیت ها حول اصلی وحدت بخش به سامان رسیده اند و نبوغ در جامعیت خود به عنوان نقطه کانونی تمامی این جامعیت هاست. اتکا به فطرت خدا گونه انسانی در آیات قرآنی، وحدت روح میان مخلوقات در آموزه عرفانی فلوطین و آزادی در جامعیت مفهومی فرا ذهنی آن در آموزه استعلایی کانت حاکی از آن است که همگی این اصول بیان کننده حقیقتی واحد با زبان های مختلف است و آنچه تحت عنوان انرژی خلق و خلاقیت در انسان شناخته شده است همان روحی است که حامل نبوغ بوده و نبوغ نیز برای به جریان افتادن نیازمند آزادی است.An epistemological approach to the theoretical comprehensiveness of genius based on divine, mystical, and transcendental teachings
The main issue in this research was the human being in its conceptual comprehensiveness and since every research seeks to find the truth, sometimes this goal is entrusted to the sensory affairs and the world of the senses, and the description and explanation of the phenomena is done based on causal relationships and according to natural laws, which is called Demonstration. A method that spread based on the tradition of empiricism, and following the discovery of natural laws governing material phenomena, man gained a high degree of control over natural events, leading to enormous transformations and changes in the scientific, technological, and welfare life of mankind. In this intellectual tradition, where the method of inference is based on the nature and type of the subject under study, induction accompanied by sparks of inspiration and intuition, the starting point of cognition is sensory perception through the five senses, followed by conceptualization through the power of imagination and understanding. In the final step, it is through the mediation of the power of recursive reason that perception or cognition takes place completely at the level of appearances. But for phenomena such as genius, which has a different nature and is of a super-mental and super-sensory nature, and no science is capable of teaching it, and no effort, however difficult and arduous, will make it possible to reach its truth or even learn it, only presenting a coherent whole of it is sufficient. Since genius has supernatural power and is capable of creation due to radiation and illumination, it is therefore irradiative. On the path of creation, the imagination is placed in free play with the intellect, and free from any concern or attachment to the world of the senses, it experiences a kind of separation; freedom of an ideal type, in a supramental totality that is cognate with the soul and is capable of flowing the genius that belongs to the metaphysical realm into the world of the senses in the form of diverse and plural seeds or pure thoughts. A genius that is characterized by originality, exemplarity, and naturalness, and that bestows upon him the characteristic of pure aesthetics and the power of creation from an eternal and immortal principle, in line with the philosophy of human creation. Therefore, our main issue in this research is not to mention examples and descriptions of unique myths, ideas, and artistic masterpieces, rather, it is about achieving a mechanism that removes creation and creativity from being random, chance, and unintentional, and can identify people like Kamal-ol-Molk, Hafez, and Rumi who possessed potentially brilliant talents, and bring forth the manifestation of the best seeds of the existence of such people. It is always true that the seeds of the best existence are unique to everyone, like a fingerprint, and everyone possesses them, but only a few individuals have succeeded in manifesting their capacities, talents, and genius. Therefore, deciphering a phenomenon such as genius will only be possible within a coherent comprehensiveness of theorizing, and reliance on examples will not yield any results. Just as Kant considered experience without theory to be blind, and theory without experience to be a mere intellectual game. Therefore, we must seek a comprehensiveness that can connect all concepts and elements related to this phenomenon based on a common, consistent, and universal principle and in a continuous chain, so that all components can serve the entire system in a living, independent, and spontaneous manner and not that they act as independent components. Therefore, this article is expected to depict such comprehensiveness, a comprehensiveness that, in Kant's language, is a schema, a model, and a body of thoughts and behaviors in an a priori form, which has crossed the boundary of opinion and belief and has become knowledge. An opinion that generally has no specific validity, and an opinion or belief whose validity is only for the individual and subjectively. But knowledge is an innovative blend that has universal validity places judgment in a position of absolute necessity, and is synthetic and a priori. The schema intended by Kant is the same framework as Elinor Ostrom, a Nobel Prize winner in economics, which is the cornerstone for building theories and is based on philosophical foundations. However, the desired comprehensiveness relies on a methodology or method of inference that is based on the principle of comparative analysis. An analysis that considers the similarities and differences between the three divinely chosen teachings of the Quran, Plotinus' mysticism, and Kant's transcendentalism, and their analysis shows that all of these comprehensive-nesses are organized around a unifying principle and genius in its comprehensiveness is the focal point of all of these comprehensive-nesses. The reliance on the divine nature of man in the Quranic verses, the unity of the soul among creatures in Plotinus' mystical doctrine, and freedom in its trans-subjective conceptual comprehensiveness in Kant's transcendental doctrine indicate that all of these principles express a single truth in different languages. And what is known as the energy of creation and creativity in humans is the same spirit that carries genius, and genius also needs freedom to flow.
تبلیغات
