پیشرفت های حسابداری

هدف این پژوهش اندازه گیری میزان اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد در سه بعد برنامه ریزی راهبردی، تجزیه و تحلیل هزینه ها و مدیریت عملکرد و همچنین شناسایی و کشف کنشگران مؤثر بر اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد است. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نوع پیمایشی است. ابزار گردآوری پرسشنامه و داده ها از طریق توزیع152 پرسشنامه بین کارشناسان بودجه ریزی، ذی حسابان، مدیران ارشد و مدیران مالی در سال 1400 گردآوری و تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از روش معادلات ساختاری و نرم افزار SmartPLS انجام شد. یافته ها نشان داد میزان اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد در ابعاد برنامه ریزی راهبردی، تجزیه و تحلیل هزینه ها و مدیریت عملکرد به ترتیب 95/25 درصد، 25/31 درصد و 38/34 درصد است. همچنین یافته ها نشان داد کنشگران اثرگذار به طور مستقیم و غیر مستقیم بر میزان اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد شامل کنشگران اقتصادی، کنشگران فنی، صلاحیت مدیریت و تعهد سازمانی هستند. بر اساس نتایج پژوهش می توان گفت برای اجرای بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد باید رویه موجود در ابعاد دانش مالی سازمان، کنشگران محیطی، تعهد سازمانی باز طراحی و باز اندیشی شود. همچنین ابعاد کنشگران فنی (سیستم اطلاعاتی حسابداری و شبکه ها)، کنشگران اقتصادی (سازمان برنامه و بودجه) و صلاحیت مدیریت و فرهنگ سازمانی از منظر فنی و نظارتی اصلاح و تقویت شوند. نتایج این مطالعه می تواند در جلب توجه مدیران ارشد و اجرایی و پژوهش گران دانشگاهی و پشتیبانی و اصلاح ابعاد اثرگذار بر اجرای بودجه ریزی مؤثر باشد و همچنین مبانی نظری در حوزه بودجه ریزی مبتنی بر عملکرد را گسترش دهد.

چسبندگی هزینه یکی از عوامل تأثیر گذار بر ارزش شرکت است که خود می تواند ناشی از هزینه های تعدیل منابع یا مشکلات نمایندگی باشد و این خود انگیزه اصلی این مطالعه بوده است. جامعه آماری این پژوهش کلیه شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که به منظور تعیین نمونه با استفاده از روش حذف سیستماتیک تعداد 102 شرکت در دوره زمانی 1391 تا 1400 انتخاب شده است. برای آزمون فرضیه های پژوهش از الگوی رگرسیون چند متغیره مبتنی بر داده های ترکیبی استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که چسبندگی هزینه ها بر ارزش شرکت تأثیر منفی دارد. همچنین یافته ها نشان داد که زمانی که هزینه تعدیل منابع زیاد باشد، تأثیر چسبندگی هزینه ها بر ارزش شرکت افزایش می یابد. علاوه بر این مشکلات نمایندگی بر رابطه چسبندگی هزینه ها و ارزش شرکت تأثیر گذار نیست.

ادبیات حسابداری نشان می دهد مدیران شرکت ها با انگیزه های مختلفی فرصت مدیریت و دستکاری سود را در اختیار دارند. با این حال، توانایی و تصمیم مدیران برای دستکاری یا عدم دستکاری سود، بستگی به میزان اطلاعاتی دارد که از سایر منابع اطلاعاتی در صنعت قابل دستیابی است. هم حرکتی سود که به حرکت همزمان سود شرکت با سود سایر شرکت ها در صنعت اشاره دارد، می تواند بر میزان درگیری مدیران با فعالیت های دستکاری سود تاثیرگذار باشد. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر هم حرکتی سود بر احتمال دستکاری سود و همچنین بررسی این ارتباط تحت شرایط رقابت بازار محصول است. نمونه مورد بررسی شامل 134 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران در دوره زمانی 1388 تا 1399 است. نتایج آزمون فرضیه اول نشان داد هم حرکتی سود تاثیر منفی و معنادار بر احتمال دستکاری سود دارد. به عبارت دیگر، افزایش هم حرکتی سود باعث کاهش احتمال دستکاری سود می شود. بر اساس نتایج فرضیه دوم در شرکت های با رقابت بازار محصول بالا، هم حرکتی سود تاثیر معناداری بر احتمال دستکاری سود ندارد ولی در شرکت-های با رقابت بازار محصول پایین، هم حرکتی سود تاثیر منفی و معنادار بر احتمال دستکاری سود دارد. نتایج آزمون تحلیل حساسیت نیز بیانگر این بود که در شرکت های با سن بالا، هم حرکتی سود تاثیر منفی و معنادار بر احتمال دستکاری سود دارد ولی تاثیر معناداری در شرکت های با سن پایین مشاهده نشد.

هدف این پژوهش، معرفی گزارشگری شهروند شرکتی برای بانک ها به عنوان نوعی گزارشگری مالی و غیرمالی و بررسی پیامدها و عوامل موثر بر محتوای اطلاعاتی (ارزش آفرینی) این نوع گزارشگری است. بدین منظور، ابتدا گزارشگری شهروند شرکتی مفهوم سازی شده و پس از آن داده های پژوهش برای 12 بانک طی سال های 1390 الی 1399 جمع آوری شد. این پژوهش به لحاظ نحوه گردآوری داده ها، نوعی پژوهش کمی و تجربی در حوزه حسابداری و مالی است و برای سنجش عوامل موثر بر گزارشگری شهروند شرکتی و هم چنین ارتباط بین این متغیرها با پیامدها و در نهایت ارزش بانک، از رویکرد معادلات ساختاری و روش کم ترین مربعات نسبی (PLS) استفاده شده است. فرضیه اصلی، مربوط به تأثیر گزارشگری شهروند شرکتی بر ارزش آفرینی بانک است. مسیر مستقیم مربوط به این ارتباط با ضریب 271/0 بیانگر این موضوع است که ارزش آفرینی بانک به میزان 27 درصد (با آماره t معادل 897/6) از طریق گزارشگری شهروند شرکتی (به صورت مستقیم و بدون دخالت متغیر میانجی) تبیین می شود. این بدین معنا است که با افزایش افشاء شاخص های گزارشگری شهروند شرکتی، ارزش بانک افزایش می یابد. در نتیجه، بانک ها با ارائه گزارشگری شهروند شرکتی و افشا ء شاخص های مالی و غیر مالی می توانند بر ارزش آفرینی بانک تأثیر گذار باشند و از طریق کاهش هزینه سرمایه شرکت، کاهش هزینه های نمایندگی، افزایش نقدینگی، بهبود عملکرد مالی و کیفیت گزارشگی مالی، منجر به افزایش ارزش بازار سهام بانک و در نهایت افزایش ارزش بانک شوند. مهم ترین دستاورد این پژوهش، توسعه مفهوم گزارشگری شهروند شرکتی به عنوان یک نوع گزارش با ارزش در صنعت بانکداری است.

هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر مراحل چرخه عمر بر استفاده شرکت ها از اعتبار تجاری است. تحلیل آماری با استفاده از اطلاعات 171 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1388 تا 1400 انجام شده است. برای آزمون فرضیه های پژوهش از الگوهای رگرسیون چندگانه داده های ترکیبی با روش برآورد حداقل مربعات تعمیم یافته و روش کنترل اثرات سال و صنعت استفاده شده است. جهت سنجش چرخه عمر از رویکرد دیکینسون (2011) به عنوان معیار اصلی و رویکرد نسبت سود انباشته دی آنجلو و همکاران (2005) به عنوان معیار مکمل استفاده شد. نتایج آزمون ها نشان داد شرکت ها در مراحل تولد، رشد و افول از اعتبار تجاری بیشتری نسبت به مرحله احیاء استفاده می کنند در حالی که اعتبار تجاری در مرحله بلوغ تفاوت معناداری با مرحله احیاء ندارد. نتایج آزمون های تکمیلی نیز نتایج اولیه را تایید می نماید. نتایج پژوهش حاضر به غنای ادبیات نظری اعتبار تجاری و تئوری تامین مالی در مراحل چرخه عمر می افزاید؛ به خصوص اینکه بازاری در حال توسعه مورد پژوهش بوده است.

ورشکستگی شرکت ها معمولا آثار مخربی بر بازار سرمایه و در نهایت توسعه اقتصادی کشورها، وارد می آورد. شناسایی عوامل موثر و زمینه ساز بحران های مالی، امکان واکنش به هنگام مدیران و سرمایه گذاران در مقابله با مشکلات و موانع نهفته در ساختار مالی بنگاه ها را فراهم می آورد. پژوهش حاضر، تاثیر تعدیل ساختار سرمایه در مقابله با درماندگی مالی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران را مورد بررسی و مطالعه قرار داده است. جامعه آماری مطالعه حاضر، مطابق ضوابط معین شده در انجام پژوهش ها، شرکتهای ثبت شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده و با اعمال شیوه حذف سیستماتیک، 124 شرکت، به عنوان نمونه غربال شده، در بازه زمانی مابین سال های1391 الی 1400 در نظر گرفته شده است. از رگرسیون لجستیک برای آزمون فرضیه های پژوهش استفاده گردیده و در پایان شایستگی مدل انتخابی احراز و همچنین مطلوبیت و صحت پیش بینی مدل که مخصوص رگرسیون لجستیک است نیز مورد آزمون قرار گرفته است. نتایج نشان می دهد که هر چه سرعت تعدیل ساختار سرمایه افزایش یابد و شرکت زودتر به اهرم بهینه دست یابد، سریع تر می تواند از حالت درماندگی و بحران مالی خارج شود. بنابراین شرکت ها با اندازه بزرگتر، رشد بیشتر، انحراف کمتر نسبت به شرکت هایی فاقد ویژگی های ذکر شده، با سرعت بیشتری ساختار سرمایه خود را تعدیل می کنند.

فساد نهادینه شده در یک جامعه بستر و فرصت مناسب جهت تقلب در گزارشگری مالی را فراهم می کند. در واقع می توان عنوان کرد که هر اندازه فساد در یک جامعه بیشتر باشد توجیه اعمال و رفتارهای غیر اخلاقی از جمله تقلب نیز بیشتر خواهد بود. هدف از پژوهش حاضر بررسی تاثیر فساد مالی بر احتمال تقلب در گزارشگری مالی است. بدین منظور از شاخص های ادارک فساد و پاسخگویی جهت اندازه گیری فساد استفاده شده است و اندازه گی ری شرکت های متقلب نیز به کمک استانداردهای حسابرسی انجام گرفت. جامعه آماری پژوهش 161 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی 1391-1400 (1610 سال شرکت) اس ت. با توجه به ماهیت متغیر وابسته از روش رگرس یون لاجیت ب رای آزم ون فرض یه ه ا استفاده ش ده اس ت. نتایج حاصل از پژوهش حاکی از ارتباط مستقیم بین شاخص ادراک فساد با احتمال تقلب در گزارشگری مالی است. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که هر اندازه شاخص پاسگویی کمتر باشد امکان تقلب در گزارشگری مالی بیشتر است.

مدیریت سطح موجودی کالا و وجه نقد همواره یکی از پیچیده ترین و دشوراترین تصمیمات مدیریت در سطح شرکت و به تبع آن در سطح کل اقتصاد است. اقتصاد ایران در طی سالهای اخیر به واسطه وجود مسائل مختلفی از قبیل تحریم های اقتصادی و سیاسی، تورم فزآینده، تحرکات نظامی منطقه خاورمیانه، بروز همه گیری کووید 19 و... همواره با عدم قطعیت در سطح اقتصاد کلان مواجه بوده است. هدف این پژوهش بررسی اثر این عدم قطعیت بر نگهداشت وجه نقد و موجودی کالا است. در این پژوهش که در بازه سال های 1390 الی 1399 انجام شده است، برای سنجش عدم قطعیت از شاخص جهانی عدم قطعیت (WUI) که برای 143 کشور از جمله ایران به شکل مجزا محاسبه و ارائه شده استفاده گردیده است. نتایج نشان دهنده رابطه ای معکوس بین عدم قطعیت و نگهداشت وجه نقد و نگهداشت موجودی کالا بود. با توجه به ادبیات، می توان استدلال کرد که وجود رابطه معکوس بین شاخص عدم قطعیت و نگهداشت وجه نقد به این دلیل است که مدیران شرایط بوجود آورنده عدم قطعیت را بلند مدت تلقی ننموده و یا سایر مسیرهای سرمایه گذاری را انتخاب می نمایند. وجود رابطه معکوس در خصوص نگهداشت موجودی کالا را نیز می توان به آسیب دیدن مسیر های تأمین مالی هنگام افزایش عدم قطعیت نسبت داد.

حاکمیت شرکتی قوی به دلیل مزایای بسیار زیاد آن برای شرکت ها، سهامداران و سایر ذینفعان، اهمیت زیادی یافته است. هدف این پژوهش بررسی میزان رعایت الزامات دستورالعمل حاکمیت شرکتی مصوب سازمان بورس و اوراق بهادار و همچنین بررسی عوامل تعیین کننده میزان رعایت آن است. جامعه آماری پژوهش، 68 شرکت های بازار اول (تابلوی اصلی) بورس اوراق بهادار تهران، است. اطلاعات مورد نیاز از منابع اطلاعات در دسترس عموم شرکت ها برای سال منتهی به 29 اسفند 1398 استخراج است. جهت بررسی میزان رعایت مفاد دستورالعمل، فهرست سوالات بر اساس الزامات ارائه شده در دستورالعمل حاکمیت شرکتی ایران (1397) است. رویکرد غیروزنی مورداستفاده قرارگرفته و امتیاز نهایی میزان رعایت (شاخص رعایت) از جمع این امتیازها به دست می آید. نهایتاً برای بررسی روابط بین متغیر وابسته و مستقل یک مدل رگرسیون چندمتغیره برازش می شود. نتایج پژوهش نشان می دهد که شرکت های بازار اول بورس، الزامات دستورالعمل حاکمیت شرکتی را در حد 48 درصد رعایت می کنند و کمترین میزان رعایت در بخش گزارشگری مالی و عملیاتی (92/40)، سپس در بخش ارکان شرکت (08/52) و بیشترین در بخش کنترل های داخلی (7/52) گزارش شده است. نتایج نشان می دهند که متغیرهای اندازه شرکت، درصد سهام شناور، ترکیب هیئت مدیره و اندازه حسابرس، تأثیر مثبت معنی داری بر میزان رعایت الزامات دستورالعمل حاکمیت شرکتی دارند اما متغیر درصد مالکیت نهادی، تأثیر معنی داری بر میزان رعایت الزامات دستورالعمل حاکمیت شرکتی ندارند.

از مهمترین کارکردهای حرفه حسابرسی رفتارهای حسابرسان در خصوص انجام قضاوت های حرفه ای می باشد که برآمده از چارچوب های ادراکی آنان می باشد و می تواند در کاهش سوگیری های ادراکی و افزایش شفافیت های اطلاعاتی ذینفعان مؤثر باشد. هدف این مطالعه طراحی مدل سبک های شناختی حسابرسان و ارزیابی محورهای شناسایی شده در حرفه حسابرسی بود. جامعه هدف در بخش کیفی ۱2 نفر از متخصصان دانشگاهی بودند که چه به لحاظ علمی و چه به لحاظ تجربی، خبره تلقی می شدند. نمونه گیری در بخش روش شناسی کیفی، نمونه گیری نظری و نحوه تعیین نمونه گلوله برفی بود. اما جامعه هدف در بخش کمی 20 نفر از مدیران مالی شرکت های بورسی بودند، که براساس تجربه های کاری و سطح دانش فنی و تخصصی از طریق نمونه گیری همگن انتخاب شدند. نتایج پژوهش در بخش کیفی از وجودِ ۳ مقوله شامل سبک شناخت شهودی حسابرسان، سبک شناخت استقرائی/اکتشافی حسابرسان، سبک شناخت تفسیری حسابرسان و ۶ مولفه شامل حواس باطنی، انتزاعی، عینی، انتقادی، عملگرایانه، تردیدگرایانه و 35 مضمون مفهومی در قالب یک مدل ۶ بعدی حکایت دارد که طی سه مرحله کدگذاری در تحلیل نظری داده بنیاد طبق رویکرد گلیزر کسب گردید. همچنین نتایج در بخش کمی نشان داد، درصد تاثیرگذاری حواس عینی نسبت به بقیه محورها بالاتر است و به عنوان مطلوب ترین محور سبک های شناختی حسابرسان انتخاب شد. نتیجه کسب شده گویایی این واقعیت است که حواس عینی به عنوان سبک شناخت استقرائی، مبتنی بر کارکردهای برآورد منطقی فرآیندها و طرح ریزی کار حسابرسی است که به حسابرسان کمک می کند در زمان قضاوت حرفه ای از قابلیت اطمینان بالاتر برای اظهارنظر خود استفاده نمایند

حسابداری حقوق بشر به عنوان یک مفهوم نوظهور در بسترهای توسعه این دانش می تواند به پایداری بازار سرمایه که مبنایی برای سرمایه گذاری افراد با تفاوت های نژادی؛ جنسیتی و قومیتی می باشد، کمک نماید. هدف این مطالعه، آینده پژوهش حسابداری حقوق بشر در سطح بازار سرمایه ایران می باشد. جامعه آماری در بخش کیفی شامل 14 نفر از خبرگان دانشگاهی و اساتید حسابداری صاحب نظر و دارای تجربه حرفه ای در حوزه حسابداری و گزارشگری مالی است و در بخش کمی 25 نفر از مدیران شرکت های کارگزاری و کارشناسان معاونت های بخش های مختلف بازار سرمایه در این مطالعه مشارکت داشتند. نتیجه ی این مطالعه در بخش کیفی از وجود 3 مقوله؛6 مولفه و 32 مضمون جهت توسعه حسابداری حقوق بشر حکایت داشت که براساس تحلیل دلفی مورد تأیید قرار گرفت. سپس با انتخاب 2 عامل از 6 مولفه شناسایی شده به عنوان مبنای سناریوپرداری، 10 مضمون شناسایی شده به عنوان زیر عوامل سناریوسازی مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه کسب در بخش کمی از وجود 4 سناریو با وضعیت مطلوب حکایت دارد که نشان می دهد سناریو جاودانگی، آرمانی ترین حالت توسعه حسابداری حقوق بشر می باشد و سناریو وفاداری پایین ترین مبنای توسعه حسابداری حقوق بشر در سطح بازار سرمایه ایران می تواند تلقی شود. در واقع نتیجه کسب شده در این مطالعه نشان می دهد با ارتقاء سطح شناخت، سناریوهای آتی در حوزه حقوق بشر، می توان انتظار داشت دانش حسابداری به تقویت توسعه پایدار نظام بازار سرمایه کمک نماید و با فراهم آوردن بسترهای تقارن و توازن اطلاعات بین ذینفعان، ظرفیت های سرمایه گذاری مطمئن در این بازار افزایش یابد.

این مطالعه به بررسی تأثیر حرفه گرایی حسابرسان از طریق مؤلفه های آن بر قضاوت اخلاقی آن ها با تأکید بر نقش تعدیل گر درک حسابرسان از فرهنگ اخلاقی سازمان پرداخته است. این مطالعه باهدف بهبود و تقویت رفتارهای حرفه ای و قضاوت اخلاقی در حسابرسان و با فرض همسوسازی نگرش های حرفه ای و اخلاقی فردی در حسابرسان به بررسی نقش تعدیل کنندگی فرهنگ اخلاقی سازمان در این رابطه می پردازد. داده ها با استفاده از ابزار پرسشنامه با مشارکت ۲۰۴ نفر از حسابرسان شاغل در سازمان حسابرسی و مؤسسات حسابرسی بخش خصوصی از طریق نمونه گیری در دسترس انجام شد. تحلیل داده ها با استفاده از رگرسیون چندگانه و برنامه الحاقی پردازشگر هایس در تحلیل رگرسیون نشان داد بین مؤلفه های حرفه گرایی؛ تعهد حسابرسان به منافع عمومی و اجرای استقلال با قضاوت اخلاقی آن ها ارتباط معناداری وجود دارد و درک حسابرس از فرهنگ اخلاقی سازمان در رابطه حرفه گرایی (از طریق مؤلفه های آن) بر قضاوت اخلاقی نقش تعدیل کننده دارد. به عبارت دیگر هر چه درک حسابرس از فرهنگ اخلاقی سازمان افزایش یابد رابطه تعهد به منافع عمومی و تعهد به اجرای استقلال به عنوان دو مؤلفه حرفه گرایی حسابرسان با قضاوت اخلاقی آن ها افزایش می یابد؛ بنابراین درک حسابرس از فرهنگ اخلاقی سازمانی قوی رابطه حرفه گرایی بر قضاوت اخلاقی حسابرس را تقویت می نماید. باتوجه به نتایج، فرهنگ اخلاقی می تواند بر ارتقای سطح رفتارهای حرفه ای متعهدانه تأثیرگذار بوده و منجر به بهبود کیفیت قضاوت اخلاقی حسابرسان شود.