سرزمین

سرزمین

سرزمین سال اول پاییز 1383 شماره 3 (مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

مقالات

۱.

محیط مجاور یخچالی 1 و مرز تحتانی آن در کوهستان سبلان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: مجاور یخچالی سبلان آب و هوای کوهستانی زمین های نقش دار برفساب یخچال سنگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 369 تعداد دانلود : 49
محیط مجاور یخچالی سبلان با زمین های نقش دار و برفساب، اشکال حاصل از حرکت توده ای مانند یخچال سنگی 2 و سولیفلاکشن 3، تشکیل تالوس و پرتگاه های سنگی بریده مشخص می شود. این منطقه تا داخل منطقه یخچالی نیز ادامه می یابد. بالاتر از مرز پایین پریگلاسیر نمای اساسی پوشش گیاهی عبارت از تیپ اروسیبری 4 است . روش های متعددی برای تعیین مرز پایین مجاور یخچالی وجود دارد و مقایسه نتایج حاصل از رو ش های مختلف نشان می دهد که تکنیک های مختلف برای کوه سبلان می توانند نتایج متفاوت داشته باشند . ارتفاع حاصل از روش های مختلف برای مرز پایین پریگلاسیر بین 2800 تا 3655 متر تغییر می کند، امّا در رابطه با میانگین دمای سالیانه هوا مرز پایین فعالیت مجاور یخچالی حدود 3000 متر است.
۲.

ژئومورفولوژی کارست در تاقدیس خاویز (شمال شرق بهبهان)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: ژئومرفولوژی کارست تاقدیس خاویر آهک آسماری بهبهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 361 تعداد دانلود : 671
شناخت ویژگی های ژئومورفولوژیکی پهنه های کارستی که از سنگ های انحلال پذیر عمدتاً کربناته مانند آهک تشکیل شده اند نه فقط از نقطه نظر بنیادی بلکه به لحاظ تامین آب مورد نیاز انسان هم حائز اهمیت است . تاقدیس خاویز که در استان خوزستان و در شمال شرق شهر بهبهان قرار گرفته است . از نقطه نظر بنیادی مورد مطالعه قرار گرفته است . در این تاقدیس که رودخانه مارون آن را به دو بخش غربی و شرقی تقسیم نموده است، سازنده ای زمین شناسی گورپی باسن اواخر کرتاسه، پابده باسن ائوسن، آهک آسماری باسن الیگو – میوسن و آبرفت های دوران چهارم رخنمون دارند . به دلیل فشارهای تکنونیکی و مقاومت سنگ آهک آسماری ساختمان تاقدیس خاویز شکاف و درزهای زیادی و 24 گسل خوردگی را نشان می دهد. آب و هوای حاکم بر تاقدیس خاویز نیمه خشک است. علی رغم اقلیم نیمه خشک فعلی و با توجه به شرایط سنگ شناسی و ساختمان زمین شناسی مذکور در بالا، اشکال مختلف کارستی از قبیل لاپیه 1 یا کارن، دولین، اوالا 2 و دره های کارستی با درجات تحول مختلف در سرتاسر تاقدیس خاویز به چشم می خورد. با توجه به اشکال کارستی موجود در تاقدیس خاویز و اقلیم فعلی حاکم بر آن، به نظر می رسد که این اشکال به طور عمده پالئوکارست م یباشند و از نظر سیکل فرسایشی کارست در ابتدای مرحله بلوغ 3 می باشند.
۳.

اهمیت توجه به منطقه گرایی و نقش آن در توسعه کشور(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: منطقه گرایی جهانی شدن اقتصاد آسه آن اپک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 77 تعداد دانلود : 485
امروزه همگرایی منطقه ای باتوجه به عامل جغرافیا مورد توجه اکثریت کشورهای جهان قرار گرفته است. با توجه به طرح موضوع جهانی شدن اقتصاد و ضرورت همگرایی بیشتر سیاسی و اقتصادی بین کشورهای یک منطقه جغرافیایی، کمترکشوری را در دنیا می توان یافت که برای توسعه خود به همگرایی منطقه ای توجه نداشته باشد . کشورها اگر در یک گروه منطقه ای قرار گیرند بهتر می توانند منافع منطقه و کشورهای خود را تامین کند و ضعف ها و نقصان های خود را برطرف نمایند . منطقه گرایی در حوزه جغرافیایی اروپا، الگوی نسبتا موفقی را به جهانیان ارائه نمود که به دنبال آن مناطق دیگر کره خاکی از این الگو پیروی کردند. نفتا در آمریکای شمالی ، مرکوسور در آمریکای لاتین، آسه آن در جنوب شرق آسیا، سارک در جنوب آسیا و چندین سازمان منطقه ای دیگر همه نشان از علاقه کشورهای یک منطقه برای همگرایی بیشتر دارد . هر چند در منطقه ای که کشور ما قرار گرفته سازمانی به نام اکو تشکیل شده است ولی از آنجایی که اشتراکات لازم برای یک همگرایی منطقه ای فعلاً در بین اعضا وجود ندارد، در طول بیش از یک دهه فعالیت موفقیتی برای این سازمان به دست نیامده است. با توجه به تحولات یکی دو سال اخیر در منطقه خلیج فارس و اشتراکاتی که بین کشورهای این منطقه به ویژه در زمینه انرژی وجود دارد به نظر می رسد به دور از تنش های گذشته، می بایستی در جهت هر چه بیشتری همگرایی سیاسی و اقتصادی قدم های مثبتی برداشت تا به توان با همکاری با دیگر مناطق دنیا و سازمان های بین المللی مثل سازمان تجارت جهانی به اهداف مورد نظر دست یافت.
۴.

تحلیل شرایط بیوکلیمای انسانی استان آذربایجان غربی به روش بیکر(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: بیوکلیمای انسانی آذربایجان غربی بیکر فشار بیوکلیمایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 183 تعداد دانلود : 231
روش بیکر یکی از روش های بررسی بیوکلیمای انسانی می باشد که در مناطق سردسیر از کارآیی بسیار خوبی برخوردار است. ارزیابی انجام شده بر روی 6 ایستگاه نمونه استان آذربایجان غربی براساس شاخص بیکر نشان داد که حداقل در طول 5 ماه از سال در تمام سطح استان شرایط بیوکلیمای نامطلوب سرد تا خیلی سرد حاکم است که با احتساب تفاوت های ایستگاهی 67 درصد از طول سال در محدوده شرایط سرما می باشد که میل به یک زندگی همراه با آسایش و داشتن محیطی سالم و پرنشاط بایستی در برنامه ریزی طراحی مسکن و الگوی معماری و مصالح انتخابی مساکن جدید به دقت مورد توجه مسئولان ذیربط قرار گیرد . مهم ترین عامل تاثیرگذار در شرایط بیوکلیمای انسانی منطقه عامل باد است که نقش عوامل دیگر از جمله توپوگرافی و عرض جغرافیایی را تحت تاثیر قرار داده به طوری که ایستگاه تکاب بیشترین شرایط نامطلوب سرد را در استان دارد . بنابراین در طراحی مساکن جدید حتما جهت بادهای سرد زمستانه مورد توجه قرارگیرد.
۵.

معرفی طبقه بندی اقلیمی ریواس مارتینز (مطالعه موردی: استان گیلان و خراسان)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: طبقه بندی بیوکلیمایی طبقه بندی اقلیمی ریواس مارتینز بیوکلیما اقلیم ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 788 تعداد دانلود : 195
پتانسیل های طبیعی بالفعل و بالقوه هر ناحیه و منطقه جغرافیایی به عوامل و عناصر اقلیمی وابسته است . و باتوجه به پارامترهای سازنده دستگاه اقلیم ، قابل فرموله شدن می باشد واز طریق آن فرمول می توان مناطق دارای اقلیم مشابه را شناسایی کرد. این مقاله روش طبقه بندی اقلیمی (بیو کلیماتیک) ریواس مارتینز را که به طور وسیع در نواحی ساحلی و فلات های مدیترانه ای اقیانوس اطلس مورد استفاده قرار گرفته است، شرح می دهد و برای استان گیلان و خراسان (ناحیه ساحلی و قاره ای یا بری ) به عنوان نمونه طبقه بندی و تهیه نقشه اقلیمی (بیو کلیمایی ) ارائه شده است . جهت انجام کار از آمار 15 ایستگاه گیلان و 13 ایستگاه خراسان و از پارامترهای میانگین حداکثر دمای گرم ترین ماه سال، میانگین حداقل دمای سردترین ماه سال، دمای متوسط ماهانه، میانگین دمای حداکثر سردترین ماه سال و مجموع دمای ماهانه استفاده شد و شاخص های بیوکلیمایی قاره ای–اقیانوسی، شاخص بیوکلیمای دمایی، شاخص بیوکلیمای آمبروترمیک محاسبه گردید . نقشه اقلیمی با شاخص بیوکلیمایی آمبروترمیک ترسیم شد و این کار می تواند با توجه به محاسبات برای تمام شاخص ها انجام گردد . و نهایتا برای مقایسه ودقت روش با روش اقلیمی آمبرژه ،گوسن ،دمارتن و کوپن مورد بررسی ومقایسه قرار گرفت . نتیجه مطالعه نشان داد روش ریواس مارتینز در شرایط نزدیکی با روش گوسن قراردارد و به طور واقعی تر می تواند اقالیم (بیو کلیماها) را جدا سازی نماید . پیشنهاد می شود این روش با توجه به وسعت سواحل جنوب و شمال ایران و توده قاره ای فلات ایران به عنوان یک روش اقلیمی (بیوکلیمایی) مورد مطالعه سراسری و طبقه بندی با یک دوره آماری بلند مدت قرارگیرد تا با توجه به توان های اقلیمی و محیطی در ایران، ابزاری مناسب برای اهداف برنامه های اجرایی، مورد استفاده قرار گیرد.
۶.

بیلان آب اقلیمی 1 و تعیین تیپ های آب و هوایی در حوضه آبریز کشف رود(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: بیلان آب اقلیمی تیپ آب و هوایی حوضه آبریز کشف رود

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 249 تعداد دانلود : 848
حوضه ی آبریز کشف رود بخشی از حوضه ی اصلی قره قوم بوده که در شمال شرق استان خراسان واقع شده است . در این حوضه بیلان آب اقلیمی و تیپ های آب و هوایی با تکیه بر عناصر هیدرواقلیم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند. با توجه به مساله کمبود آب در کشور به ویژه استان خراسان و محدوده مورد مطالعه، هرگونه پژوهش و بررسی در خصوص تعیین بیلان آب اقلیمی می تواند در نحوه صحیح کاربری اراضی و استفاده بهینه از منابع آب سطحی و زیرزمینی حائز اهمیت باشد. اهداف اساسی این مقاله عبارتند از : الف- محاسبه بیلان آب اقلیمی در حوضه و ب - تعیین تیپ های آب و هوایی در محدوده مورد مطالعه . با توجه به آنالیز بیلان آب در حوضه کشف رود، مشخص گردید که به موازات کاهش بارندگی و افزایش دما، میزان تبخیر و تعرق به شدت افزایش یافته و کمبود شدیدی از نظر نیاز آب در دوره گرم سال وجود دارد . به طوری که مجموع تبخیر و تعرق ماه های تابستان یا میزان تمرکز تابستانی تبخیر و تعرق ماه های 55 درصد میزان کل سالانه بوده است . فقر خاک از / 53 تا 9 / تابستان یا میزان تمرکز تابستانی تبخیر و تعرق بین 4 نظر ذخیره آب در اواخر بهار و سراسر تابستان و اوایل پاییز ضرورت یک سیستم آبیاری کارآمد را می طلبد. طبق روش تورنت ویت 2 عمده ترین تیپ های آب و هوایی در سطح حوضه از نوع خشک و نیمه خشک همراه با مازاد آب بسیار کم می باشد. نتایج حاصله از مطالعه بیلان آب اقلیمی در حوضه کشف رود مشخص می سازد که مازاد آب متعلق به دوره سرد سال بوده که البته حجم زیادی از آن به هدر می رود. بنابراین با توجه به شرایط اقلیمی خشک و نیمه خشک که حاکم بر منطقه می باشد، ارائه برنامه آبیاری در اولویت کارهای اقتصادی در زمینه بهره برداری از منابع آب می باشد.
۷.

آشکارسازی تغییر اقلیم محلی به کمک بررسی نوسانات زمانی روزهای یخبندان (مطالعه موردی مشهد)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

کلید واژه ها: تغییر اقلیم روزهای یخبندان نوسان روند

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 933 تعداد دانلود : 857
در این تحقیق به منظور آشکارسازی تغییرات احتمالی اقلیم محلی، نوسانات زمانی روزهای یخبندان مشهد طی دوره آماری 1951-2000 مورد مطالعه قرار گرفت . در بررسی های اولیه مشخص شد که میانگین سالانه دما و دمای حداقل مطلق طی دوره یاد شده، روند صعودی دارند که این امر با روند نزولی تعداد روزهای یخبندان هم خوانی مناسبی از خود نشان می دهد. پس از انجام آزمون همگنی بارتلت همگن بودن داده های مورد مطالعه اثبات شد، با هدف آشکار شدن روند در این داده ها از ضریب بحرانی کندال استفاده شد و معلوم شد در مجموع روزهای یخبندان سالانه شهر مشهد دارای روند نزولی است. پس از انجام آزمو ن های بعدی نیز نتیجه گرفته شد که این روند تا حدودی مداوم بود چون در بعضی سال ها به هم خورده است. در نهایت معادله همبستگی تعداد روزهای یخبندان مشهد و سا لهای دوره آماری ب هصورت رابطه Y=107/35-0/53X محاسبه شد که این همبستگی نیز معنی دار بوده و بیانگر تغییرات 29/5- روزه در تعداد روزهای یخبندان طی دوره 50 ساله ی مورد مطالعه می باشد. چنین استنباط شد که داده های مذکور روند خطی مداوم شدیدی از خود نشان نداده، بلکه بیشتر رفتار نوسانی داشته است . در نهایت نیز با استفاده از آزمون Mann-kendail دو روند صعودی و دو روند نزولی معنی دار مشاهده شد . در انتهای دوره نیز یک نقطه تغییر دیده شد که معنی دار نبود و به طور کلی از حدود سال 1976 به بعد تعداد روزهای یخبندان در مشهد یک روند نزولی را پیش گرفته است. در مرحله بعد به منظور برازش یک مدل سری زمانی مناسب بر داده های مورد مطالعه از روش Box-Jenkins استفاده شد و با استفاده از منحنی های P-P¹ و اعمال تفاضل گیری از مرتبه اول، داده ها نرمال شدند و سپس با تحلیل منحنی های PACF³ و ² ACF خاصیت ایستایی داده ها و حذف واریانس نیز بررسی و لحاظ گردید و در نهایت مدل سری زمانی ( 0,ARIMA (1, 1, برای سری مورد مطالعه، مناسب تشخیص داده شد و به منظور آزمون برازش از روش رگرسیون بهره گیری شد و در حد اعتماد 0/005 صحت مدل مورد تایید قرار گرفت به گونه ای که این مدل توانست تعداد روزهای یخبندان سال 2001 مشهد را با خطایی در حدود 3/3 درصد پیش بینی کند.
۸.

گردشگری روستایی؛ نمونه ای از برنامه ریزی ناحیه ای در تایوان(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: مترجم:

کلید واژه ها: توریسم روستایی برنامه ریزی منطقه ای تایوان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 561 تعداد دانلود : 534
گردشگری روستایی در تایوان به عنوان نوع جدیدی از مدیریت کشاورزی مطرح است که به کشاورزان در خصوص غلبه بر مشکلات اخیر مدیریت مزارع کوچک کمک می کند و دارای دو هدف عمده است : نخست فراهم نمودن تفریح و فراغت برای عموم مردم و دوم افزایش درآمد کشاورزان. مقاله حاضر مقوله گردشگری روستایی را در بخش نانتو که در قسمت مرکزی تایوان قرار دارد، مورد بر رسی قرار می دهد. در سال 1996 در بخش نانتو طرح جامع گردشگری روستایی تهیه شد. این طرح 5 پروژه عمده توسعه را در 35 ناحیه مستعد گردشگری پیشنهاد نمود. فعالیت های گردشگری در این بخش شامل: مراسم سنتی چای چینی، کندن جوانه های نی (خیزران)، آن جام کارهای دستی با نی، میوه چینی و ... می باشد. فعالیت های تفریحی مانند دیدن از آبشارها و لذت بردن از غذاهای محلی در برنامه های گردشگری روستایی گنجانده شده است.
۹.

یخبندان بزرگ (قبل از حداکثر یخچالی پایانی) در کوه های جنوب شرق ایران: نمونه موردی ماسیف کوه جوپار در زاگرس (قسمت دوم)(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: مترجم:

کلید واژه ها: اقلیم گذشته دوره یخبندان آسیای مرتفع و مرکزی مرفولوژی یخچالی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 747 تعداد دانلود : 260
در کوه جوپار با ارتفاع 4000 متر که در زمان حاضر یخچال ندارد و در بخش خشک زاگرس قرار دارد، شواهدی از دو دوره یخبندان شناخته شده است. یک دوره قدیمی تر در زمان قبل از حداکثر یخچالی پایانی ( یخبندان ریس حدود 130000 سال پیش ) و یک دوره جوان تر در زمان " حداکثر یخچال پایانی " ( یخبندان ورم، حدود 60000 تا 18000 سال پیش ) در دوره یخبندان قبل از حداکثر به 18 کیلومتر می رسید در حالی که در دوره حداکثر یخچالی پایانی طول یخچال حدود 10 الی 12 کیلومتر می رسید. این یخچال ها به طرف پایین کوهستان تا حدود 2160 مترو 1900 متر جریان داشته اند. ضخامت یخ در دوره یخچالی از 550 متر تا 350 متر می رسید. در زمان " حداکثر یخچالی پایانی قسمت انتهایی یخچال به طور منفرد در قسمت هایی از کوهستان باقی می ماند. در زمان یخبندان قبل از حداکثر یخچالی پایانی ارتفاع حد تعادل (ذوب یخ و تغذیه یخچال ) در ارتفاع 2960 متری و در یخبندان "حداکثر یخچالی" در ارتفاع 3060متری قرار داشت، یعنی 1590 تا 1490 متر پایین تر از "حد برفی" قرار داشت بدین ترتیب نزول درجه حرارت از 11 تا 16 درجه سانتی گراد و یا به عبارتی 10 تا 15 درجه سانتی گراد برای مناطق کوهستانی جنوب شرق ایران در زمان 130000 و 60000-18000 سال پیش تعیین می گردد.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۷۸