درخت حوزه‌های تخصصی

جمعیت شناسی

حوزه‌های تخصصی
ادبیات اقتصاد تاریخ تربیت بدنی جغرافیا حقوق روانشناسی زبان شناسی علم اطلاعات و دانش‌شناسی علوم اجتماعی علوم اسلامی علوم انسانی علوم تربیتی علوم سیاسی فلسفه و منطق مدیریت مطالعات زنان هنر و معماری
آینده پژوهی ارتباطات انسان شناسی جامعه شناسی جمعیت شناسی سیاست اجتماعی مفاهیم علوم اجتماعی (هویت، سرمایه اجتماعی و ...) نقد و بررسی کتاب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین
فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۹۴۵ مورد.
۴۱.

سرمایه فرهنگی و باروری: مطالعه ای در میان زنان ازدواج کرده 49-15 ساله شهر رشت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 159 - 191

کلید واژه ها: باروری سرمایه فرهنگی تحصیلات زنان رشت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 909 تعداد دانلود : 580
در چند دهه اخیر کاهش میزان های باروری به زیر سطح جانشینی در کشور امری فراگیر بوده است، اما تجربه استان گیلان در این زمینه چشمگیر است. براساس آخرین برآوردها، در سال 1399 میزان باروری کل این استان برابر با 1 فرزند بود. پژوهش حاضر در پی بررسی دلایل ذهنی نرخ پایین باروری است. رویکرد نظری مطالعه، رویکرد سرمایه ای پیر بوردیو و مفهوم «سرمایه فرهنگی» و مؤلفه های تشکیل دهنده آن (تجسم یافته، عینیت یافته و نهادین) است. روش پژوهش پیمایش، ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه، جامعه آماری زنان متأهل 49-15 ساله شهر رشت، روش نمونه گیری خوشه ای اتفاقی و حجم نمونه 391 نفر است. یافته ها نشان می دهند بی فرزندی و کم فرزندی حالت شایع در رفتار باروری  است و اکثریت پاسخ گویان (حدود 67 درصد) تصمیمی به باروری مجدد ندارند. طبق یافته ها، بین سرمایه فرهنگی و تمامی ابعاد آن (تجسم یافته، عینیت یافته و نهادی) و رفتار باروری (تعداد فرزند زنده به دنیا آمده هر زن) رابطه معنادار و معکوس حاکم است و با افزایش سرمایه فرهنگی، باروری کاهش می یابد. براین اساس، امروزه اگرچه عوامل ساختاری در باروری نقش دارند، نگرش ها، سلایق، ارزش ها و در نتیجه انتخاب ها نیز مهم هستند و نیاز به ایجاد هماهنگی در انتظارات ذهنی و موقعیت عینی خانواده ها وجود دارد.
۴۲.

تحصیلات، توسعه و مهاجرت های داخلی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 193 - 215

کلید واژه ها: توسعه تحصیلات دانشگاهی میزان خالص مهاجرت شدّت مهاجرت مهاجرت داخلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 137 تعداد دانلود : 60
مدل های نظری و شواهد تجربی بیانگر رابطه پیچیده، چندوجهی و متقابل تحصیلات و مهاجرت است. در ایران، مهاجرت داخلی نقش زیادی در پویایی و جابه جایی افراد تحصیل کرده و سرمایه انسانی دارد، و در مقابل، تحصیلات نیز نقش مهمی در تصمیم گیری و اقدام به مهاجرت افراد دارد. هدف این مقاله بررسی تأثیر تحصیلات بر مهاجرت های بین شهرستانی در بسترهای مختلف توسعه ای با استفاده از داده های سطح خرد (فردی) و سطح کلان سرشماری 1395 می باشد. نتایج نشان داد موازنه مهاجرت بین شهرستانی در دوره 95-1390 در سه چهارم شهرستان های کشور منفی بوده است. همچنین، نتایج بیانگر رابطه مثبت تحصیلات دانشگاهی با میزان خالص مهاجرت بین شهرستانی است. البته، رابطه تحصیلات دانشگاهی با میزان خالص مهاجرتی، در بسترهای مختلف توسعه ای متفاوت بدست آمد؛ در شهرستان های کمتر توسعه یافته، نسبت بالای جمعیت تحصیل کرده دانشگاهی منجر به موازنه مهاجرتی منفی بیشتر شده است. در مقابل، در شهرستان های توسعه یافته، نسبت بالای جمعیت تحصیل کرده دانشگاهی با موازنه مثبت مهاجرتی بیشتر همراه است. علاوه بر این، نتایج تحلیل داده های فردی نشان داد که شدّت مهاجرت با افزایش سطح تحصیلات بطور معناداری افزایش می یابد. به طوری که، شاخص شدّت مهاجرتی برای افراد با تحصیلات دکتری حدود ده برابر افراد بی سواد بوده است. از اینرو، در موازنه مهاجرتی، شهرستان های توسعه یافته سرمایه انسانی بیشتری بدست آورده و در مقابل شهرستان های توسعه نیافته، جمعیت تحصیل کرده دانشگاهی و سرمایه انسانی شان را از دست می دهند. تداوم چنین وضعیتی منجر به تشدید نابرابری های اجتماعی منطقه ای در کشور می شود.
۴۳.

مطالعه تطبیقی وجوه آرمان شهری و ویران شهری پوسترهای صلح یا ضدِجنگ طراحان معاصر صد سال اخیر ایران و امریکا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 121 - 145

کلید واژه ها: آرمان شهر ویران شهر صلح ضد جنگ پوستر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 194 تعداد دانلود : 589
در پژوهش پیش رو، با تحلیل محتوا از مباحث نظری جامعه شناختی، مؤلفه هایی را برای تحلیل پوسترها انتخاب کرده ایم. با اتکا به ویژگی های محتوایی آرمان شهری و ویران شهری، پوسترهای انتخابی از دو طراح گرافیک ایرانی قباد شیوا و مهدی سعیدی و دو طراح گرافیک امریکایی سیمور چواست و میلتون گلیزر را تحلیل و تفسیر کرده ایم. در سطح تفسیر پوسترها فراتر از تحلیل مؤلفه های تجسمی به این پرسش پاسخ داده ایم که آثار انتخابی دارای مؤلفه های آرمان شهری، ویران شهری است یا به این دو جنبه بی اعتناست. پوسترهای مهدی سعیدی، با حرکت از سطح آشکار اجزا و عناصر تجسمی به سمت سطوح محتوای پنهان، معانی ای چون به پرسش کشیدنِ ایده صلح در جوامع را با خود همراه دارد. در پوسترهای صلح قباد شیوا، زبان تصویر جهانی است و به عبارتی، هنرمند به دنبال طرح و سبکی از هنر است که دربرگیرنده سلیقه بین الملل باشد. سیمور چواست در مجموعه پوستر خود نیز بر این ایده اشتراک نظر دارد که بشریت نمی تواند از گزند جنگ و سلاح های نظامی در امان باشد. گلیزر هم برای بیان مفاهیم خود از زبان بدن بهره برده است که اغلب فهم مشترکی از آن وجود دارد. روی سخن فرم پرنده صلح با زبانی جهانی همه دولت هایی است که انگاره صلح در دست آن ها حالت های مختلفی به خود گرفته و بازیچه است. پوسترهای مهدی سعیدی و آثار امریکایی بیشتر بر وجوه ویران شهری تکیه کرده اند. قباد شیوا رویکرد انتقادی به نماد صلح جهانی اتخاذ نکرده و با تبعیت از نماد جهانی صلح بیشتر به جنبه های آرمان شهری توجه کرده است.
۴۴.

مقایسه ی تعارض زناشویی در زوجین نابارور، بارور شده با لقاح مصنوعی و بارور طبیعی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 241 - 273

کلید واژه ها: تعارض زناشویی باروری طبیعی ناباروری اولیه ناباروری ثانویه لقاح مصنوعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 120 تعداد دانلود : 463
 فرزندآوری یکی از نیازهای بشری است. در مواردی زوجین توانایی فرزندآوری به صورت طبیعی را ندارند و نیازمند کمک های پزشکی هستند. گروهی با لقاح مصنوعی بارور و گروهی دیگر، از این موهبت الهی بی بهره می مانند که می تواند مسائل روانشناختی و خانوادگی خاصی را ایجاد کند. هدف از این پژوهش، مقایسه ی تعارض زناشویی در زوج های نابارور، بارورشده با لقاح مصنوعی و بارور طبیعی بود. روش پژوهش، علی-مقایسه ای و جامعه ی آماری شامل کلیه ی زوجین مراجعه کننده به بیمارستان ها و درمانگاه های باروری و ناباروری شهر تهران بودند که نمونه ای با حجم 50 زوج نابارور، 50 زوج بارورشده با لقاح مصنوعی و 50 زوج بارور طبیعی که در بازه ی زمانی اردیبهشت و خرداد 1401 به بیمارستان بانوان آرش تهران مراجعه کرده بودند به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس تعارض زناشویی کانزاس استفاده شد. نتایج تحلیل واریانس چندمتغیری نشان داد که بین زوجین نابارور (اولیه و ثانویه)، بارورشده با لقاح مصنوعی و بارور طبیعی از نظر تعارض زناشویی تفاوت معنی داری وجود دارد؛ به این صورت که در زوجین نابارور اولیه و بارورشده با لقاح مصنوعی، تعارض زناشویی بالاتر از زوجین نابارور ثانویه و بارور طبیعی است. بر پایه این پژوهش، ناباروری و عدم توانایی در باروری طبیعی، روابط زناشویی را تحت تاثیر قرار می دهد و زوجین را مستعد اختلافات و تعارضات زناشویی می کند.
۴۵.

برآورد و تحلیل نخستین سود جمعیتی در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 7 - 39

کلید واژه ها: تغییرات جمعیتی رشد اقتصادی حساب های ملی انتقالات نمایه سنی درآمد کار نمایه سنی مصرف نسبت حمایت اقتصادی پنجره فرصت جمعیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 291 تعداد دانلود : 515
از آغاز کاهش باروری و در نتیجه کاهش نرخ رشد جمعیت ایران حداقل سه دهه گذشته است و در مورد اثر این تغییرات، خصوصاً تغییرات ساختار سنی بر اقتصاد ایران همچنان ناشناخته هایی وجود دارد. هدف از این پژوهش، سنجش و تحلیل اثر خالص و مستقیم این تغییرات بر رشد اقتصادی ایران، یعنی سود جمعیتی اول است. برای این کار، از روش متعارف در "حساب های ملی انتقالات" و نمایه سنی مصرف و درآمد از برآوردهای "حساب های ملی انتقالات ایران"  استفاده شده است. برآوردهای سود جمعیتی اول، سه مرحله متمایز ولی مرتبط را آشکار می کند. سود جمعیتی اول در دو مرحله اول و سوم، به ترتیب به دلیل افزایش جمعیت کودکان و سالمندان، منفی است و تنها در مرحله میانی (مرحله گذار) مثبت می شود. براساس نتایج این مطالعه، سهم سال های سالمندی از کسری چرخه عمر ایرانیان تا میانه قرن پانزدهم ه.ش. از حدود 10 درصد به بیش از 50 درصد خواهد رسید. اثرات مطلوب تغییر در ساختار سنی جمعیت ایران به شکل سود جمعیتی اول تا دهه اول قرن پانزدهم ه.ش. خاتمه خواهد یافت؛ هرچند تغییرات جمعیتی پنجره های دیگری از سود جمعیتی (رشد بهره وری) را خواهد گشود که بهره برداری از آن نیازمند برنامه ریزی و سیاست گذاری اجتماعی- اقتصادی است.
۴۶.

ارزیابی تأثیر قوانین و مقررات آموزش عالی بر توسعه مکاتب علمی در دانشگاه های ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 47 - 74

کلید واژه ها: مکتب علمی دانشگاه ارزیابی قوانین و مقررات قوانین و مقررات آموزش عالی رویکرد سیستمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 411 تعداد دانلود : 315
حضور و پرورش مکاتب علمی در دانشگاه ها می تواند سرمنشأ گفت وگوی سازنده و پیشرفت علمی شود. به نظر می رسد برخلاف بسیاری از دانشگاه های جهان، چنین وضعیتی در دانشگاه های کشورمان وجود ندارد؛ به عبارت دیگر، دانشگاه ها به تقویت یک مکتب علمی خاص (اعم از داخلی یا خارجی) اهتمام نمی ورزند و عملاً اولویت بندی میان نظریه ها و مکاتب موجود وجود ندارد. پرسش پژوهش حاضر آن است که نقش قوانین و مقررات آموزش عالی در این وضعیت چیست؛ آیا قوانین و مقررات باعث شده که دانشگاه ها  نتوانند روی مکتب علمی خاصی متمرکز شوند؟ پاسخ به این پرسش طی دو مرحله انجام شد: اول، بر اساس رویکرد سیستمی به دانشگاه، با استفاده از روش گروه محوری، راهبردهای هفت گانه تقویت حضور مکاتب علمی در دانشگاه ها استخراج شدند. دوم، در چارچوب ارزیابی قوانین و مقررات، با استفاده از معیار راهبردهای هفت گانه مذکور، تمامی قوانین و مقررات مربوط به آموزش عالی، از نظر تأثیر آن ها بر حضور مکاتب علمی در دانشگاه ها، مورد بررسی قرار گرفتند. درمجموع، نتیجه این پژوهش آن است که قوانین و مقررات زمینه چندان مساعدی را برای توسعه حضور مکاتب علمی در دانشگاه ها فراهم نمی کنند.
۴۷.

تحولات باروری در ایران برمبنای نسبت توالی زنده زایی، 95-1385(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 133 - 157

کلید واژه ها: نسبت توالی زنده زایی باروری کل باروری نکاحی سیاست های جمعیتی فرزندآوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 872 تعداد دانلود : 574
تحولات باروری مهم ترین مسئله جمعیتی سال های اخیر ایران بوده است که منجر به ابلاغ سیاست های جمعیتی شد که درآن بر نقش همه ارگان های مرتبط با مسائل جمعیتی تاکید شده است. هدف پژوهش حاضر، بررسی روند باروری در سرشماری های سه دوره گذشته بر مبنای نسبت فزایندگی زنده زایی است. این شاخص نسبت زنانی را نشان می دهد که تعداد مشخصی فرزند داشته و فرزندان بعدی را می خواهند. لذا اطلاعات مربوط به رتبه موالید در میان نمونه زنان همسردار 15 تا 49 ساله در نمونه دو درصدی سرشماری سال های 85 تا 95 که معادل 983000 نفر هستند، مورد تحلیل قرار گرفتند. نسبت توالی زنده زایی از بدون فرزند به یک (85 درصد) و از یک به دو فرزند ( 76درصد ) تقریبا ثابت بوده اما از سه به چهار فرزند کاهش داشت (75 درصد به 61 درصد). باروری تجمعی از 3.2 در سال 85  به 5.2 در سال 1395 رسید. درنتیجه فرزندآوری زنان متاهل در وضعیت قابل قبولی است، لیکن سیاست های جمعیتی مبتنی بر تقویت زیرساخت های اقتصادی، رفاهی مانند کاهش تورم و افزابش اشتغال و بهبود وضعیت مسکن منجر به افزایش ازدواج شده و در نهایت فرزندآوری را تقویت خواهد کرد.
۴۸.

اثر سالخوردگی جمعیت بر رشد اقتصادی (مطالعه کشورهای عضو مناپ)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳۱ 217 - 247

کلید واژه ها: سالخوردگی جمعیت خودرگرسیون برداری داده های تابلویی مدل پانل پویا گشتاورهای تعمیم یافته رشد اقتصادی ایران

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 146 تعداد دانلود : 880
پدیده سالخوردگی جمعیت یکی از مهم ترین چالش های اقتصادی، اجتماعی و بهداشتی در قرن حاضر به شمار می رود. تغییرات جمعیتی می تواند تأثیر عمیق و مهمی بر رشد اقتصادی داشته باشد. هدف مطالعه حاضر بررسی و تحلیل، اثر سالخوردگی جمعیت بر رشد اقتصادی در 20 کشور عضو منا و پاکستان (مناپ) در بازه زمانی1960-2019 با بهره گیری از دو مدل اقتصادسنجی گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) و خودرگرسیون برداری داده های تابلویی (PVAR) می باشد. نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که افزایش یک درصد رشد جمعیت موجب افزایش 0021/0 رشد اقتصادی شده است. در حالی که افزایش یک درصدی متغیرهای سهم جمعیت سالمند (65 سال و بیشتر) و نسبت وابستگی جمعیت سالمند به جمعیت در سن کار به ترتیب موجب کاهش 2804/0 و 0814/0 رشد اقتصادی می گردد. با توجه به نتایج تحقیق پیشنهاد می گردد؛ دولت سیاست های تشویقی برای رشد جمعیت از جمله اختصاص مرخصی زایمان برای زنان، اختصاص منابع مالی به خانوارها برای فرزندآوری و سایر کمک های مالی به والدین را به همراه سیاست هایی در جهت کاهش اثرات سالمندی جمعیت، از جمله افزایش انباشت سرمایه و استفاده از روش های سرمایه بر در تولید و افزایش بهره وری نیروی کار از طریق آموزش و مهارت افزایی به کار گیرد.
۴۹.

واکاوی زیست فرهنگی در اندیشه نوصدرائیان (با تاکید بر آراء استاد مرتضی مطهری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 9 - 30

کلید واژه ها: حکمت متعالیه فرهنگ کرامت صدراییان مطهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 777 تعداد دانلود : 813
نوصدرائیان، که از آن ها به عنوان جریان پُرقوت فلسفی در ایران معاصر یاد می شود، در واکنش به بحران های فکری دهه 30 و برای ارائه رویکردی فعالانه از دین در دوران مدرن برای زیست بشر پا به عرضه ظهور گذاشته اند. ایشان، با توجه به مقتضیات زمان، دغدغه آن را داشته اند که وحی را برای اجتماع مؤمنان، به جهت ضرورت احیای حیات باطنی در عالم دینی، به اشتراک گذارند تا زمینه مدینه فاضله شیعه و ظهور حضرت مهدی (عج) را فراهم کنند. بر همین اساس، مقاله پیش رو در چارچوب تحلیلی «دستگاه فکری حکمت متعالیه» با هدف بازخوانی مفهوم زیست فرهنگی، که مهم ترین مشکل سیاستی کشور است، به این پرسش پاسخ می دهد که زیست فرهنگی در اندیشه نوصدرائیان، با توجه به انسان شناسی نوصدرایی (به طور خاص اعتقاد به انسان متعالی در این منظومه فکری)، بر چه دال نظری ای استوار است. از همین رو، فرضیه این پژوهش بر این نکته استوار است که، به تبع زیربنایی بودن مفهوم فرهنگ و اصالت آن در این جریان فکری، «کرامت» را می توان دال نظری در این جریان فکری دانست. داده های به دست آمده از مطالعه موضوع پژوهش و منابع و دیدگاه های اصحاب حکمت متعالیه تأیید می کنند که نظریه «کرامت» و عدالت دال مرکزی در مفهوم فرهنگ است و «زیست فرهنگی» در اندیشه این جریان فکری با عناصر ، عوامل و روش های خاص خود محقق می شود. این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و با تجزیه وتحلیل داده ها به روش کتابخانه ای انجام شده است.
۵۰.

پیش بینی تقاضای گردشگری فرهنگی شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول تابستان ۱۴۰۰ شماره ۲ 59 - 82

کلید واژه ها: رگرسیون شبکه عصبی فازی الگوریتم SVR گردشگری فرهنگی پیش بینی تقاضا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 149 تعداد دانلود : 80
یکی از مهم ترین رویدادها در صنعت گردشگری هر کشور میزان تقاضا برای یک محصول یا مقصد گردشگری است، اما باید توجه داشت که پیش بینی ها هرگز نمی توانند کاملاً با آنچه در عمل پیش خواهد آمد تطابق داشته باشند. همیشه فواصل و انحرافاتی بین مقادیر واقعی و پیش بینی وجود خواهد داشت، اما استفاده از روش های علمی و نوین در امر پیش بینی باعث خواهد شد که نتایج به مراتب بیش از یک تخمین عینی به حقیقت نزدیک شود. در سال های اخیر با تغییر الگوی تعطیلات و شکل گیری تعطیلات کوتاه مدت، شهرها فرصتی برای توسعه گردشگری پیدا کردند. یکی از مهم ترین انواع گردشگری داخلی شهر تهران، بر اساس گزارش مرکز ملی آمار و دیدگاه های صاحب نظران این حوزه، گردشگری فرهنگی است. ازاین رو، پژوهش پیش رو سعی دارد مدل هایی را برای پیش بینی تقاضای گردشگری فرهنگی داخلی شهر تهران پیشنهاد کند. برای این کار از اطلاعات ماهیانه سال های 1381 1398 استفاده شده است. متغیر مستقل این پژوهش تعداد گردشگران فرهنگی داخلی شهر تهران است و متغیرهای وابسته نیز بر اساس تکنیک دلفی و دیماتل فازی انتخاب شدند. چارچوب مدل ترکیبی از رگرسیون، شبکه عصبی فازی و الگوریتمSVR  است که با ترکیب این روش ها می توان خطای پیش بینی را اندازه گیری کرد و روش ها را با هم مقایسه کرد. نتایج این پژوهش نشان می دهد رویکرد ترکیبی رگرسیون و الگوریتم SVR پیشنهادی می تواند پیش بینی بهتری نسبت به سایر روش ها در خصوص گردشگری فرهنگی داخلی داشته باشد.
۵۱.

فراتحلیل پژوهش های اعتیاد به اینترنت: بازه زمانی 1384- 1400(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول زمستان ۱۴۰۰ شماره ۴ 31 - 58

کلید واژه ها: آنومی هویتی ارزش پسامادی سرمایه اجتماعی نوگرایی شکاف نسلی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 69 تعداد دانلود : 147
شکاف نسلی به فاصله اجتماعی، تعارض اجتماعی و تضاد بین والدین و نسل های قلبی خود در مسائل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی اطلاق می شود. جامعه ایران، به سبب تغییرات ارزشی هنجاری، مطابق نتایج 40 مورد پژوهش، شکاف نسلی و بین نسلی را تجربه کرده است. هدف اصلی پژوهش مطالعه عوامل مؤثر بر شکاف بین نسلی در بازه زمانی 1383-1400 است. روش پژوهش از نوع کمّی و ابزار آن پرسش نامه معکوس است و از نرم افزار فراتحلیل جهت برآورد اندازه اثر استفاده شده است. جامعه آماری آن 80 پژوهش است که 40 سند پژوهشی به علت پیمایشی بودن، دارابودن ضریب همبستگی و حجم نمونه و سطح معنی داری قابل قبول به روش نمونه گیری غیراحتمالی انتخاب شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که میان بحران ساختاری (فاصله اجتماعی، نظام پدرسالاری، تعارض بین نسلی)؛ سرمایه اجتماعی (اعتماد بین نسلی، مشارکت بین نسلی، انسجام بین نسلی)؛ سرمایه فرهنگی؛ سرمایه اقتصادی؛ نوگرایی (رسانه های جمعی، مصرف متظاهرانه، فردگرایی، سبک زندگی مدرن، جهان گرایی، ارزش های پسامادی)؛ مسائل ارزشی هنجاری (الگوی گروه مرجع، تعلقات مذهبی، جامعه پذیری)؛ و آنومی چندگانه (آنومی اجتماعی، آنومی خانوادگی، آنومی هویتی) با شکاف بین نسلی رابطه معنی داری وجود دارد. اندازه اثر کلی پژوهش بر شکاف نسلی برابر با 20 درصد است.
۵۲.

سلامت جنسی در چنبره های اجتماعی و فرهنگی: مطالعه ای کیفی در میان زنان متاهل شهر تبریز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 113 - 140

کلید واژه ها: سلامت جنسی چنبره فرهنگ سکوت بی اعتمادی نهادی قشری گرایی در سلامت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 962 تعداد دانلود : 17
سلامت جنسی و باروری یکی از ابعاد مهم و اما کمتر مطالعه شده سلامت عمومی به ویژه در حیات زنان در کشورهای در حال توسعه است که در دوره های معاصر به عنوان حقی انسانی و اجتماعی شناخته می شود. تجارب مربوط به سلامت جنسی، شامل؛ باورها، نگرش ها و رفتارهایی است که در ذات خود آموختنی و اجتماعی اند. پژوهش حاضر تلاش کرده تا با به کارگیری روش کیفی و رویکرد نظریه زمینه ای تفسیری، عوامل زمینه ساز سلامت جنسی زنان متاهل را مطالعه نماید. برای این منظور، با 26 زن متاهل 20 تا 50 ساله در شهر تبریز مصاحبه نیمه ساخت یافته انجام گرفته است. داده ها، با استفاده از کدگذاری سه مرحله ای؛ باز، محوری و انتخابی تحلیل شده اند. نتایج، ضمن معرفی سلامت جنسی به عنوان مسئله ای اجتماعی، نشان داد که زمینه های سلامت جنسی را ذیل مقوله هسته "چنبره" به معنی محدویت می توان فهمید. این چنبره ها شامل؛ آگاهی/اجتماعی شدن، کژکارکردی نهادی سلامت، نگرش جنسی جنسیتی، قشری گرایی در سلامت، فرهنگ سکوت، چنیره سنت/تقدیر، عدم حمایت اجتماعی، زیستی/روانشناختی و اقتصادی است. این چنبره هایِ محدویت در ابعاد مختلف ، می توانند موانعی جدی سر راه آگاهی و عملکرد مناسب زنان متاهل در زمینه سلامت جنسی ایجاد نمایند. نبود سلامت جنسی می تواند زمینه ای برای تهدید سلامت فردی، خانوادگی و اجتماعی قلمداد شود.
۵۳.

فهم پدیده احساس شکست و پیامدهای آن در میان مهاجران در شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات جمعیتی دوره ۷ بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۱۳) 193 - 217

کلید واژه ها: مهاجرت احساس شکست تجربه زیسته طرد اجتماعی استراتژی های انطباق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 567 تعداد دانلود : 498
به دلیل پیچیدگی مطالعه عواطف و احساسات مهاجرین، فرآیند مهاجرت و احساسات ناشی از آن کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. روش تحقیق این مطالعه کیفی است و از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. مصاحبه ها با 65 مشارکت کننده تا اشباع مفهومی ادامه یافت. مشارکت کنندگان از کلینیک های روانشناسی در ۵ منطقه ی تهران به صورت هدفمند و با نمونه گیری سهمیه ای انتخاب شدند. مشارکت کنندگان در پژوهش از میان مهاجران نسل های اول و دوم ۲۵ تا ۴۵ ساله انتخاب شدند. نتایج پژوهش نشان داد تجارب شکست مهاجرین با پیامدهایی مانند کاهش مشارکت اجتماعی، احساس تبعیض و طردشدگی، احساس ناتوانی، فشار روحی، کاهش احساس تعلق، و انزوای اجتماعی همراه است. طرد و فرسایش سرمایه ی اجتماعی مهاجران موجب حس دیگری بودن، فاصله گیری، ترس، و ناتوانی برای ادغام اجتماعی می شود. در نهایت، نتایج این پژوهش نشان داد که مهاجران برای محافظت از خود در برابر احساس شکست استراتژی هایی چون فاصله گیری،مدارای اجباری، مقابله به مثل یا مهاجرت دوباره را پیشه می کنند.
۵۴.

تحلیل کیفی تکنیک های اقناعی اینستاگرامی در مشارکت انتخاباتی اسفند 1398(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 127 - 146

کلید واژه ها: مشارکت انتخابات اینستاگرام اقناع گراندد تئوری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 92 تعداد دانلود : 448
نقش رسانه های نوین در مشارکت انتخاباتی مسجل شده است، اما این تأثیرات بر عالم سیاست به مانندِ گذشته واحد، یکسان و نشئت گرفته از سیاست های حاکم نیست، بلکه دچار تکثرگرایی شده و حتی ممکن است مخالف سیاست های حاکم عمل کند. لذا، شناخت تأثیرات و نوع عملکرد رسانه های نوین، که در این مطالعه منحصر به اینستاگرام شده، از اهمیت زیادی برخوردار است. پرسش اصلی این است که چه تکنیک های اقناعی اینستاگرامی در مشارکت انتخابات مجلس 1398 به کار رفته است. برای این منظور از روش کیفی گراندد تئوری استفاده شده است. جامعه آماری مطالب انتخاباتی اینستاگرام و نمونه هفت صفحه فعال دو جریان سیاسی است که در 51 محور تلخیص شده و 16 تکنیک اقناعی احصا شده است. نتایج از سه رویکرد مشارکت منفی، مثبت و انفعال در انتخابات حاکی است که در این میان، مشارکت مثبت از تکنیک های اقناعی ترس، وعده ووَعید، شعار تبلیغاتی، احاله به ارزش ها، مظلوم نمایی و زبان مردم استفاده کرده است؛ در مقابل، مشارکت منفی یا تحریم انتخابات از تکنیک های اقناعی افشا، امتناع، تحریک و تهییج، تقطیع، تلقیح، توسل به اصول و قوانین، توسل به برائت، زبان مردم، گواه اجتماعی، مجاورت و مصادره به مطلوب استفاده کرده است. در خصوص انفعال نیز اطلاعاتی به دست نیامد.
۵۵.

سناریوهای پیش روی مسئله هفتم آبان (بزرگداشت روز کوروش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 61 - 84

کلید واژه ها: هفتم آبان روز کوروش روش سناریویی خبره محور تعارضات هویتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 118 تعداد دانلود : 976
در هفتم آبان ماه 1395 جمعیت کثیری در کنار مقبره کوروش در شهرستان پاسارگاد استان فارس گرد هم آمدند و به شعارهایی ساختارشکنانه و اعمالی ضدهنجار پرداختند. از سال 1396 به بعد، با مداخله مراجع رسمی کشور اجازه برگزاری مراسم داده نشد و موضوع از حیطه فرهنگی خارج شد و به مسئله سیاسی امنیتی تبدیل شد. در این پژوهش، سناریوهای پیش روی مسئله هفتم آبان بررسی شده است. از مصاحبه های عمیقی که با خبرگان درمورد موضوع و ابعاد آن صورت گرفت، شش فرض به عنوان آینده های پیش روی این مسئله استخراج شد. بعد از استخراج فرض ها، با ساخت پرسش نامه هایی، احتمالات تکی و شرطی فرض های موردنظر مورد سنجش قرار گرفت و داده ها با نرم افزار اسمیک پراب اکسپرت تحلیل شد. یافته ها نشان می دهد برخورد امنیتی با مشارکت عمومی پرحجم مردم در مراسم، برگزاری این مراسم و یادبودهای ملی دیگر (مانند یادبود یعقوب لیث صفاری) در سایر نقاط کشور فرض هایی هستند که از احتمال وقوع بیشتری در مقایسه با سایر فرض ها برخوردارند. همچنین، از میان ده سناریویی که احتمال وقوع بیشتری دارند، محتمل ترین سناریو سناریوی تداوم وضع موجود است. حضور و غیاب متغیرها در این سناریو به این صورت است: برخورد امنیتی با مشارکت کنندگان در مراسم همراه با عدم شکل گیری امواج اعتراضات مردمی در سایر مناطق کشور، ندادن مجوز برای برگزاری این مراسم و سایر یادبودهای شخصیت های تاریخی و باستانی در سایر مناطق، و عدم فراموشی موضوع و عدم امکان برگزاری مراسم با وجود مخالفت نظام. در نهایت، می توان گفت آینده مطلوبی پیش روی مسئله موردبررسی پیش بینی نمی شود.
۵۶.

از سبک زندگی میانسالی تا موفقیت در سالمندی: مطالعه نمونه ای از سالمندان شهر تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 333 - 359

کلید واژه ها: سالمندی موفق سبک زندگی رفتارهای سلامت محور شانس های زندگی تدابیر یا سلوک زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 385 تعداد دانلود : 991
این مقاله با هدف شناخت  سالمندی موفق و سبک زندگی گذشته ی سالمندان مورد مطالعه انجام شده تا زمینه ی کمک به بهبود کیفیت زندگی جمعیت سالمندان را فراهم نماید. داده های تحقیق بر اساس پیمایش کمی با استفاده از پرسشنامه جمع آوری شده است. 341 نفر از سالمندان 60 سال به بالا که در مناطق 22 گانه شهر تهران ساکن بودند، جمعیت نمونه را تشکیل می دهند. نتایج نشان داد، پاسخگویانی که در سنین میانسالی (40 تا 60 سالگی)، سبک زندگی بهتر و سالم تری داشتند، دوران سالمندی خود را در کل و به لحاظ فیزیکی، روان شناختی و اجتماعی با موفقیت بیشتری سپری می کنند. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون خطی، پاسخگویانی دوران سالمندی خود را در کل و از نظر اجتماعی با موفقیت بیشتری سپری می کنند که؛ در حال حاضر دارای همسر هستند، در سنین 40 تا 60 سالگی، بیشتر از سایرین به سلامت خود توجه داشته، دارای نگرش و جهت گیری های مثبت تری بودند و امکانات و منابع فرهنگی بیشتری در دسترس آن ها بوده است. خصوصیات گفته شده از حیث جنسیت بیشتر در بین گروه مردان سالمند یافت می شود تا گروه زنان سالمند. 29 درصد جمعیت نمونه تحقیق که رقمی بالا و تأمل برانگیز است، دارای سالمندی موفق کم و خیلی کم هستند. مسلماً برای کمک به بهبود وضعیت چنین افرادی، باید ابتدا این گونه از سالمندان شناسایی شده و در گام بعدی برای داشتن سالمندان موفق و افزایش کیفیت زندگی آن ها، از طریق تدوین و ارائه آموزش های لازم و اتخاذ سیاست ها و تدابیر مناسب، اقدامات مؤثر صورت گیرد.
۵۷.

ثبت و تحلیل نقش ستارگان موسیقی پاپ و رپ ایرانی در هویت یابی و جامعه پذیری هواخواهان نوجوان ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام (موردمطالعه: امیرحسین تتلو و سید حسین موسوی (ملقب به تهی))(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول پاییز ۱۴۰۰ شماره ۳ 101 - 126

کلید واژه ها: هواخواه سلبریتی قوم نگاری مجازی اینستاگرام تتلو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 717 تعداد دانلود : 60
در ایران ستارگان موسیقی پاپ و رپ تأثیرات خاصی بر جماعت های هواخواه جوان و نوجوان از حیث هویت یابی، سبک زندگی و الگوهای مصرفی بر جای گذاشته اند. هدف پژوهش پیش رو ثبت و تحلیل نقش ستارگان موسیقی پاپ و رپ ایرانی در هویت یابی و جامعه پذیری هواخواهان نوجوان ایرانی در شبکه اجتماعی اینستاگرام بود. این پژوهش از نوع کیفی و با رویکرد کیفی قوم نگاری مجازی صورت گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که به طورکلی تتلو و تهی از شگردهای رسانه ای متفاوتی برای اثرگذاری بر هواخواهان نوجوان استفاده کرده اند. نمایش زندگی خصوصی خود در اینستاگرام و مورد خطاب قرار دادن فالوورهایش به عنوان تتلیتی، به کاربردن الفاظ زشت و خارج از عرف و کنش های هنجارگریز بخشی از شگردهای رسانه ای «تتلو» برای اثرگذاری بر جماعت هواخواه بوده است. این در حالی است که «تهی» به میانجی شگردهای رسانه ای دیگری نظیر برقراری ارتباط گرم و صمیمی با هواخواهان و در معرض دید گذاشتن قلمرو خصوصی زندگی خویش سعی کرده است بر هواخواهان خویش اثر بگذارد. یافته های پژوهش همچنین نشان داد که پاسخگویی هواخواهان به نیازهای روان شناختی و عاطفی از مهم ترین علل هواخواهان برای گرایش به موسیقی پاپ و رپ و ستاره های موسیقی در این ژانر است. ذائقه موسیقایی جوانان به تأسی از عادت واره شان به دنبال برطرف کردن خلأهای روانی است که این امر در جهان موسیقای خیالی به امری ممکن و در دسترس بدل می شود. درواقع، علاقه جوانان به سبک موسیقی خاص و آهنگ های خاص، درنهایت، به خود ستاره موسیقی تسری پیدا می کند و در درازمدت این امر به پیروی از کنش ها و گفتارهای ستاره موسیقی محبوب خود منجر می شود.
۵۸.

عوامل مؤثر بر تأخیر ازدواج در ایران و جهان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نامه انجمن جمعیت شناسی ایران سال شانزدهم پاییز و زمستان ۱۴۰۰ شماره ۳۲ 141 - 175

کلید واژه ها: سن در اولین ازدواج تأخیر ازدواج عوامل اقتصادی عوامل اجتماعی مرور سیستماتیک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 10 تعداد دانلود : 780
در دهه های أخیر و در پی تحولات ناشی از نوسازی، صنعتی شدن و تغییراتی که در ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی رخ داده، ازدواج جوانان به تأخیر افتاده است. آسیب های اجتماعی این تأخیر و تأثیر آن در کاهش باروری، آن را به یکی از مسائل مهم مورد توجه در سیاست گذاری های کلان کشور تبدیل کرده است. مطالعات متعددی عوامل مرتبط با تأخیر ازدواج را بررسی کرده اند. این مقاله با مرور نظام مند مطالعاتی که طی 10 سال گذشته در ایران و جهان (1390 تا 1400 شمسی و 2010 تا 2021 میلادی) به این موضوع پرداخته اند، نتایج این پژوهش ها را تبیین و دسته بندی می کند. با اعمال معیارهای ورود و خروج مطالعات، عوامل مرتبط با تأخیر ازدواج در 30 مطالعه بررسی و 10 دسته عوامل شامل عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، محل سکونت، نژاد، عوامل جمعیتی، سبک زندگی، عوامل روانی، پیشینه ی خانوادگی، مذهب و قومیت شناسایی شدند. فراوان ترین عوامل تعیین کننده تأخیر ازدواج، افزایش تحصیلات و عوامل اقتصادی است. نتایج حاصل از این پژوهش می تواند راهکارهایی مناسب را در اختیار خانواده ها، مسئولین و دولتمردان قرار دهد تا بتوانند با شناخت عوامل موثر تأثیرگذار برنامه ریزی های مقتضی را در جهت داشتن جامعه ای با سن مناسب ازدواج در جهت حفظ خانواده و افزایش باروری داشته باشند.
۵۹.

موانع پیاده سازی سیاست های فرهنگی در ایران (با تأکید بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 75 - 104

کلید واژه ها: سیاست فرهنگی پیاده سازی سند تحول بنیادین آموزش و پرورش رویکرد بازیگرمحور

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 469 تعداد دانلود : 518
پیاده سازی یکی از مهم ترین مراحل سیاستگزاری و برنامه ریزی فرهنگی به شمار می رود و بنا به تجربه جهانی، موانع اجرایی می توانند باعث شکست در برنامه ها و سیاست های بالادستی شوند. این پژوهش به بررسی موانع اجرای سیاست های فرهنگی در ایران با رویکرد بازیگرمحور می پردازد. پرسش اصلی پژوهش حاضر آن است که مهم ترین موانع اجرایی سیاست های فرهنگی کدام اند. به این منظور، سند تحول بنیادین آموزش و پرورش به عنوان یک سند سیاستی رسمی و بالادستی مهم در حوزه فرهنگی انتخاب شد که بیش از نه سال از اجرای آن می گذرد و مطابق برآوردها، اجرای آن با تأخیر مواجه شده است. نظریه های این پژوهش شامل نظریه تکثرگرایی با رویکرد بازیگرمحور است؛ روش تحقیق ترکیبی یا آمیخته است و داده های آن عمدتاً با بررسی اسنادی و مصاحبه عمیق با 40 نفر از خبرگان مسائل آموزشی و تربیتی کشور به دست آمده است. در گام اول، 65 بازیگر مهم و مؤثر و مرتبط با اجرای سند تحول شناسایی شدند، سپس تعداد آن ها به 14 بازیگر کلیدی تقلیل یافت. در مرحله بعد با تحلیل مواضع، راهبردها و اقدامات بازیگران کلیدی، جهت گیری هرکدام نسبت به اجرای سند مورد بررسی قرار گرفت. یافته ها نشان می دهد اکثر بازیگران اهتمام جدی نسبت به اجرای سند تحول بنیادین ندارند و لذا نمی توان امیدی به اجرای سند در افق پیش رو داشت. درنهایت، پیشنهادهایی به منظور اتخاذ رویکردهای تعاملی و مشارکتی برای جلب مشارکت تمامی بازیگران مرتبط با اجرای سند از سوی نهاد اصلی و مرجع (دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش) ارائه شده است.
۶۰.

راهبردهای تغییر فرهنگ سازمانی با تأکید بر سرمایه انسانی در سازمان های فرهنگی (مورد مطالعه: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 105 - 130

کلید واژه ها: تغییر فرهنگ سازمانی راهبردهای سرمایه انسانی مدیریت استعداد مدیریت عملکرد برجسته وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 103 تعداد دانلود : 744
فرهنگ سازمانی نظامی از معانی و مفاهیم مشترک است که یک سازمان را از سازمان دیگر جدا می کند. نقش سرمایه انسانی در ایجاد و توسعه فرهنگ سازمانی از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر شناخت راهبردهای تغییر فرهنگ سازمانی با تأکید بر سرمایه انسانی در سازمان های فرهنگی است. محقق در این پژوهش به بررسی راهبردهای سرمایه انسانی که می توانند به تغییر فرهنگ سازمانی در سازمان های فرهنگی، به خصوص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، منجر شوند پرداخته است. روش پژوهش حاضر توصیفی تحلیلی و ابزار گردآوری اطلاعات مطالعات کتابخانه ای و میدانی است. جامعه آماری شامل تمامی کارکنان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (4000 نفر) است که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده بر اساس جدول مورگان، 384 نفر از آنان انتخاب شدند. با استفاده از ابزار پرسشنامه محقق ساخته در 4 بُعد و 24 گویه بر اساس مقیاس لیکرت متغیرهای تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند. یافته های تحقیق با استفاده از رگرسیون خطی نشان داد که راهبردهای مدیریت عملکرد برجسته، مدیریت استعداد، آموزش و یادگیری سازمانی، و حقوق و مزایا در تغییر فرهنگ سازمانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اثر مثبتی دارند و می توانند برای تغییر از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب فرهنگ سازمانی اثرگذار باشند.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

زبان