جامعه شناسی دین

نمایش ۱۰۱ تا ۱۲۰ مورد از کل ۱٬۰۵۶ مورد.

۱۰۱.

مؤلفه های تمدنی جامعه اسلامی در تفکر اجتماعی شیعی و سلفی: مقایسه تطبیقی آرای شهید مطهری و سیدقطب(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: ایمان عرفان منش غلامرضا جمشیدیها

منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال هشتم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۶

کلید واژه ها: علم فرهنگ جهاد شهید مطهری تمدن تمدن اسلامی سیدقطب

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۸۸ تعداد دانلود : ۵۶۲

ایده پردازی برای شاخصه های تمدن اسلامی یا مؤلفه های تمدنی جامعه اسلامی از جمله تلاش های مشترک شهید مطهری و سیدقطب بوده است. شهید مطهری یکی از متفکران برجسته در جریان فکری انقلاب اسلامی و سیدقطب یکی از متفکران تأثیرگذار در جریان های سلفی گرایی معاصر (از جمله القاعده و داعش) به شمار می روند. این مقاله، با استفاده از روش شناسی بنیادین و روش پژوهش اسنادی، پنج مؤلفه زیر درباره تمدن اسلامی را از نظر این دو متفکر به طور تطبیقی تحلیل می کند: 1. هستی شناسی و جهان بینی اسلامی؛ 2. منزلت و جایگاه باورهای اسلامی در تمدن آفرینی؛ 3. نقش جهاد، تحرک و اصلاح اجتماعی در تمدن سازی؛ 4. چگونگی رابطه تمدن اسلامی در مصاف با سایر تمدن ها و جوامع؛ 5. کیفیت تولید و انتقال علم در تمدن اسلامی. در مجموع، به نظر می رسد که با وجود برخی اشتراکات (از جمله در مبانی هستی شناختی)، تفاوت های آشکاری در ابعاد معرفتی متأثر از سنت های فکری متفاوت (تفکر عقلانی شیعی در مقابل نگرش کلام اشعری و ظاهرگرایی) در نزد آن دو متفکر قابل شناسایی هستند.

۱۰۲.

نقش عنصر تواضع در شکل گیری و تقویت ارتباطات میان فردی از منظر آیات و روایات

نویسنده: معصومه سلیمانی

منبع: فرهنگ پژوهش زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۸ ویژه علوم اجتماعی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۶۳۹ تعداد دانلود : ۳۶۳

زندگی اجتماعی انسان مبتنی بر ارتباطات میان فردی است در دین اسلام ضوابطی وجود دارد که تعیین کننده حدود روابط بین افراد است و عنصر تواضع از جمله آنهاست که نقش مهمی برای برقراری ارتباط و تداوم آن دارد. تواضع به معنای کوچک کردن خود در برابر دیگران در قرآن و روایات به وفور در این مورد پرداخته شده است و اغراض بکار گیری آن حد و مرز تواضع ممدوح و مذموم است مثلا بکار بردن آن با اغراض مادی و شهواتی و غیر الهی از مصادیق تواضع مذموم است. ارتباطات میان فردی فرآیندی است که دارای دو قسم کلامی و غیر کلامی می باشد. و تواضع می تواند نمود خود را در رفتار و کلام نشان دهد و چه بسا ضروری است با به کار بستن عوامل پیدایش تواضع و آثار آن تواضع به معنای واقعی نمود پیدا کند تا از ابزار سوء ا ستفاده و نیل به مقاصد دنیوی محفوظ باشد عواملی که باعث اصلاح رابطه با دیگران می شود اشاره شده است که عبارتند از ادب و احترام متقابل، مثبت اندیشی، راز داری، همگامی، هنرخوب گوش کردن، استفاده از نشانه های غیر کلامی، سلامت و عفت کلام، شایسته سخن گفتن، استوار و سنجیده بودن، ضایع نکردن حقوق دیگران، دوری از افراط و تفریط، ترک عجب و کبر، کینه توز نبودن، انتقاد مودبانه، دوری از خودنمایی کردن، داشتن ارتباط دو طرفه، دوری از تجسس، ترک مجادله، طعنه نزدن، ترک غیبت، ترک دروغ، اجتماعی بودن، پرحرف نبودن، زشت حرف نزدن، ترک در گوشی حرف زدن (ترک نجوا) و نداشتن گفتگوهای دستوری و منفعلانه. شناخت ظرفیت درونی، کنترل غضب و گذشت از مردم برخی از اموری است که طبق آیات و روایات تواضع در ایچاد آنها نقش اساسی دارد تا شکل گیری ارتباطات میان فردی بوسیله تواضع مشخص شود. عنصر تواضع با نمود خود در محبت، حق پذیری، منظم شدن کارها، بزرگی و سربلندی و رشد علمی و ... در تقویت ارتباطات میان فردی نقش اساسی دارد.

۱۰۳.

مدلی برای مطالعه «دین گریزی» در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علیرضا شجاعی زند

منبع: راهبرد فرهنگ سال نهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳۵

کلید واژه ها: دین ایدئولوژی دینداری پیروی دینی شبه دین جنبش های دینی جدید

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۲۱۶ تعداد دانلود : ۹۴۵

برخی اصطلاحات در عین داشتن کاربرد های عامیانه، واجدِ بار معنایی روشن و دقیقی هستند و قابلیت آن را دارند که در بحث های دقیق علمی نیز به کار گرفته شوند. در این مقال ضمن تلاش برای بازیابی مفهومی اصطلاح «دین گریزی»، نشان داده می شود که این تعبیر تا چه حد قادر است منظومه ما را ذیل بحث های دینداری کامل نماید. دین گریزی به مثابه مصداقی از تغییرات چهارگانه این حوزه، پدیده ای رو به گسترش است و لازم است مطالعات همه جانبه ای در سطح مفهومی و نظری و میدانی آن صورت گیرد. حاصل کار در اینجا، بازیابی و افراز مفهومی آن بوده است و نیز ارائه مدلی تبیینی به منظور فراهم آوری مقدمات لازم برای مطالعات میدانی و مداخله در واقعیت.

۱۰۴.

تحلیل کارکرد ارتباطی رجزهای یاران امام حسین(ع) در قیام عاشورا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: علی وحیدی فردوسی محسن الویری

منبع: مطالعات فرهنگ - ارتباطات سال هفدهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳۵

کلید واژه ها: کارکرد گرایی رجز قیام عاشورا آگاهی بخشی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۶۱ تعداد دانلود : ۷۱۳

مقاله پیش رو در پی آن است تا از رهگذر واکاوی نقش ارتباطی رجزهای یاران امام حسین(ع) در قیام عاشورا، کارکرد «رجز» به مثابه یک رسانه سنتی را در این رویداد مهم تاریخ اسلام از منظر ارتباطی تبیین نماید. به این منظور و با بهره گیری از نظریه کارکردگرایی در مطالعه کارکردهای پیام های ارتباطی، بر «آگاه سازی» پیام های ارتباطی به عنوان یکی از کارکردهای پیام های ارتباطی تمرکز شده و با استفاده از مدل ارتباطی «لاسول»، رجزهای یاران امام(ع) از جهت نقش «آگاهی بخش» آنها بررسی شد. در تحلیل محتوای رجزها از روش «تحلیل محتوای کیفی» (با رویکرد تلخیصی) استفاده شد. از جمله مهم ترین نتایج به دست آمده این است رجزهای یاران سیدالشهداء(ع) در رویداد عاشورا، علاوه بر کارکردهای رایج این رسانه سنتی در آن دوران (از جمله بیان جنگاوری و نسب رزمنده)، هم سو با اهداف ترسیمی امام حسین(ع) از قیام عاشورا بوده و از این منظر، واجد کارکرد «آگاهی بخشی» است.

۱۰۵.

جایگاه و اهمیت تفکر انتقادی از دیدگاه قرآن و امام علی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: لیلا مقتدایی مجید امیری حسین نظری ستاره موسوی

منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۵

کلید واژه ها: تفکر انتقادی نهج البلاغه تربیت امام علی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۳۲۹۶ تعداد دانلود : ۱۱۰۵

تفکر انتقادی به منزله یک مهارت اساسی برای تربیت اجتماعی عاقلانه فرد در یک جامعه اسلامی شناخته شده است. در همین راستا، تحقیق حاضر با روش توصیفی −تحلیلی به بررسی جایگاه و اهمیت تفکر انتقادی از دیدگاه قرآن و امام علیg پرداخته است. نتایج نشان داده است، در جهان بینی اسلامی اندیشه، عنصر اساسی زندگی فردی و اجتماعی است، همچنین تعقل همراه با تدبر، صبر و مطالعه، تقوای حضور، پرسش گری، موقعیت سنجی، بصیرت و روشن بینی، پرهیز از تعصب از ویژگی های تفکر انتقادی از منظر امام علیg می باشد. تزکیه، تعلیم حکمت، مذاکره، روش الگویی از مهم ترین روش های تربیتی مبتنی بر پرورش تفکر انتقادی می باشند. گسترش فرهنگ پژوهشگری، چاره جویی و کوشش برای کشف حقیقت، کاوشگری و دانش پژوهی، تشویق به تحصیل همیشگی دانش، عدالت ورزی، احترام به آرا و اندیشه های دیگران به عنوان برآورد ذهنی باز و رشد یافته و تربیت اخلاقی از مهم ترین پیامدهای تربیتی تفکر انتقادی از دیدگاه امام علیg می باشد.

۱۰۶.

رابطة دینداری و عضویت افراد در شبکه های اجتماعی نیکوکاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: خلیل میرزایی لیلا آقاسیدحسنی علی فلاحی

منبع: دین و ارتباطات سال بیست و سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۵۰)

کلید واژه ها: دینداری مشارکت اجتماعی جامعه شناسی دین شبکه های اجتماعی نیکوکاری

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۰۷ تعداد دانلود : ۵۰۲

امروزه افراد از طرفی تحت تأثیر فرهنگ دینی جامعه خود هستند و از سوی دیگر در معرض عناصر ساختی دنیای مدرن قرار دارند. بررسی تغییرات ایجادشده در جامعه و تأثیر آن بر دینداری می تواند موفقیت ها و کاستی برنامه های اجراشده در حوزة مسائل دینی را نشان دهد. این پژوهش با هدف برسی رابطة بین دینداری و میزان عضویت افراد در پیوستن به شبکه های اجتماعی نیکوکاری انجام شده است. شیوة انجام این تحقیق، پیمایش بوده و جامعة آماری آن تمام افراد هجده سال به بالای ساکن در منطقة 4 شهر تهران را در بر می گیرد. این افراد، مطابق شیوة نمونه گیری خوشه ای یک مرحله ای و به صورت تصادفی انتخاب شده اند. با توجه به گستردگی نظریات مطرح در حوزة جامعه شناسی دین، تلفیقی از نظریات وبر، اینگلهارت، برگر و لاکمن برای تبیین موضوع برگزیده و از ابزار پرسشنامة استاندارد برای جمع آوری داده ها استفاده شده است. همچنین از آزمون های آماری خی دو و فی برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است. متغیر دینداری در چهار بعد مناسکی، تجربی، پیامدی و اعتقادی، و متغیرهای زمینه ای از جنبه های سن، تحصیلات و وضعیت تأهل بررسی شده اند. یافته های تحقیق نشان از همبستگی با درصد احتمال قوی متغیرهای مستقل تحقیق با میزان عضویت افراد در شبکه های اجتماعی نیکوکاری دارد.

۱۰۷.

بررسی رابطه بین مقابله مذهبی و خوشبختی معنوی با سلامت روان زنان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: زهرا شاهسواری رضا احمدی

منبع: پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۷

کلید واژه ها: زنان سلامت روان مقابله مذهبی خوشبختی معنوی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۸۵۹ تعداد دانلود : ۷۸۳

۱۰۸.

تحلیلی بر مناط بدعت و مشروعیت مناسک عزاداری(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده: ایران سلیمانی سیده صدیقه سیدکاظمی اردبیلی

منبع: علوم اجتماعی شوشتر سال دهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۳۴)

کلید واژه ها: فقه مشروعیت عزاداری اهل بیت (ع) بدعت

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۴۳ تعداد دانلود : ۶۷۵

عزاداری و برپایی مجالس به پاس تعظیم و احترام فرد یا گروهی است، که در قالب مداحی سخنرانی، سینه زنی و غیره انجام می شود. همچنین به دلیل نقش سازنده فردی و اجتماعی و فرهنگی آن، جایگاه ویژه ای در مکتب اسلام و سیره اهل بیت دارد. اما برخی اعمال خارج از توصیه ها و احکام دین در مراسم های عزاداری که به نام دین و به عنوان دستور دینی معرفی و عمل شود بدعت محسوب شده و ضروری است نحوه عزاداری ها اصلاح و بدعت ها از آن زدوده شود. این تحقیق با هدف بررسی مناط بدعت و مشروعیت مناسک عزاداری به روش توصیفی – تحلیلی انجام شد. نتایج بررسی ها نشان می دهد که گریه کردن، نوحه سرایی و مرثیه خوانی و عزاداری طبق آیات قرآن احادیث شیعه و سنی برای اهل بیت (ع) نه تنها ممنوع نیست بلکه دارای فضیلت خاصی است که این فضیلت شامل تعزیه داران واقعی خواهد گردید. و نیز از مصادیق شعائر الهی، مودّت و محبّت به اهل بیت علیهم السّلام و مبارزه با ظلم و ستم است که در قرآن به آنها سفارش شده است و می توان مشروعیت عزاداری را در اسلام اثبات کرد. اما در زمینه بروز بدعت ها و خرافات در عزاداری می توان چنین نتیجه گرفت که از نظر اکثر فقهای عظام حکم اولیه در مورد بدعت ها از جمله قمه زنی و هر نوع عمل نامتعارف در عزاداری ها، حرمت است و در هیچ یک از فرمایش معصومین (ع) پیرامون فضیلت عزاداری بر امام حسین (ع) به امری غیر از گریه کردن و زیارت کردن قبر مطهّرشان توصیه نشده است .

۱۰۹.

تبارشناسی الگوی مشروعیت در دوره صفویه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: شجاع احمدوند امیر مقدور مشهود

منبع: علوم اجتماعی (علامه طباطبایی) بهار ۱۳۹۵ شماره ۷۲

کلید واژه ها: فقه صفویه امام مشروعیت ناموس تبارشناسی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۳۳ تعداد دانلود : ۶۰۷

مشروعیت پل ارتباطی حاکم با اتباع است. نمود و کیفیت این پل ارتباطی منوط به وضعیت دو سوی آن است. یعنی نه تنها حاکم در تلاش برای اثبات مشروعیت خود متوسل به گفتمان های معنا بخش می گردد، بلکه تعاملات اجتماعی و منطق زیستی جاری در جوامع، نقشی اساسی بر شمایل و سمت و سوی مشروعیت حاکم ایفا می کند. شکل و شمایل حاصل از فرایندهای دو گانه فوق، تنها در قامت نهادها قابل شناسایی است. بنابراین زمانی که از مشروعیت حاکمیت صحبت به میان می آید منظور نهادهایی است که مبین و تجلی گاه این مفهوم هستند. تبارشناسی مشروعیت به معنای اتخاذ رهیافتی است که چگونگی شکل گیری نهادهای یاد شده را نشان می دهد. اهم یافته های این مقاله چگونگی شکل گیری نهادهای مشروعیت در دوره صفویه ناشی از شکاف های گفتمانی است. در نهایت خواهیم دید که از تجمیع این نهادها، الگوی مشروعیت حاکمیت در دوره صفویه شکل می گیرد

۱۱۰.

بررسی رابطه بین میزان دین داری و سبک زندگی (مورد مطالعه: زنان شهراهواز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمود یعقوبی دوست

منبع: جامعه شناسی نهادهای اجتماعی دوره سوم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۷

کلید واژه ها: سبک زندگی مدیریت بدن دین داری مصرف فرهنگی فعالیت های فراغت

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۶۳۷ تعداد دانلود : ۵۲۹

امروزه مفهوم سبک زندگی به عنوان بیان روش زندگی مردم و الگوهای فرهنگی و رفتاری آحاد جامعه از مفاهیم اساسی علوم انسانی به ویژه روانشناسی و علوم اجتماعی به شمار می آید. هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه بین میزان دین داری و سبک زندگی زنان شهر اهواز است. روش تحقیق، پیمایشی و جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه زنان شهر اهواز بوده که تعداد 383 نفر بر اساس فرمول کوکران و به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده اند. برای سنجش از پرسشنامه استاندارد گلاک و استارک و پرسشنامه محقق ساخته استفاده کرده ایم. یافته ها نشان می دهد که بین نمره ی کل دین داری، رابطه منفی و معنادار و نمره ی دینداری در ابعاد (اعتقادی، عاطفی) با ابعاد سبک زندگی (مدیریت بدن، مصرف فرهنگی، فعالیت های فراغت) رابطه مثبت وجود دارد. اما در بررسی رابطه بین بُعد پیامدی با مدیریت بدن و مصرف فرهنگی، رابطه معنادار دیده نشد. هم چنین بین بعد مناسکی با فعالیت های فراغت زنان رابطه معنادار مشاهده نگردید. در نهایت نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره گام به گام نشان می دهد که بُعد اعتقادی دین داری، بیش ترین تاثیر را در تبیین سبک زندگی زنان شهر اهواز داشته است و در مجموع متغیرهای مستقل توانسته اند، 25/38 درصد تغییرات متغیر سبک زندگی را تبیین نمایند.

۱۱۱.

تحلیل گفتمان الگوهای خانواده در جامعه کنونی با تأکید بر مناسبات همسرگزینی (بازنمایی الگوهای پست مدرن، تجددگرا، سنتی، درحال گذار، اسلامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: باقر ساروخانی امید علی احمدی داوود صفا

منبع: پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۷

کلید واژه ها: همسرگزینی تحلیل گفتمان الگوی اسلامی گفتمان خانواده الگوهای خانواده

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۹۰ تعداد دانلود : ۹۶۴

۱۱۲.

پیوند بازار مسجد: انسجام اجتماعی در بازار تهران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: مژگان حسینی قمی مریم رضایی

منبع: پژوهش های راهبردی امنیت و نظم اجتماعی سال پنجم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۴ (پیاپی ۱۵)

کلید واژه ها: انسجام اعتماد هنجارها اخلاق اقتصادی بازار تهران

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۱۳۳ تعداد دانلود : ۵۱۴

در این مقاله، تأثیر پیوند مسجد و بازار و نقش آن بر هزینة اجتماعی معاملات اقتصادی بررسی شده است. ارزش ها در بازار، پیام های اطلاعاتی هستند که در جریان ارتباط مسجد و بازار، به فعالان اقتصادی انتقال داده می شوند. این پیام ها حامل ارزش های اجتماعی و جمع گرایانه هستند و به انسجام اجتماعی بازار کمک می کنند. یافته های این تحقیق، با استفاده از روش کمی و با ابزار پرسشنامه استاندارد و حجم نمونه 107نفری بازاریان تهران، به کمک شیوة نمونه گیری سهمیه ای متناسب با حجم به دست آمده است. نتایج، نشان می دهد با افزایش اعتماد بین بازاریان، پایبندی به اخلاق اقتصادی و ارزش ها افزایش و هزینة اجتماعی معاملات اقتصادی کاهش معناداری پیدا می کنند. از طرف دیگر، این امر، به افزایش انسجام اجتماعی بازاریان، ازطریق روابط مداوم آنها و شرکت در انجمن ها و سازمان های جمعی (مانند مسجد) منجر می شود که این مطلب، مهم ترین ویژگی حاصل شده از پژوهش است.

۱۱۳.

کوششی در جهت ساخت نظریه عرفی شدن براساس متون اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: حسین بستان (نجفی)

منبع: اسلام و علوم اجتماعی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱۵

کلید واژه ها: جامعه شناسی دین نظریه سازی جامعه شناسی اسلامی نظریه های عرفی شدن

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۷۳۴ تعداد دانلود : ۳۲۶

این مقاله که بخشی از یک طرح پژوهشی را منعکس می کند، حاوی کوششی نظری در جهت ارائه نظریه ای درون دینی در باب پدیده عرفی شدن است. این مقاله براساس یافته های مرحله پیشین طرح که در آن از روش استقرا در متون دینی به منظور استخراج عوامل مؤثر بر عرفی شدن استفاده شده است، از روش تأمل نظری در جهت کشف روابط منطقی و عینی میان عوامل استخراج شده بهره گرفته است. حاصل این تلاش، ارائه نظریه ای اشباع شده در باب عرفی شدن است که درصدد بوده همه عوامل و سازه های تبیین کننده را در خود جای دهد و روابط منطقی میان آنها را بیان کند. در کنار اهتمام به تعیین عوامل اصلی و فرعی عرفی شدن، تأملی نیز پیرامون عوامل مسلّط این پدیده صورت گرفته و به طور کلّی پنج الگوی محتمل و در خصوص ایران، الگویی ترکیبی مبتنی بر دو عامل گسترش رفاه طلبی و لذّت گرایی جنسی شناسایی شده اند.

۱۱۴.

بررسی تأثیرات دین داری و عزت نفس بر مصرف نمایشی (مورد مطالعه: دانشجویان دانشگاه تبریز)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: خدیجه حاتمی توکل آقایاری هیر ایوب امیرکواسمی

منبع: علوم اجتماعی (فردوسی مشهد) سال سیزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲

کلید واژه ها: جنسیت دین داری مصرف نمایشی عز ت نفس

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۷۶۰ تعداد دانلود : ۴۱۲

مصرف نمایشی از جمله مطرح ترین مسائل نوپدید اجتماعی در عصر حاضر به شمار می رود، نوعی از مصرف که نه لزوماً برای رفع نیازهای زیستی؛ بلکه برای برآوردن اهداف اجتماعی صورت می گیرد. تحقیق حاضر به برّرسی تأثیرات متغیّرهای عزّت نفس، دین داری، جنسیت و دوره تحصیلی در گرایش به مصرف نمایشی در بین دانشجویان دانشگاه تبریز پرداخته است. در این راستا، با استفاده از روش پیمایش، ۳۷۸ نفر از دانشجویان بر حسب دانشکده/ جنسیت به شیوه نمونه گیری طبقه ای انتخاب و مورد برّرسی قرار گرفتند و جهت تحلیل داده ها از نرم افزارهای SPSS وLISREL استفاده شد. نتایج به دست آمده نشان داد که میانگین گرایش به مصرف نمایشی در بین دانشجویان دانشگاه تبریز در سطح پایین تر از حدّ متوسّط قرار دارد. براساس تحلیل های دومتغیّره، متغیّرهای عزّت نفس، دین داری و دوره تحصیلی دارای رابطه منفی معنی داری با مصرف نمایشی هستند؛ امّا متغیّر جنسیت (مردبودن) پاسخ گویان، رابطه معناداری با مصرف نمایشی نشان نداد. نتایج مدل ساختاری برازش داده شده، نشان دهنده تأثیر مثبت غیرمستقیم جنسیت (از طریق تأثیرگذاری منفی بر متغیّرهای عزّت نفس و دین داری) بر مصرف نمایشی است و تأثیر منفی معنی دار متغیّرهای عزّت نفس و دین داری و دوره تحصیلی بر مصرف نمایشی مشاهده شد. هم چنین، سطح تحصیلات دارای تأثیر معنی دار مثبتی بر عزّت نفس می باشد.

۱۱۵.

رمزگشایی اهل سنت از سریال های تاریخی مذهبی سیما؛ مطالعه موردی آثار شاخص داوود میرباقری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: سید بشیر حسینی مختار جعفری

منبع: تحقیقات فرهنگی ایران سال نهم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۳ (پیاپی ۳۵)

کلید واژه ها: گفتمان امنیت ملی روش سناریو رویکرد استفاده خشنودی مدل رمزگذاری رمزگشایی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۵۶۶ تعداد دانلود : ۴۶۹

هدف این نوشتار، بررسی چگونگی انواع مفاهمه گفتمانی سریال های مذهبی تاریخی از منظر رمزگشایی مخاطب اهل سنت است و به این سبب، به تحلیل گفتمان مهم ترین سریال های مذهبی تاریخی سیمای جمهوری اسلامی ایران، به کارگردانی داوود میرباقری مطالعه موردی سه سریال شاخص امام علی (ع)، مسافر ری و مختارنامه از منظر اهل سنت پرداخته و با ملاحظه حقوق اقلیت های دینی در رسانه ملی، به تصریح و تشریح دو اصل بنیادین «حفظ وحدت» و «صدور گفتمان انقلاب» در راستای «منافع ملی» و «التزام عملی به قانون اساسی» می پردازد. همچنین به این پرسش پاسخ می دهد که پیامدهای عدم رعایت این دو اصل در ساخت و توزیع محتوای سریال های تاریخی مذهبی چیست؟ نظریه های به کار رفته در این پژوهش عبارتند از: نظریه استفاده، نظریه خشنودی و مدل رمزگذاری رمزگشایی استوارت هال. روش تحقیق در این پژوهش، تحلیل گفتمان متن و فرامتن (از منظر مخاطب هدف پژوهش) بوده که با بهره گیری از مدل سناریوسازی استقرایی چهارگانه، به جمع بندی و ارائه راهکار می پردازد. از این رو، یافته های تحقیق بر فرض های مختلف مخاطب شناختی و واکنش های متفاوت آنان (شامل طیف وسیعی اعم از کم توجهی، عدم استفاده از رسانه، خودتحریمی رسانه ای، انزوا، مذاکره و حتی تقابل) مبتنی است. بنابراین، با تأکید بر هویت ملی و ساخت سریال هایی از شخصیت ها یا دوره های تاریخی مورد وفاق شیعه و سنی، می توان به سمت وحدت آفرینی و پرهیز از مسئله سازی گام نهاد.

۱۱۶.

مفهوم شناسی سبک زندگی انسان منتظر

نویسنده: رباب جباران

منبع: فرهنگ پژوهش زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۸ ویژه علوم اجتماعی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۷۳۰ تعداد دانلود : ۳۷۹

هر انسانی در زندگی خود هدفی راانتخاب می کند وسعی می کند تا تمام تلاش ها و سختی کشیدن هایش در مسیر رسیدن به آن هدف قرار گیرد و این باعث می شود که زندگی انسان معنادار شود و ارزش پیدا کند. در چشم انداز مهدویت، بهترین هدفی که آدمی می تواند برای زندگی خود در نظر بگیرد و در راستای تحقق آن تلاش کند، همان عبودیت خداوند است و برای رسیدن به این هدف و تحقق آن در زندگی خداوند راهی را به انسانها معرفی کرده و آن حجت های الهی و امامان معصوم(علیهم السلام) هستند که اراده ی خداوند را تحقق می بخشند و برای قرب به خدا تنها راه محسوب می شوند، در واقع پس از آنکه ما در مسیر ولایت خداوند قرار گرفتیم، از طاغوت ها و بیراهه ها جدا شده ایم. ما باید امام عصر و زمان خود را بشناسیم و با او همراه شویم و اکنون که امام زمان ما در غیبت به سر می برند و ما منتظر ظهور ایشان هستیم زندگی خود را باید آنگونه که شایسته ی یک انسان منتظر است قرار دهیم لذا سؤال اصلی این مقاله این است که (مفهوم سبک زندگی یک انسان منتظر چیست؟) و برای دستیابی به پاسخ این سؤال معنای سبک زندگی و انتظار از دیدگاه نظریه پردازان و همچنین آیات و روایات بیان شده و با تلفیق این دو سبک زندگی انسان منتظر استخراج شده است.

۱۱۷.

نظم اجتماعی در آراء ابن خلدون(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده: محمدرضا قائمی نیک

منبع: معرفت فرهنگی اجتماعی سال هفتم بهار ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۲۶)

کلید واژه ها: جامعه شناسی حکمت عملی ابن خلدون نظم اجتماعی علم عمران

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۷۴۱ تعداد دانلود : ۸۷۲

علم عمران ابن خلدون، نوعی اندیشه اجتماعی است. گاهی هم از سنخ دیگر نظریات جامعه شناسی مدرن درک می شود. با این حال، اگر پاسخ نظریات جامعه شناسی مدرن به مسئله نظم اجتماعی مطلوب را در نظر بگیریم، آنگاه به تفاوت ماهوی پاسخ ابن خلدون به مسئله نظم اجتماعی نسبت به جامعه شناسان مدرن پی خواهیم برد. این مقاله ابتدا نشان داده است که نظریات جامعه شناسی مدرن، به دلیل اینکه تمامی مبادی دینی یا متافیزیکی را کنار می گذارند، ماهیت سکولار دارند. با بررسی منطق علم عمران و جایگاه آن در تمدن اسلامی، پاسخ آن به مسئله نظم اجتماعی را با پاسخ نظریات جامعه شناسی به این مسئله مقایسه کرده است. در نهایت، به این نتیجه رهنمون شده است که هرچند ابن خلدون، عقل را همچون جامعه شناسان مدرنی مانند کنت، تجربی- تاریخی می پندارد و از این رو، علم عمران او از حکمت عملی فیلسوفان مسلمان متمایز می شود، اما هستی شناسی و انسان شناسی او مانع از این می شود که علم عمران، نوعی از نظریات جامعه شناسی مدرن تلقی شود.

۱۱۸.

حجیت در اجتهاد نظام ساز؛ با تأکید بر آراء آیت الله سیدمحمدباقر صدر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: حسینعلی سعدی

منبع: راهبرد فرهنگ سال نهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۶

کلید واژه ها: فقه حجیت سیاست گذاری نظام سازی فقه حکومتی

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۱۰۶۵ تعداد دانلود : ۴۵۶

نظام سازی به معنای اکتشاف الگوواره های اداره دانش بنیان یک جامعه، می تواند ابتناء خود را بر مبانی دانش های مختلفی قرار دهد. سخن از نظام سازی فقهی به معنای دخیل نمودن حداکثری دانش فقه در لایه های مختلف تکوّن یک جامعه نیست بلکه به معنای ابتناء جامعه سازی بر شریعت اسلامی است که پس از انقلاب اسلامی ایران و معطوف شدن امیدهای بسیار به درانداختن تمدنی نوین مبتنی بر معارف الهی، ضرورتی دو چندان یافته است. با توجه به اینکه علم فقه به مثابه اصلی ترین دانش دینی، موضوع خود را فعل مکلف قرار داده و تلقی متولیان این دانش از مکلف، مکلفین فردی بوده است، افق جدیدی که این مقاله در پی تحقق آن است، ترسیم سازوکارِ تحلیلِ فعلِ مکلفِ غیرفردی و انگاره های حجیت افعال آن در عرصه های کلان حکومت است. لذا نوآوری حاضر در این نوشتار را می توان مرتبط با تمام علومی دانست که به نحوی در حوزه حکمرانی و اداره جوامع انسانی نقش آفرین هستند. روشی که در این مقاله در جهت تبیین مسئله فوق الذکر اتخاذ شده است، رویکرد فقه النظریات آیت الله سیدمحمدباقر صدر می باشد.

۱۱۹.

اثربخشی آموزش مثبت نگری بر اساس مفاهیم قرآنی بر عزت نفس و امید به زندگی زنان معتاد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: محمدجواد آقاجانی جواد خلعتبری

منبع: فصلنامه فرهنگی - تربیتی زنان و خانواده (فرهنگی - دفاعی زنان و خانواده سابق) سال یازدهم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۷

کلید واژه ها: عزت نفس زنان اعتیاد امید به زندگی مفاهیم قرآنی آموزش مثبت نگری

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۹۴۱ تعداد دانلود : ۴۸۵

این مطالعه با هدف بررسی اثربخشی آموزش مثبت نگری بر اساس آیات قرآن بر عزت نفس و امید به زندگی زنان آسیب دیده اجتماعی (معتاد) انجام شد. طرح پژوهش از نوع پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل تمام معتادان زن (29 نفر) مراجعه کننده به مراکز درمان اعتیاد شهرستان رودسر در سال 1395 بود که از آن میان 24 زن، که در نمره عزت نفس کوپر اسمیت و امید به زندگی میلر، کمترین نمره را کسب کرده بودند به شکل تصادفی در دو گروه آزمایش (12 نفر) و کنترل (12 نفر) گمارده شدند. سپس، آموزش مثبت نگری اسلامی طی ده جلسه 90 دقیقه ای برای گروه آموزش اجرا شد در حالی که گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. در پایان، هر دو گروه به پرسشنامه ها پاسخ دادند. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد که ارتباط مثبت معناداری بین مثبت نگری و امیدواری وجود دارد در حالی که این رابطه درباره عزت نفس معنادار نبود؛ به عبارت دیگر مثبت نگری می تواند در افزایش احساس امیدواری نقش مؤثری داشته باشد؛ اما پرورش عزت نفس به عوامل دیگری نیز وابسته است.

۱۲۰.

اراده به اداره کردن: حجاب و ابژه های آن پس از انقلاب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده: همایون مرادخانی

منبع: جامعه شناسی ایران سال هفدهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱ و ۲

کلید واژه ها: عقلانیت سیاسی حکومت مندی ابژه های پوشش قدرت انضباطی قدرت سامان دهنده

حوزه های تخصصی:

تعداد بازدید : ۲۰۴۳ تعداد دانلود : ۱۰۷۱

آن گاه که در پی وقوع انقلاب اسلامی، نگرانی حول نحوة پوشش زنان از دغدغه ای صرفاً دینی به موضوعی حکومتی بدل گشت، راه و رسم پوششی که پیش تر منحصر به بخش هایی خاص از جمعیت بود و تغییر در ابژه های آن کمتر صورت می گرفت به کل جمعیت گسترش یافت. اما از همان زمان که اراده ای برای ادارة زنان شکل گرفت تا نحوة پوشش آن ها را سامان دهد تصور می شد طبقه ای که کنترل نظم سیاسی را در اختیار دارد بر آن است تا دیگر طبقات اجتماعی به ویژه طبقات متوسط کم تر مذهبی را به سمت پذیرش پوششی سوق دهد که در هیئت پوشش همین طبقه باشد. اما نه سامانه پوششی که ابداع شد همان خصوصیات پوشش مورد نظر را داشت و نه طبقات متوسط آن گونه در این سامانه ادغام شدند که پنداشته می شد. گویا عقلانیت سیاسی و حاملان آن با تکوین و توسعه سامانه پوشش، نه تنها با انتشار ابژه های پوششی مواجه شدند که کمتر در چارچوب های مورد انتظار بودند بلکه از رهگذر این تلاش برای «ادارة دیگران»، امکانی برای «ادارة خود» نیز فراهم آوردند؛ شیوه ای از ادارة خود که با ملاحظات متنوع شرعی و عرفی گره خورده بود. به نظر می رسد آن چه تاکنون صرفاً دغدغه ای دینی برای محجبه کردن زنان تلقی شده، در عمل به شیوه پیچیده ای از گفتمان ها، ابژه ها، تکنولوژی ها، فضاها و ترتیبات راه برده که حاصل آن حکومت مند شدن دولت و زنان حول محور پوشش بوده است.

درخت حوزه‌های تخصصی