درخت حوزه‌های تخصصی

در دوران نفوذ زبان فارسی در شبه قاره 1203-1757) م) شاعران بومی بسیاری از اشعار خود را به زبان فارسی پدید آورده اند که سراج الدین فریدپوری یکی از آنهاست. این مقاله، به معرفی شخصیت و آثار سراج الدین فریدپوری از شاعران فارسی زبان بنگالی اختصاص دارد و به سه بخش تقسیم می شود: در بخش نخست به پیشینه زبان فارسی در بنگلادش و فراز و نشیبهای آن پرداخته شده است؛ بخش دوم به شرح حال سراج اختصاص دارد و در بخش سوم، تحلیلی سبک شناختی از اشعار او ارایه خواهد شد.

خالق میرزازاده از منتقدین و پژوهشگران بزرگ گشور تاجیکستان به شمار می آید. این اندیشنمد از دوران نوجوانی با آثار سعدی به ویژه گلستان و بوستان انس گرفته است و در رهگذر مطالعه زندگانی شیخ اجل سعدی شیرازی و کاوش در آثار وی پژوهشهایی ارزنده درباره سعدی از خود به جای گذاشته است.شایان ذکر است در تاجیکستان در رابطه با زندگی پر ماجرای سعدی و میراث ادبی این استاد سخن، پژوهشهایی ارزشمند صورت گرفته است که با رساله استاد صدرالدین عینی تحت عنوان «شیخ مصلح الدین شیرازی» آغاز یافته و با پژوهشهای خالق میرزازاده امتداد می یابد.مقاله پیشرو به بررسی دیدگاههای استاد خالق میرزازاده نسبت به زندگانی و آثار شیخ اجل سعدی شیرازی می پردازد و اندیشه های این پژوهشگر را به خوانندگان ایرانی عرضه می دارد.چکیده عربی:یعتبر خالق میرزازاده من کبار النقاد والباحثین فی طاجیکستان. تعرّف هذا المفکّر علی نتاجات سعدی سیّما کلستان وبوستان منذ نعومة أظفاره واستطاع أن یخلق دراسات قیمة حول سعدی الشیرازی بعد الغور فی حیاة الشاعر ونتاجاته.تجدر الإشارة إلی أن هناک دراسات قیمة صدرت عن الباحثین فی طاجیکستان والتی تعالج حیاة سعدی الملیئة بالمغامرات. وتعتبر دراسة الأستاذ صدر الدین عینی بعنوان «شیخ مصلحالدین الشیرازی» باکورة هذه البحوث کما تعتبر دراسات خالق میرزازاده امتدادا لهذه الحرکة.یلقی هذا المقال الضوء علی آراء الأستاذ خالق میرزازاده حول حیاة سعدی الشیرازی ونتاجاته ویقدم آراء هذا الباحث إلی القرّاء الإیرانیین.

سید عثمان مروندی، ملقب به لعل شهباز قلندر (م 673 ه.ق) در جوانی از ایران به هندوستان رفت و پس از فراغت از تحصیل همراه شیخ بهاالدین زکریا مولتانی، شیخ فرید الدین گنج شکر و شیخ جلال الدین بخاری، علمای سهروردیه مولتان، نواحی مختلف هندوستان را سیاحت کرد و سرانجام در سهوان، یکی از قدیمترین مناطق سند اقامت گزید و کلاسهای علم و عرفان دایر کرد. او به اشاعه دین اسلام و ترویج زبان فارس پرداخت و منطقه را به مرکز فرهنگی و عرفانی تبدیل کرد؛ به گونه ای که هر کس از قوت کلام او، سرمست می شد و در دریافت مبانی دینی و اخلاقی و افزایش دانستنیها و دانایی، تاثیر شگرف می گرفت. آنچه می خوانید، حاصل این پژوهش و مطالعه است.

از آنجا که زبان پدیده ای زنده و نهادی اجتماعی است، همواره در سیر تحولی خود، به ویژه در برخورد با زبان های هم خانواده، تحت تاثیر عوامل سیاسی، اجتماعی، دینی و فرهنگی قرار می گیرد و بنا به جایگاه و موقعیت خود، حالتی تاثیرگذار یا تاثیرپذیرنده پیدا می کند. بر اثر این برخورد است که عناصری از زبانی به زبان دیگر راه می یابد و در موارد بسیاری سبب غنای زبان وام گیرنده می شود.البته این امر به زبان یا دوره ای خاص محدود نیست، بلکه می توان گفت که این دادوستد زبانی و به ویژه واژگانی، تقریبا در تمامی زبان های زنده از قدیم ترین ایام رایج بوده و در علم زبان شناسی، به پدیده «وام گیری» یا «قرض گیری» معرف است.در مقاله حاضر، کوشش شده است ضمن بیان اجمالی روند تاثیر و تاثر قاموسی بین زبان ها به طور عام، نحوه ورود واژه های فارسی در زبان های رایج امروز شبه قاره ــ تا آنجا که حدود مقاله اجازه می دهد ــ و در نهایت، میزان دامنه نفوذ کلمات فارسی در زبان های متداول سرزمین بزرگ هند و پاکستان بررسی شود.چکیده عربی:بما أن اللغة تعتبر ظاهرة حیة وکیانا اجتماعیا، فإنها فی طریق نموها و خاصة بعد احتکاکها باللغات القریبة منها تخضع دائما لأسباب سیاسیة، واجتماعیة، ودینیة، وثقافیة وتتراوح بین التأثیر والتأثر بالنسبة إلی مکانتها. و نتیجة لهذا الاحتکاک تنتقل بعض العناصر من لغة إلی أخری وطالما یؤدی هذا الانتقال إلی تکامل اللغة المأخوذة عنها.هذا و إن هذا الأمر لم ینحصر فی لغة معینة أو فترة بعینها، بل شاع هذا التبادل اللغوی سیما بین المفردات فی کل اللغات الحیة منذ أقدم العصور ویسمی فی علم اللغة بظاهرة «الأخذ اللغوی» أو «القرض اللغوی».یحاول هذا المقال بعد تقدیم خلفیة موجزة عن مجری التأثیر والتأثر المعجمی بین اللغات بشکل عام، أن یدرس کیفیة تسرب المفردات الفارسیة إلی اللغات السائدة فی شبه القارة الهندیة الیوم و أخیرا یقدم مدی نطاق نفوذ تلک المفردات فی اللغات الموجودة فی الهند و باکستان

در مقاله حاضر، پژوهشگر درصدد برآمده است تا هم آوایی دو نابغه ادبیات جهان، مولانا جلال الدین محمد مولوی و جبران خلیل جبران را بشنود و آن را به گوش مشتاقان برساند. نیلبکی که جبران در پیامبر از آن یاد می کند، همان نی است که مولانا مثنوی معنوی را با آن آغاز می کند. جبران در قصیده زیبای «المواکب» سعی دارد عوامل سنگینی گوش بشر در مقابل فریادهای نی الهی را بیان کند.در پیامبر، جبران خود را چنگی می داند که خداوند آن را می نوازد و در مثنوی، در داستان پیرچنگی، مولانا حقایقی را درباره انسان و ارتباط او با ذات هستی بخش بیان می کند و عشق که محور همه عالم است، در این نگرش کوتاه، در قصیده «المواکب» و قطعه شعر «نای» و مثنوی به مشام می رسد.چکیده عربی: حاولت الباحثة فی هذا المقال الاستماع إلی تناغم عملاقین فی الآداب العالمیة، هما مولانا جلال الدین محمد مولوی وجبران خلیل جبران کی توصلها إلی آذان المعجبین بها. فالنای الذی یتحدث جبران عنه فی کتابه «النبی» هو نفس النای الذی یبدأ مولوی المثنوی المعنوی به.یسعی جبران فی قصیدته الجمیلة «المواکب» جاهدا أن یبدی العوامل التی أدت إلی صمم آذان البشریة أمام نغمات النای الإلهیة. کما أنه یعتبر نفسه فی «النبی» قیثارة یعزفها الله تعالی. هذا وإن مولانا جلال الدین فی قصة «الشیخ العازف» یشیر إلی حقائق حول الإنسان وصلته بالذات الإلهی. ویبدو جلیا للقارئ فی هذه العجالة بعد دراسة قصیدة «المواکب» و«شعر النای» و«المثنوی» أن العشق هو قطب العالم الأکبر.