نصرالله آقاجانی

نصرالله آقاجانی

مدرک تحصیلی: استادیار دانشگاه باقرالعلوم (ع)
پست الکترونیکی: nasraqajani@gmail.com

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۶ مورد.
۱.

مشارکت پذیری اعضای خانواده

کلید واژه ها: خانواده زن اجتماع

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۸۳۸
خانواده به عنوان نهادی اجتماعی، هسته نخستین پیوند اجتماعی انسان را بنیان می‏نهد و با تأمین مجموعه‏ای از نیازهای انسانی، عهده دار نقش‏‏ها و کارکردهای ویژه‏ای است. مشارکت پذیری اعضای خانواده به عنوان نیاز اجتناب ناپذیر عصر ما، همة ابعاد انسانی را در سطوح مختلف فکری، عاطفی و رفتاری تحت پوشش قرار می‏دهد و در به ثمر رساندن اهداف خانواده حائز اهمیت است. فرآیند مشارکت پذیری از رویکردهای متفاوتی قابل تبیین است، اما نظام مند بودن کنش اجتماعی موجب می‏شود تا با بهره گیری از نظریه پارسونز، شرایط و موانع فرهنگی مشارکت پذیری اعضای خانواده بررسی شود.
۲.

استراتژی قرآن کریم در مواجهه با انحرافات اجتماعی(قسمت دوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم انحرافات اجتماعی انحرافات جنسی مشروبات الکلی کفر و شرک نفاق ولایت ظالمین لذت‏طلبی تسامح دینی معروف و منکر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۳۱۰۷
جامعه‏ای سالم است که از امنیت جانی، مالی، منزلتی، عاطفی و ارزشی برخوردار باشد، در مقابل جامعه‏ای نابهنجار است که فاقد این معیارها باشد؛ بنابراین انحرافات اجتماعی با توجه به این معیارها به پنج دسته کلی قابل تقسیم است که هر یک شامل اقسام مختلفی می‏شود. مهمترین هنجارهای جامعه اسلامی هنجارهای مربوط به امنیت ارزشی و اخلاقی است و هر آنچه امنیت اخلاقی و ارزشی را به طور خاص به خطر می‏اندازد، انحراف ارزشی محسوب می‏شود. هرچند سایر انحرافات نیز در آسیب رساندن به ارزش و عقاید در جامعه اسلامی بی ارتباط نیستند، اما آسیب آنها به دیگر مقولات پنجگانه آشکارتر است. در این نوشتار، به نحو اجمال انحرافات ارزشی از منظر قرآن کریم مورد تحلیل و تبیین قرار گرفته است که عبارتند از: کفر، شرک، ارتداد، نفاق، بدعت، شبهه افکنی در دین، پذیرش ولایت بیگانگان، لذت طلبی، تسامح در دین داری، شیوع حس گرایی، پندارگرایی، مشارکت در ناهنجاری و توصیه به آنها و نهی از ارزش‏ها و هنجارها، غنا، لهو، انحرافات جنسی و مشروبات الکلی.
۳.

استراتژی قرآن در مواجهه با انحرافات اجتماعی /قسمت پایانی

کلید واژه ها: کنترل اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر انحرافات اجتماعی مقابله با کجروی دفاع قانونی عوامل انتظامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۵۰
یکی از مهمترین سیاست‌های کنترلی اسلام در مواجهه با انحرافات اجتماعی، سیاست های پسینی است. این سیستم به گونه‌ای تنظیم یافته که همراه با مجازات و تنبیه مجرمان ، اصلاح و بازپروری آن ها نیز مطمح نظر قرار می‌گیرد. از همین رو، سیاست‌های پسینی به دو بخش مقابله با انحراف و درمان تقسیم می‌گردد. شیوه‎های مقابله با کجروی، به سه دسته تفکیک می‎گردد: دفاع فردی، دفاع اجتماعی و دفاع قانونی. در دفاع فردی سخن از وجوب یا رجحان دفع مهاجم، از حمله به جان، ناموس و مال خویش، بستگان و ضعیفان است. در دفاع اجتماعی از جایگاه و اهمیت امر به معروف و نهی از منکر و پیامدهای اجتماعی آن سخن به میان می‎آید. در مقوله دفاع قانونی یا سیستم مجازاتی اسلام، موضوعاتی از قبیل اهداف، ویژگی‎های مجازات اسلامی، کارآمدی قضات و عوامل انتظامی مورد بررسی قرار می‎گیرند. سرانجام در بحث درمان کجروی، تفاوت دو رویکرد اخلاقی و اجتماعی در مبحث عوامل سازنده درمان و شیوه‎های آن بررسی خواهد شد.
۴.

تکثر خشونت در آزارهای خیابانی

کلید واژه ها: خشونت علیه زنان اجتماعی آزار جنسی مردان آزار خیابانی مزاحمت جنسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲۷۰
آزار خیابانی به عنوان مصداقی از خشونت علیه زنان، آسیب‎های متعددی را بر فرد، خانواده و جامعه به بار می‌آورد. دیدگاههای مختلف، تحلیل‌های متفاوتی را برای تبیین مسئله ارائه کرده‌اند. در این نوشتار با بهره‌گیری از مدلی تلفیقی که بر همه عوامل فردی، خانوادگی و اجتماعی تأکید می‎ورزد، می‎توان این معضل را تبیین نمود؛ همچنین با توجه به عمق، گستره و تکثر خشونتی که از طریق آزارهای خیابانی، زنان جامعه را تهدید می‌کند؛ راهکارها و پیشگیری‌هایی ارائه کرد.
۵.

استراتژی قرآن در مواجهه با انحرافات اجتماعی(قسمت سوم)

کلید واژه ها: کنترل اجتماعی ساختار اجتماعی عوامل اجتماعی انحراف اجتماعی آنومی گروه مرجع تعارض فرهنگی آیات قرآن همنشینی با منحرفین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۹۳
قرآن کریم بر اساس شناخت ماهیت انسان، اهداف و ارزش‌هایی که برای او ترسیم می‌کند، در تبیین کجروی عوامل متعدد روان‌شناختی، اجتماعی، حتی فیزیکی و متافیزیکی را دخیل می‌داند. با وجود تأکید محوری قرآن بر شخصیت و ویژگی‌های روانی آدمی از قبیل عقل، غضب، شهوت و همچنین نقش شیطان در این زمینه، سبب نشده است که توجه قرآن به نقش عوامل اجتماعی کم شود. در این نوشتار به بعضی از متغیرهای اجتماعی که در کجروی انسان نقش دارند، با توجه به الهام از آیات قرآن کریم اشاره شده است. از قبیل: همنشینی با افراد و گروه‌ منحرف؛ نقش گروه‌ مرجع و نخبگان جامعه؛ نقش نابسامانی اجتماعی و وضعیت آنومی؛ تأثیر کاهش نظارت و کنترل اجتماعی؛ نقش تعارض فرهنگی و ساختار اجتماعی آسیب ساز جامعه.
۶.

استراتژی قرآن در مواجهه با انحرافات اجتماعی(قسمت چهارم)

کلید واژه ها: کنترل اجتماعی عدالت همبستگی نظارت تعلیم و تربیت اسوه پیشگیری گروه مرجع جامعه‎پذیری قوانین اجتماعی تعارض هنجاری تعارض ساختاری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۱۹۷
انواع سیاست‎های کنترلی در مواجهه با انحرافات اجتماعی، یکی از استراتژی‏های راهبردی قرآن کریم می‌باشد. در این رویکرد از یک سو نقش محوری نظارت درونی و تأثیری که دین می‎تواند در ابعاد مختلف نگرشی، احساسی و رفتاری ایجاد نماید، به عنوان بهترین شیوه پیشگیری از کجروی معرفی شده است؛ از سوی دیگر، تأثیر عوامل مختلف دیگری از قبیل تعلیم و تربیت، الگوها و گروه‌های مرجع، قوانین اجتماعی، عدالت اجتماعی، همبستگی اجتماعی و اقتدار حکومتی به عنوان عوامل نظارت بیرونی در پیشگیری مورد تأکید قرار گرفته است و سرانجام از موانع پیشگیری، مثل تعارض هنجاری و تعارض ساختاری سخن به میان آمده است.
۷.

ویژگی ها و انواع سنت های الهی در تدبیر جوامع(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: سنت های اجتماعی سنت الهی جوامع قانون مندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۵۴ تعداد دانلود : ۸۳۹
سنت های اجتماعی، عبارتند از قوانین حقیقی یا تکوینی که ارتباط نفس الأمری حقائق را در جهان عینی نشان می دهند. سنت الهی در جامعه، رفتاری است که خداوند با اجتماعات بشری بر اساس حکمتِ خود، به صورت ابتدایی یا مقابله ای انجام می دهد. این سنت ها که بیان گر قانون مندی جامعه و تاریخ است، نشان از رابطه ای تکوینی بین اعمال انسانی با عالم هستی است که منشأ آثاری وجودی برای انسان ها خواهد بود. بازشناسی ویژگی های سنت های الهی و انواع آن، دغدغه اصلی این مقاله است تا نگاه جامعی را ترسیم کرده و فرصت تازه ای را برای گفت وگو طرح تفصیلی درباره سنت ها فراروی اندیشمندان خواهد گذاشت. انواع سنت های الهی در جوامع را می توان در سه دسته کلی: سنت های مطلق، سنت های مشروط به ایمان و سنت های مشروط به کفر تقسیم کرد که هر یک از آن ها، انواعی از سنت ها را در بر می گیرد.
۸.

پیشگامان بیداری اسلامی در مصر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اسلام تجدد غرب مصر رشید رضا سید قطب سیدجمال الدین اسدآبادی بیداری اسلامی شیخ محمد عبده

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۰۰ تعداد دانلود : ۱۳۷۶
دوران معاصر شاهد حیات مجدد اسلام در عرصه های مختلف سیاسی و اجتماعی و تحت عنوان «جریان بیداری اسلامی»در سده اخیر میباشد. در دنیای اهل سنت، مصر نخستین جبهه بیداری اسلامی را توسط پیشگامانی همچون سید جمال،عبده، رشید رضا و اخوان المسلمین پدید آورده است. دین و سیاست در اندیشه آنان به ویژه در نگاه سید جمال و اخوانیهادرهم تنیده بوده و تفکیک آن دو از یکدیگر ناممکن مینماید. در اندیشه پیشگامان بیداری اسلامی، تمدن مادی غرب درکنار چهره استعماری آن، دو روی یک سکه ارزیابی شده و در عین تجویز اخذ فناوری، از پیامدهای مادی این تمدن هشدارداده اند. در این میان، عبده نسبت به استاد خود سیدجمال و اخوانیها قدری متفاوت به نظر میرسد. جریان بیداری اسلامیدر عین ریشه داشتن در عمق تاریخ و برخورداری از اصالت، به آفاتی هم مبتلا بوده است که ضرورت حزم و هوشیاری راطلب میکند.
۹.

غرب شناسی وارونه؛ نقدی بر غرب شناسی حسن حنفی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: غرب تمدن غرب غرب شناسی حسن حنفی استغراب آگاهی اروپایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵۶ تعداد دانلود : ۷۴۲
غرب شناسی، یکی از حوزه های مطالعاتی مهم معاصر است که به بررسی تاریخ، ماهیت و سرنوشت تمدن غرب میپردازد. حسن حنفی از روشنفکران معاصر و معروف مصر، مدعی تأسیس علم جدیدی به نام استغراب یا غرب شناسی است که از آفات غرب شناسی وارونه مصون میباشد. بررسی کتاب او در این زمینه نشان میدهد که مجموعه مباحث غرب شناسی وی با سه عنوان «تکوین آگاهی اروپایی»، «ساختار آگاهی اروپایی» و «سرنوشت آگاهی اروپائی» به غیر از بیان تاریخ مکتب های فلسفی غرب و ریشه های تاریخی آن و نیز وضعیت کنونی آگاهی غربی، کار جدیدی را در غرب شناسی انجام نداده است؛ بلکه خود به آفت غرب شناسی وارونه دچار شده است و نه تنها غرب را از منظر خودی مطالعه نکرده، بلکه «خود» را در آیینة غرب مشاهده کرده است. او بارها دربارة الگوگیری از مدل های تغییر و تجدد غربی برای بازسازی اندیشه دینی در آثار مختلف خویش سخن گفته و خود نیز از چنین روش هایی برای معناسازی میراث اسلامی بهره گرفته است و این همه، نشان از وارونگی غرب شناسی او دارد.
۱۱.

بازاندیشی جریان اصلاحی و نواندیشی حوزوی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: نواندیشی حوزوی نواندیشی جریان اصلاحی اصلاح حوزوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۰۹ تعداد دانلود : ۶۹۱
حوزه کهن علوم اسلامی شیعه، علی رغم تنگناها و فشارهای حاکمان جائر، انحطاط شرایط اجتماعی و تحجر جاهلان، شاهد جریانی خلاق، نواندیش و انتقادی در درون خود بود؛ جریانی که از بستر فرهنگ و اندیشه خودی سر برآورد و در برابر استبداد و خودکامگی ایستاد. این جریان، ریشه های خود را از روح تعالیم دینی و مکتب اهل بیت: اخذ کرد و با نگاه به شرایط اجتماعی و اقتضائات آن، حرکتی اصلاحی و نواندیشانه را شروع نمود که هنوز به حرکت بالنده خود ادامه می دهد. این نهضت علمی و اجتماعی، شباهتی به جریان های روشنفکرانه ندارد. روشنفکری، واژه ای غیر بومی است، که بیانگر مدل یا مدل هایی است که تجربه تاریخی آن، مملو از خطرها و آفات است؛ از این رو اطلاق آن بر جریان اصلاحی و نواندیشی حوزوی، بسیار تامل برانگیز است. نوشتار حاضر در صدد است با نگاهی جامعه شناختی، به بازشناسی ویژگی ها و شاخص های جریان اصلاحی و نواندیشی حوزوی بپردازد. تقلیدگریزی، حقیقت طلبی و واقع گرایی، توجه به مقتضیات زمان و مکان و بهره گیری از روش های مختلف معرفتی، بخشی از اصول روشی آن است
۱۳.

میراث اسلامی در چنگال عصریت: نقد رویکرد حسن حنفی در بازسازی میراث اسلامی

کلید واژه ها: تجدد حسن حنفی میراث اسلامی عصریت بازسازی میراث

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۳۷ تعداد دانلود : ۶۵۷
حسن حنفی، از روشن فکران معاصر مصری در چندین دهه از فعالیت تألیفی خود میکوشد تعریفی خاص از میراث اسلامی و ویژگیهای آن ارائه دهد. او با هدف نوگرایی و تجدّد در میراث اسلامی، طرح خویش را تحت عنوان «التجدید و التراث» در تألیفات گوناگون خود دنبال میکند. وی برای میراث اسلامی ویژگیهایی نظیر «اندوخته ای قومی و ملی، تعبیری فکری از پدیده های هر عصر، تدوینی نظری از ستیزهای فکری بین حاکم و محکوم، یک بعدی بودن، وارونگی موضوعات انسانی به الهی» را ذکر میکند که باید از الهیات به انسانیات تبدیل شود. به اعتقاد او اصول و مفاهیم تجدّد، در اسلام هم وجود دارد؛ اما در میراث اسلامی مغفول مانده یا تفسیر دیگری از آن شده است؛ ولی امروزه به تناسب شرایط عصری باید این معانی جدید را کشف کنیم. او زبان میراث را به کهنگی و نارسایی متهم میسازد و روش هایی را برای بازسازی میراث اسلامی بیان میکند که جملگی نیازمند نقد و بررسی است.
۱۷.

چیستی علم اجتماعی مسلمین(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: آرمان گرایی حقیقت گرایی توحیدگرایی علم اجتماعی مسلمین مسائل علم اجتماعی اسلامی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی دین
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی علم و معرفت و تکنولوژی جامعه شناسی علم
تعداد بازدید : ۱۰۹۰ تعداد دانلود : ۵۲۰
«علم اجتماعی مسلمین»، مجموعه ای از اندیشه ها و تفکرات نظام وار و روشمند در حوزه موضوعات و مسائل اجتماعی برای رفع نیازها و رسیدن به سعادت و کمال انسانی است. در چیستی و هویت علم اجتماعی مسلمین، و نیز تمایز آن از علوم اجتماعی، به ویژه جامعه شناسی مدرن تلاش علمی شایسته ای لازم است که این مقاله گامی در این مسیر است. نوع مسائل علم اجتماعی مسلمین، مبتنی بر بنیادهای اسلامی و دارای مفاهیم، موضوعات و مسائلی خاصی است که به آن هویتی ممتاز با پیشینة طولانی داده است. این علم دارای ویژگی هایی نظیر هویت فراتاریخی، و بهره مندی از ظرفیت تعمیم یافتگی، ابتناء بر اصول و بنیادهای اسلامی، به ویژه توحیدگرایی در هستی شناسی و حقیقت گرایی انتقادی بر حسب وحی، عقل و حس در معرفت شناسی، آرمان گرایی و داشتن رویکرد هرمی به هستی و جهان اجتماعی، برخی از مهم ترین ویژگی های آن است.
۱۸.

علّامه طباطبائی و فلسفة علوم اجتماعی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: علامه طباطبایی اعتباریات المیزان فلسفه علوم اجتماعی علوم حقیقی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی علم و معرفت و تکنولوژی
تعداد بازدید : ۱۰۷۶ تعداد دانلود : ۵۰۱
فلسفة علوم اجتماعی درصدد بررسی چیستی، امکان، اعتبار، غایت، موضوع و روش های معتبر در علوم اجتماعی است و تعین آن متأثر از متغیرهای متعددی است. جریان مسلط تفکر و علوم غربی به تناسب هستی فردی و اجتماعی آن زمینی و مادی گرایانه است و قهراً فلسفة علوم اجتماعی هم در چنین زمینی ارتزاق خواهد کرد. از منظر علّامه طباطبائی در المیزان اصول و مفاهیم بنیادینی از قبیل: «حق» به منزلة ملاک عالم تکوین و تشریع، «غایات جوامع» به مثابه امری تأثیرگذار در هویت، قوانین و اعتباریات جوامع، «سعادت و کمال انسان» به عنوان امری عینی و مؤثر در بازشناسی نیازهای حقیقی انسان، و «عدم تمایز حقیقی جامعه با مقتضای طبیعت فردی انسان» جملگی در متن ماهیت علوم حقیقی، اعتباری و اجتماعی تأثیر خود را می نشانند. از این منظر هریک از اصول فوق دلالت هایی دارد که علوم اجتماعی و فلسفه آن را از نسبیت مفرط و سکولار خارج می کند و ظرفیت علم اجتماعی را در مفهوم سازی، توصیف، تبیین و ارزیابی جهان اجتماعی افزایش می دهد.
۱۹.

عقلانیت کنش اجتماعی، از منظر حکمت اسلامی در مواجهه با سنت وِبری(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: عقلانیت کنش اجتماعی ماکس وبر حکمت اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۴۷ تعداد دانلود : ۴۴۴
عقلانیت و کنش، واژه هایی هستند که از حیث انتزاعی، به معنای برخاستگی از عقل و اراده اند، اما از حیث انضمامی، مبتنی بر چگونگی نگاه به ماهیت و قوای إدراکی و حرکتیِ انسان، معنای خاص خود را پیدا می کنند. بر همین اساس، در تحلیل وِبر، عقل و کُنش، به روش و عمل برآمده از عقل عملی خودبنیاد و عقلانیت کُنش اجتماعی، نیز به داشتن محاسبه ریاضی وار برای دست یابی به اهداف زندگی، تقلیل و جامعه غربی، جامعه ای عقلانی و در عین حال، مبتلا به بحران معنویت دانسته شده است. اما حکمای اسلامی، مبتنی بر نگاه خود، به ماهیت و قوای انسان، عقل را به معنای ظرفیت ادراک معانی؛ و کُنش را نیز منبعث از إراده برخاسته از قوه شوقیه متاثر از قوا وگرایشات نفوس سافل و عالی انسان می دانند؛ بنابراین، عقلانیت کُنش اجتماعی را به معنای مبتنی کردن کُنش های اجتماعی، بر ظرفیت ادراک معانی مجرد، در مراتب و مصادیق مختلف آن، تعریف و رعایت روش و محاسبه منطقی در کُنشِ اجتماعی را تنها یکی از معیارهای عقلانی بودن در نظر می گیرند و از این حیث، جامعه را نیز دچار بحران معنویت نمی کنند.</span>
۲۰.

از ایدئولوژی تا الگوهای سیاست گذاری در نظام فرهنگی غرب (بررسی خاستگاه نظریه های سیاستی در تدوین سیاست های فرهنگی)(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: نظریه سیاستی سیاست های فرهنگی نظریه های فرهنگی ایدئولوژی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۷۵ تعداد دانلود : ۳۶۴
یکی از مؤثرترین برنامه های فرهنگی کشورها، «سیاست ها، طرح ها و برنامه های» فرهنگی است که در قالب برنامه های دولت، تدوین و اجرا می شوند. محور برنامه های فرهنگی «سیاست های فرهنگی» است. زیرساخت تنظیم سیاست های فرهنگی، نظریه سیاستی است. نظریه سیاستی نظریه ای کاربردی است که می تواند چارچوب عمل دولتی و مداخله حکومتی را بر مبنای ارزش های هر جامعه تصویر کند. در این مقاله با استفاده از روش پژوهش کیفی «تحلیل مضمون» و در جستجوی سازوکار شکل گیری نظریه های سیاستی فرهنگی به واکاوی خاستگاه آن در ادبیات سیاست گذاری فرهنگی و نظریه های فرهنگی می پردازیم تا ضمن نشان دادن دلایل شکل گیری سیاست های فرهنگی، بستر نقد ادبیات رقیب نیز فراهم گردد و زمینه ای برای طراحی نظریه های سیاستی فرهنگی در الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت آماده شود تا در این مسیر از نظریه های فرهنگی وارداتی استفاده نکنیم

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان