حسین ستار

تجربه های درونی عرفانی سالکان که بر اساس مجاهده (مراقبات معنوی) شکل می گیرد، سبب ساز گشودن باب فهم و تأویل شهودی جدیدی بر آن ها می گردد. زبان و نوع گفتمان انتخابی، برای بیان این کشف و شهودها متفاوت است. از سده چهارم تا نهم هجری، تفاسیر صوفیان سهم منحصربه فردی در تفسیر قرآن به خود اختصاص دادند. در سنت دوم عرفانی که از سده هفتم آغاز می شود، حصول معرفت با هستی شناسی پیوند می خورد. در این میان، عبدالرزاق کاشانی (م730) در تأویلات که تفسیری انفسی با رویکردی فلسفی عرفانی است، شناختِ بطن قرآن را تأویل می داند و در مواردی از جمله تأویل ناپذیر بودن آیه، اصطلاح «تطبیق» را به کار می گیرد. آن طور که خود کاشانی اشاره کرده، در موارد اندکی این تطبیق ها را به کار گرفته است تا راه سلوک را به تازه کاران نشان دهد و زمینه ترقی و تنشیط آن ها را فراهم گرداند. هرچند قبل از وی تأویل هایی از جنس انطباق قصص قرآنی با قوای روحی بی سابقه نبوده، به نظر می رسد عبدالرزاق تطبیق را با کارکردی خاص و شاید به عنوان مبنایی برای تأویل به کار گرفته است. این پژوهش با روشی توصیفی تحلیلی نمونه های به کار گرفته شده اصطلاح تطبیق در این تفسیر را بررسی کرده است تا حیطه معنایی دقیق این اصطلاح و ارتباط تطبیق با تأویل را روشن سازد. بر اساس نتایج به دست آمده، اصطلاح تطبیق در تأویلات غیر از تأویل است و محور اصلی کاربرد این اصطلاح نزد کاشانی، خودشناسی یا وجودشناسی صوفیان تأثیر متقابل عناصر وجودی انسان در هنگام اوج یا سقوط روحی است.

ظهور محدثی چیره دست و نقادی خبیر در علم الحدیث بسان شیخ صدوق، نتیجه بهرر ه گیر ری وی از اساتیدی دانشمند و عالمانی خبره است که طی طریق کمال را بدو راهبری نموده اند. کنکاش در زندگی علمی صدوق، جست وجو در آثارش و تتبع در اقوال و آرای او نشان می دهد ابن ولید و پدر صدوق، ابن بابویه، بیشترین تأثیر را در زندگی علمی و شخصیت اخلاقی و علمی او داشته اند. این نوشتار در پی آن است که وجوه مختلف تأثیرگذاری این دو استاد را بر سیره علمی شیخ صدوق از جنبه های مختلرف ، از جمله روایت و درایت حدیث و مواجهه صدوق با مقتضیات زمانی و مکانی، بررسی کند

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش تربیت اخلاقی در رعایت حجاب دانشجویان دختر دانشگاه کاشان انجام شده است. این پژوهش از نظر اجرا توصیفی همبستگی می باشد. جامعه آماری، کلیه دانشجویان دختر دانشگاه کاشان در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در سال تحصیلی 95-1394 به تعداد 3252 نفر بود که از میان آن ها با استفاده از فرمول کوکران و به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای متناسب با حجم 344 نفر انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته تربیت اخلاقی و حجاب استفاده شده است. سنجش روایی سازه ای با استفاده از آماره KMO برای تربیت اخلاقی 94/0 و برای حجاب 91/0 و پایایی پرسشنامه ها از طریق  آلفای کرونباخ برای تربیت اخلاقی 95/0 و برای حجاب 92/0 برآورد شده است. تجزیه و تحلیل داده ها در دو سطح توصیفی(فراوانی، درصد، کمینه و بیشینه، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی(رگرسیون، مدل معادلات ساختاری، آزمون t  و F ) با کمک نرم افزار SPSS22</sub> و </sub>AMOS22</sub> انجام شد. یافته ها حاکی از آن است که متغیر تربیت اخلاقی توانسته است 44/77 درصد از تغییرات حجاب را پیش بینی کند. نتایج تحلیل داده ها نشان از معنادار بودن نقش تربیت اخلاقی و هر یک از مؤلفه های آن در رعایت حجاب دانشجویان دارد. بر این اساس هر چه هر یک از مؤلفه ها تقویت شود میزان رعایت حجاب مناسب تر خواهد (05/0 p<).

نویسندگان در مقاله حاضر می کوشند از زاویه ای جدید و نو، به چگونگی انتقال اخبار اهل تسنن به تشیع و پیامدهای آن بپردازند. به گمان نویسندگان این نوشتار، وجود برخی از راویان مشترکِ مؤلفان جوامع حدیثی از علل انتقال اخبار اهل تسنن به تشیع است. آنان با مطالعه موردی جِعّابی از مشایخ مشترک شیخ صدوق و روایات منقول از او در کتب وی سعی کرده اند تا شواهدی برای ایده یاد شده فراهم کنند. برای این منظور، پس از کاوش در احوال جِعّابی و توثیقات او در فریقین، به بررسی دو خبر منقول از او در باب تحریف قرآن و جهاد در کتب صدوق پرداخته شده است. این دو خبر به واسطه او از جوامع حدیثی اهل سنت به کتب شیعی منتقل شده است که با مبانی امامیه سازگار نیست. همچنین به خلط راویان مشترک در سند و متن حدیث به عنوان یکی از زمینه های انتقال اخبار توجه شده است.

نوشته پیش رو در پی معرفی یکی از معروف ترین مفسّران پارسی زبان و فارسی نویس سده دهم هجری، ملا فتح الله کاشانی است. هر چند از این عالم، تألیفات متعدد و ارزنده ای در دست است، نیز کتاب تفسیری قیم او با عنوان منهج الصادقین در عالم تشیّع پارسی، شهرت به سزایی دارد، درباره چهره تاریخی او گزارش چندانی نداریم. در این نوشتار، در پی آنیم تا با گردآوری و تحلیل گزارش های متفاوت و گاه متضاد از شخصیت آن بزرگوار، تا حدی در شناسایی او بکوشیم. در پایان نیز، نگاهی تحقیقی به دو اثر ارزنده او در ترجمه و تفسیر قرآن و نهج البلاغه خواهیم داشت.