فریبرز رحیم نیا

الزامات زندگی امروزی باعث گردیده که زنان علاوه بر نقش های سنتی، به ایفای نقش های اکتسابی نیز بپردازند. این در حالی است که امروزه در فعالیت های خدماتی به خصوص در بخش گردشگری نقش زنان بسیار پررنگ شده است. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر روابط محتاطانه و حمایت سازمانی درک شده بر تمایل به ترک خدمت به واسطه کامیابی در کار در کارکنان زن شاغل هتل ها می باشد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش انجام کار، از ن وع پیمایش ی اس ت. جامعه آماری شامل کارکنان زن هتل های شهر مشهد می باشد. به منظور جمع آوری داده ها از روش نمونه گیری تصادفی در دسترس استفاده شد. به دلیل نامعین بودن حجم جامعه، تعداد 390 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. یافته های پژوهش نشان داد، روابط محتاطانه و حمایت سازمانی درک شده بر کامیابی در کار زنان تأثیر مثبت و معنی داری دارند. از نتایج دیگر اینکه اثر روابط محتاطانه، حمایت سازمانی درک شده و کامیابی در کار بر قصد ترک خدمت کارکنان زن معنی دار است. علاوه بر این نقش واسط کامیابی در کار نیز تائید شد.

با وجود اینکه امروزه منافع فراوان جوّ بخشش درک شده در سازمان ها مورد تأیید قرارگرفته است، بسیاری از کسب وکارهای فعال درزمینه ارائه خدمات، خصوصاً در صنایع مرتبط با گردشگری، از این مقوله مهم غافل مانده اند. از این منظر، تحقیق پیش رو درصدد بررسی تأثیر جوّ بخشش درک شده بر رفتار یادگیری، رضایت شغلی و تمایل به ترک شغل بوده و علاوه بر آن، به بررسی نقش میانجی گری رفتار یادگیری در روابط متغیر مستقل و وابسته می پردازد. لذا این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی است و با توجه به اینکه در این تحقیق با استفاده از پرسشنامه، تلاش می شود که میزان و نوع روابط بین متغیرها، برای پاسخ به مسئله ای علمی، در دنیای واقعی موردبررسی قرار گیرد، لذا این تحقیق به لحاظ روش انجام کار از نوع پیمایشی است. جامعه آماری تحقیق، متصدیان پذیرش هتل آپارتمان ها و مهمان پذیران شهر مشهد است که بر اساس آمار و اطلاعات موجود (در زمان تحقیق) تعداد آن ها حدود 580 نفر است. نتایج تحقیق نشان می دهد که جوّ بخشش درک شده دارای تأثیر مثبتی بر رضایت شغلی و رفتار یادگیری کارکنان است، بااین حال برخلاف فرضیه مطرح شده در تحقیق، رابطه میان جو بخشش درک شده و تمایل به ترک شغل مورد تأیید قرار نگرفت.علاوه بر این نقش میانجی گری رفتار یادگیری در ارتباط میان جوّ بخشش درک شده، رضایت شغلی و تمایل به ترک شغل نیز مورد تأیید قرار گرفت.

هدف پژوهش حاضر، معرفی ویژگی هایی از رهبران اخلاقی است. این پژوهش دارای فلسفه تفسیری، رویکرد کیفی و استراتژی داده بنیاد مبتنی بر رویکرد ظاهرشونده گلیزری می باشد. جامعه مورد مطالعه این پژوهش، سازمان صنایع دفاع جمهوری اسلامی ایران بوده است. در ارتباط با نمونه نیز، با 22 نفر از مدیران ارشد و اخلاقی سازمان که نسبت به مولفه ها و ویژگی های رهبران اخلاقی، آگاهی لازم و کافی داشتند، مصاحبه های عمیقی صورت پذیرفته است. روش نمونه گیری بر اساس نمونه گیری گلوله برفی بوده است. باتوجه به روش جمع آوری داده ها که مصاحبه بوده است، روش تحلیل داده ها از طریق روش تحلیل مبتنی بر روش کدگذاری گلیزری بوده و نتایجِ حاصل از تحلیل مصاحبه ها و کدگذاری در دو مرحله کدگذاری حقیقی و نظری نشان داد که مولفه های رهبری اخلاقی شامل دین مداری، شخصیت اخلاقی، انقلابی بودن و بینش تحلیلی می باشد. هریک از این مولفه ها شامل مقولاتی هستند که در مجموع 4 مولفه، 43 مقوله و 698 مفهوم احصا گردید. در مجموع با توجه به مولفه های رهبری اخلاقی در این پژوهشِ بومی، رهبران اخلاقی این سازمان، دارای ویژگی هایی هستند که مدیران سازمان صنایع دفاع را تشویق می کنند تا برای مقابله با تهدیدات دشمنان، محدودیت های بین المللی و اقتصادی، تعالی سازمانی، نوین سازی و تحول در سازمان، به این شاخص ها دست پیدا کنند تا بتوانند کارکنان سازمان را با انگیزه و تلاش بهتری به سمت اهداف سازمانی سوق دهند.

در جوامع اطلاعاتی عصر جهانی شدن، فرهنگ یکی از ابعاد مهم و نگران کننده برای کلیه ی دولت هاست. غنی سازی جامعه از بعد فرهنگی، و درصورت اتخاذ دیدگاهی آینده نگر؛ اشاعه ی فرهنگ ملی در سایر جوامع، آن را درمقابل هجوم فرهنگ های بیگانه و بعضاً تخریبی مقاوم می سازد. آنچنان که این پژوهش بدان پرداخته، یکی از ابزارهای اشاعه ی فرهنگ، صادرات نامرئی است. به روایتی، صادرات نامرئی، کالاها و خدماتی است که گردشگران خارجی خریداری می کنند. گرچه صادرات نامرئی در مثبت نمودن موازنه ی اقتصادی مؤثر است، اثراتی فرهنگی نیز پی آمد خود دارد که همانا حفظ سنن، آداب و رسوم یک جامعه و صدور آن به سایر جوامع است. هدف این مطالعه، بررسی اثر صادرات نامرئی بر اشاعه ی فرهنگ با نقش تعدیل گری تصویر ذهنی مقصد گردشگری بود که با داده هایی گردآمده از گردشگران 20 کشور خارجی، و کاربرد تکنیک های آماری مدل سازی معادله ی ساختاری و تحلیل رگرسیون چندگانه ی سلسله مراتبی ممکن شد. نتایج پژوهش نشان داد که صادرات نامرئی کالاها و خدمات گردشگری، فرهنگ کشور مقصد را اشاعه داده و تصویر ذهنی مقصد گردشگری نیز این اثر را تقویت می کند. درنهایت، باتوجه به آزمون فرضیه های پژوهش، نتیجه گیری شد و پیشنهاداتی کاربردی برای مدیران و کارورزان ارائه گردید.

هدف: هدف از اجرای این پژوهش شناسایی و اولویت بندی عوامل روان شناختی اثرگذار بر فرایندهای منابع انسانی سطح مقدماتی مدل ۳۴۰۰۰ منابع انسانی (شامل طراحی ساختار سازمانی کلان و تفصیلی، تجزیه وتحلیل شغل و ارزشیابی شغلی و برنامه ریزی منابع انسانی، جذب و ارزشیابی شاغل) بود. روش: طرح پژوهش، آمیخته از نوع اکتشافی بود که در مرحله اول از روش مرور سیستماتیک (داده های کیفی) و در مرحله دوم از روش دلفی و دیمتل فازی (داده های کمّی) برای جمع آوری داده ها استفاده شد. جامعه آماری شامل تمامی مدیران میانی و ارشد یک شرکت صنعتی در استان خراسان رضوی در سال ۱۴۰۱ بود که تعداد ۱۴ نفر از آنان به روش نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش، ۳ پرسش نامه بود. یکی پرسش نامه دلفی ۱۸ سؤالی بود که برای شناسایی عوامل روان شناختی اثرگذار بر فرایندهای سطح مقدماتی با ۷ سؤال درباره طراحی ساختار سازمانی کلان و تفصیلی؛ ۵ سؤال در خصوص تجزیه وتحلیل شغل و ارزشیابی شغلی و ۶ سؤال در زمینه برنامه ریزی منابع انسانی، جذب و ارزشیابی شاغل تهیه شد. پرسش نامه بعدی، دیمتل فازی ۱۶ سؤالی بود که برای اولویت بندی عوامل روان شناختی شناسایی شده طراحی شد. پرسش نامه مرحله سوم دلفی با ۷ سؤال در خصوص طراحی ساختار سازمانی کلان و تفصیلی؛ ۴ سؤال در زمینه تجزیه وتحلیل شغل و ارزشیابی شغلی و ۵ سؤال درباره برنامه ریزی منابع انسانی، جذب و ارزشیابی شاغل بود که پژوهشگر بر اساس نتایج به دست آمده از مرور سیستماتیک طراحی کرد. برای تجزیه وتحلیل داده های حاصل از پرسش نامه دلفی، از شاخص مرکزی میانگین و درصد اجماع استفاده شد. همچنین، به منظور تعیین اثرگذارترین و اثرپذیرترین عوامل روان شناختی شناسایی شده، از روش دیمتل فازی استفاده شد. در این بخش، تحلیل داده ها در نسخه 2019 نرم افزار اکسل انجام شد. یافته ها: با توجه به نتایج حاصل از مرور سیستماتیک ۴۰ مقاله ای که طی سال های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۲ چاپ شده اند و نیز، بر اساس نتایج مرحله سوم پرسش نامه دلفی و پرسش نامه دیمتل فازی، مهم ترین عوامل روان شناختی اثرگذار بر فرایند طراحی ساختار سازمانی کلان و تفصیلی به ترتیب اهمیت، عبارت بودند از: اعتماد به مدیریت ارشد، جوّ اعتماد بین فردی، عدالت سازمانی ادراک شده، حمایت سازمانی ادراک شده، رهبری تحولی، استقلال شغلی و حمایت مدیریت ارشد. همچنین، نتایج نشان داد که فرصت رشد و توسعه فردی، جوّ یادگیری، جوّ اعتماد بین فردی و رهبری تحولی، به ترتیب اثرگذارترین عوامل روان شناختی بر بهبود فرایند تجزیه وتحلیل شغل و ارزشیابی شغلی هستند. در نهایت، یافته های پژوهش حاکی از آن بود که عوامل روان شناختی اثرگذار بر فرایند برنامه ریزی منابع انسانی، جذب و ارزشیابی شاغل، عبارت اند از: تناسب فرد شغل، هویت شغلی، عدالت سازمانی ادراک شده، شهرت سازمان و معناداری شغل. نتیجه گیری: در مجموع، نتایج این پژوهش نشان داد که علاوه بر لزوم وجود ساختارهای فیزیکی و سازمانی برای پیاده سازی فرایندهای منابع انسانی، نیاز است که جوّ روان شناختی سازمان نیز آمادگی لازم را به منظور اجرای اثربخش هر یک از این فرایندها داشته باشد. بر این اساس، پیشنهاد می شود سازمان هایی که به دنبال اجرای مدل ۳۴۰۰۰ منابع انسانی در سازمان متبوع خود هستند، عوامل روان شناختی شناسایی شده در این پژوهش را مدنظر قرار دهند تا از این طریق از اثربخشی اجرای این مدل اطمینان حاصل کنند.

امروزه با گسترش فناوری ها و کانال های آنلاین، مشتریان متمایل به استفاده همزمان از کانال های آفلاین و آنلاین در مسیر مشارکتشان با سازمانی مانند بانک هستند تا بتوانند سریع تر، از طریق چندین کانال و نقاط تماس به هدف نهایی خود دست یابند. با توجه به هماهنگی و هم افزایی بین این کانال ها و ارزش مثبت ایجاد شده، مفهوم کیفیت ادغام کانال همه کاره و ارزش درک شده کانال همه کاره مطرح می شود. فرضیات این پژوهش به بررسی تأثیر کیفیت ادغام و ارزش درک شده کانال همه کاره بر وفاداری مشتری باتوجه به نقش میانجی رضایت و مشارکت مشتری پرداخته است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش انجام کار، از نوع پیمایشی است. جامعه آماری مشتریان 10 بانک خصوصی در شهر مشهد هستند که از بین آنها، بانک هایی با بیشترین تعداد شعب جهت جمع آوری نمونه برگزیده شدند که شامل بانک های ملت، صادرات، تجارت، رفاه، اقتصاد نوین، پاسارگاد، سینا، شهر، ایران زمین و آینده می باشند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه استاندارد استفاده و این پرسشنامه به صورت الکترونیکی بین مشتریان این بانک ها توزیع گردید و در نهایت 386 پرسشنامه به صورت غیرتصادفی سهمیه ای جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش مدلسازی معادلات ساختاری و نرم افزارهای SPSS و AMOS استفاده گردید. یافته های پژوهش حاکی از آن است کیفیت ادغام و ارزش درک شده کانال همه کاره بر وفاداری مشتری تأثیر مثبت و معناداری داشته و تأثیر رضایت و مشارکت مشتری در رابطه بین کیفیت ادغام و ارزش درک شده کانال همه کاره بر وفاداری مشتری مثبت و معنادار است.

 بررسی مدل های رهبری در شرایط پیچیده و عدم قطعیت امروزی بیانگر آن است که مدل های رهبری سنتیِ مبتنی بر رقابت و سلسله مراتبی، پاسخگوی چالش های محیطی پیش روی سازمان ها نیستند و لزوم توجه به سبک هایی از رهبری احساس می شود که پیرو محور هستند. بدین منظور، پژوهش حاضر با  کشف معنا و ساختار بنیادین رهبری فداکارانه انجام شد. جامعه مورد مطالعه، نیروهای عملیاتی سازمان های امداد و نجات (آتش نشانی و فوریت های پزشکی) شهر مشهد می باشند که 18 نفر تا رسیدن به اشباع نظری به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب گردیدند. استراتژی مورد استفاده پدیدارشناسی و ابزار گردآوری داده ها مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. استحکام پژوهش از طریق چهار معیار  قابلیت اعتبار، انتقال پذیری،  قابلیت اطمینان  و تأییدپذیری مورد بررسی قرار گرفت و نتایج تحلیل داده ها با کمک نرم افزار تحلیل کیفی MAXQDA انجام شد. مطابق یافته های پژوهش سیزده زیرمؤلفه در قالب سه مؤلفه دسته بندی شدند. مؤلفه های کشف شده مبین رهبری فداکارانه از منظر مشارکت کنندگان عبارتند از: گذشتن از دارایی های مادی و معنوی، گذشتن از منابع قدرت و جان فشانی. در انتها برمبنای مؤلفه های احصاء شده، توصیفی از معنا و ساختار رهبری فداکارانه ارائه شد. از دیدگاه نیروهای عملیاتی سازمان های امداد و نجات، رهبری فداکارانه، سبک مدیریتی است که در آن، فرمانده و مدیر عملیاتی با تأکید بر آرمان های خود، از دارایی های مادی و معنوی و منابع قدرت گذشت می کند و در نهایت سطح گذشت از منافع با جان فشانی به اوج می رسد.

رهبری تحول آفرین جهانی (GTL) رویکردی است که بر درک، پذیرش و هدایت تغییرات با ایجاد یک شبکه جهانی و کار تیمی و محیط یادگیری به منظور رقابت در عرصه جهانی تمرکز دارد. رهبری تحول آفرین جهانی توجه سازمان هایی را که در سطح جهانی فعالیت می کنند به خود جلب کرده است، لکن در مورد ابعاد مختلف آن، به ویژه راهبرد های توسعه شایستگی های آن در رهبران سازمانی، ابهاماتی وجود دارد. وزارت نیرو ایران (IME) به عنوان یک سازمان دولتی حیاتی، اهداف و مأموریت های جهانی دارد اما برای توسعه رهبران خود در بازار جهانی دارای رقابتی فزاینده با چالش هایی مواجه است. بنابراین، این پژوهش با هدف بررسی راهبرد هایی برای توسعه شایستگی های رهبری تحول آفرین جهانی در وزارت نیرو انجام شده است. روش تحقیق کیفی با رویکرد اکتشافی است. جامعه مورد مطالعه را مدیران با تجربه و تخصص در پروژه های بین المللی وزارت نیرو ایران تشکیل می دهند. برای جمع آوری داده ها، 15 نفر از این مدیران به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و در مصاحبه های نیمه ساختاریافته شرکت کردند. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از روش تحلیل مضمون استفاده شد. این یافته ها منجر به شناسایی راهبردهایی برای توسعه شایستگی های رهبری تحول آفرین جهانی در وزارت نیرو ایران شد. دو راهبرد کلی شناسایی شده، تحت عنوان راهبردهای توانمندسازی و راهبردهای توسعه فردی مورد بحث قرار گرفته و مفاهیم آن ها برای وزارت نیرو ایران تبیین شده است.

این پژوهش با هدف ارائه الگوی رهبری تحول آفرین جهانی در وزارت نیرو انجام شده است. در انجام این پژوهش از چارچوب رویکرد کیفی و روش نظریه داده بنیاد و مدل پارادایمی (طرح نظام مند) استفاده شده است. این الگو شامل شرایط علّی، مداخله گر، زمینه ای، راهبردها و پیامدهای شایستگی های رهبران تحول آفرین جهانی در وزارت نیرو است. در این راستا 15 نفر از معاونان و مشاوران وزیر و مدیران شرکت های بین المللی از شرکت های وابسته به وزارت نیرو به عنوان نمونه آماری مصاحبه های نیمه ساختاریافته انتخاب شدند. مصاحبه ها در سه مرحله کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. در مجموع 192 کد باز، 45 کد محوری و 16 کد انتخابی دسته بندی شد. یافته ها نشان داد که در وزارت نیرو ایران شایستگی های رهبران تحول آفرین جهانی شامل مهارت های شناختی، مهارت های ارتباطی جهانی، دانش عمومی و تخصصی و نگرش های خاص است. همچنین، شرایط علّی شامل ویژگی های شخصی، تجربه و عوامل سازمانی، راهبردها شامل توانمندسازی و توسعه فردی، شرایط زمینه ای شامل فرهنگ سازمانی و نظام شایسته سالاری و شرایط مداخله گر شامل تحریم ها، فرهنگ ملّی و سیاست های کلان ارائه شده است. در نهایت، پیامدها شامل تحقق اهداف و مأموریت های وزارت نیرو، درآمد ملّی بالاتر، توسعه پایدار و ارتقای امنیّت ملّی است .

نظریه روابط ضمنی یکی از مباحث روابط بین فردی می باشد که تاکنون بیشتر در مطالعات روانشناسی به کار گرفته شده است. این نظریه که به مطالعه روابط نزدیک می پردازد، دو باور رشد و سرنوشت را ارائه می دهد که در مطالعات مختلف به نام های دیگری نیز قابل مشاهده است. هدف این مطالعه توسعه این نظریه در بستر سازمانی و در ارتباط با رهبران سازمان می باشد. این مطالعه برای رسیدن به این هدف با استفاده از روش تحقیق پدیدارشناسی و ابزار مصاحبه نیمه ساختاریافته، به صورت کیفی با 21 نفر از رهبران سازمان های عمومی دارای رفتار داوطلبانه مصاحبه می نماید. روش نمونه گیری به صورت قضاوتی هدفمند می باشد و جامعه آماری از بین سرپرستانی که دارای حداقل 5 سال سابقه کاری در رهبری تیم های داوطلبانه دارند، انتخاب گردید. یافته ها نشان می دهد، نه تنها باورهای رشد و سرنوشت در نظریه روابط ضمنی که تاکنون در مطالعات روانشناسی به کار گرفته می شد، قابلیت استفاده در مطالعات سازمانی را نیز دارد، بلکه با نگاه سازمانی می توان این نظریه را در یک دیدگاه طیفی با شش باور شامل باور سرنوشت، باور مشروط، باور گشودگی، باور عدم مقاومت، باور قدرشناسی و نهایتاً باور رشد دسته بندی نمود.

مقاله حاضر به بررسی و ارزیابی روش های تحقیق کیفی در زمینه رفتار سازمانی می پردازد. با توسعه سریع فناوری اطلاعات و تغییرات مستمر در محیط کسب و کار، روش های تحقیق نیز تحت تأثیر قرار گرفته اند. در این مقاله، به بررسی روش های پژوهش کیفی، از جمله تحلیل گفتمان، روش تئوری داده بنیاد (نظریه زمینه) و تحلیل مضمون پرداخته می شود. ضمناً، به بررسی چالش ها و فرصت های این روش های تحقیق پرداخته شده و نکاتی برای بهینه سازی استفاده از آنها در مطالعات رفتار سازمانی ارائه می شود. این مقاله نه تنها به محققان و پژوهشگران این حوزه کمک می کند تا با رویکردهای تحقیق کیفی آشنا شوند، بلکه برای افراد مدیریتی نیز ابزارهای به روزتری برای درک و مدیریت بهتر رفتارهای سازمانی فراهم می کند. چراکه در این مقاله، مواردی چون اهمیت روش های کیفی، پیچیدگی ها و فرصت هایی که این روش ها با خود به همراه دارند و چگونگی ادغام آنها با روش های کمی بررسی شده اند. با بررسی روش تحقیق های مذکور مشخص شد این روش ها با ارائه ی قابلیت ها و امکانات جدید، تحقیقات را در موضوعات پیچیده و چندبُعدی به طور چشمگیر تسهیل می کنند و همچنین محقق را قادر می سازند مبتنی بر دیدگاه ها و برداشت های متقن نتایج قابل تفسیر و قابل استنادی ارائه دهد.