حمید بصیرت منش

در سال های 1341 و 1342 که روحانیون ایران با پیشگامی آیت الله خمینی به مخالفت با اقدامات حکومت پهلوی برخاستند، منویات کلی آنان ازسوی حوزه ی علمیه ی نجف مورد حمایت و پشتیبانی قرار گرفت. در این میان، مواضع حمایتگرانه و همدلانه ی آیت الله خویی بیش از سایر علمای این حوزه بود و موجب دلگرمی روحانیان داخل ایران می شد. در این مقاله، مواضع ایشان دربرابر مسائلی چون مصوبه ی دولت اسدالله علم، رفراندم شاه، دستگیری و بدرفتاری با روحانیون، حمله به مدرسه ی فیضیه، دستگیری آیت الله خمینی و فعالان قیام پانزده خرداد، انتخابات مجلس شورای ملی و سایر حوادث و رخدادهای منتهی به تغییر دولت اسدالله علم در اسفند 1342 را مورد بررسی قرار دادیم. از این بررسی ها نتیجه گرفتیم که مواضع آیت الله خویی درمقایسه با مواضع سایر علما و مراجع تقلید (به جز امام خمینی) از لحن تندتر و شدیدتری برخوردار بوده است. فتوای ایشان در تحریم همکاری با دولت پهلوی از مهم ترین و کم نظیرترین فتواهای مراجع تقلید شیعه علیه حکومت در دوران پهلوی به شمار می رود.

انقلاب اسلامی ایران، برخلاف سایر انقلاب ها با مشارکت اکثر قریب قریب به اتفاقبه اتفاق همهه اقشار جامعه به به وقوع پیوست. در این انقلاب، مردم همه ی مناطق و شهرهای کشور سهیم بودند. یکی از ابعادی که می تواند به روشن ترروشنتر شدن مباحث و تحلیل هایتحلیل های انقلاب کمک کند، بررسی تحولاتی است که در شهرها و روستاها به به وقوع پیوسته است. پژوهش حاضر برآن است تا نحوه ی نحوه گسترش باورها و اعتقادت اسلامی و انقلابی در شهر بروجن و حوادث و رخدادهای منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی را در این شهر کوچک مورد توجه قرار دهد. در این رابطه خصوص پس از توصیف تحولات اداری و اجتماعی شهر در دو دهه 40دهه40 و 50و50 ش ، با استفاده از روش کتابخانه ای (کتابخانه ای(اسناد، کتاب، روزنامه) ) و مصاحبه هایمصاحبه های متعدد، سیر حوادث و رخدادهای انقلاب در سال 1357 و نقش اقشار مختلف گوناگون در تحولات انقلابی در این شهر مورد بررسی قرارگرفته شده است. براساس یافته های این پژوهش، بافت مذهبی شهر و مسافرت تعدادی از روحانیون متعهد از قم و دیگر نقاط به این منطقه و سخنرانی های روشنگرانهه آنان، باعث موجب آشنایی مردم بروجن با جریان کلی انقلاب شد. در داخل شهر فعالیت هایفعالیتهای فرهنگی نهادهای مردمی، مانند «""کانون جوانان اسلامی»"" در آموزش و تربیت نیروهای آگاه و ایجاد فضای انقلابی در بروجن مؤثر بودند. در ابراز مخالفت هامخالفتها و اعتراضات مردم شهر بروجن در سال 1357،سال57 نقش فرهنگیان (فرهنگیان(معلمان و دانش آموزدانش آموزان) قابل جالب توجه است. مردم این شهر علاوه افزون بر نارضایتی منطقه ای، تحت تأثیر جریان و حوادث دیگر شهر ها (مانند اصفهان) به سیل عظیم انقلاب پیوستند.