انتفاضه دوم فلسطین؛ بازخوانی سناریوها
حوزه های تخصصی:
محمدرضا دهشیری
| مدرک تحصیلی: عضو هیات علمی دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه |
مطالب
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۴۱ تا ۶۰ مورد از کل ۱۳۹ مورد.
بررسی مقایسه ای سیاست آمریکا و اتحادیه اروپایی در قبال افریقا پس از 11 سپتامبر : راهکارهای فراروی جمهوری اسلامی ایران
حوزه های تخصصی:
ماهیت حقوقی- سیاسی خروج آمریکا از برجام
حوزه های تخصصی:
برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) یکی از اتفاقات حقوقی و بین المللی مهم در تاریخ روابط بین الملل در حوزه علوم و فناوری هسته ای محسوب می شود. در پی امضای این سند، قطعنامه 2231 شورای امنیت به تصویب رسید که بر اساس آن، تحریم های قبلی شورای امنیت لغو شد و کشورهای امضا کننده برجام، موظف به اجرای کامل تعهدات مندرج در آن شدند. اما طولی نکشید که ریاست جمهوری جدید آمریکا دونالد ترامپ علی رغم پایبندی اروپایی ها به برجام ناسازگاری خود با توافق چند جانبه بین المللی هسته ای ایران را آشکار ساخت و در نهایت در 18 اردیبهشت ماه 1397 دولت ایالات متحده آمریکا رسماً از برجام خارج و بازگشت تحریم ها به صورت گذشته را اعلام نمود. از این رو این پژوهش در صدد است تا به این پرسش پاسخ دهد که تبعات سیاسی- حقوقی خروج آمریکا از برجام چیست؟ در پاسخ به این پرسش این فرضیه مورد آزمون قرار می گیرد که علی رغم این که دولت ایالات متحده آمریکا اصرار دارد که برجام یک معاهده بین المللی نیست متعاقب تصویب قطعنامه 2231 شورای امنیت سند برجام یک موافقت نامه بین المللی است و خروج آمریکا از برجام هرچند باتوجه به ماهیت حقوقی آن تحت عنوان موافقت نامه چند جانبه، پیامد حقوقی الزام آوری ندارد ولی به لحاظ سیاسی اعتبار و جایگاه آمریکا را در نظام بین الملل کاهش می دهد.
روند جامعه پذیری نظامی در اسراییل
حوزه های تخصصی:
نقطه غیر قابل بازگشت: کوششی مفرط برای صلح خاورمیانه
حوزه های تخصصی:
عرصه های تقابل هوشمند انقلاب اسلامی با رژیم صهیونیستی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
وقوع انقلاب اسلامی در ایران علاوه بر ایجاد تغییر در اصول و ارزش های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی حاکم بر جامعه و ارائه تعریف جدیدی از هویت، اصول و هنجارهای حاکم بر سیاست گذاری ها را نیز تغییر داد. تقابل با «دیگر» جدیدی به نام صهیونیسم از زمان پیروزی انقلاب اسلامی آغاز گشته و در طول زمان، بی تأثیر از تحول در مفهوم و کارکرد قدرت از قدرت سخت به قدرت نرم و سپس تغییر شکل از آن به قدرت هوشمند ، نبوده است. لذا جمهوری اسلامی ایران عرصه های تقابل خود با رژیم صهیونیستی را به تقابل هوشمند و به صورت ترکیب قدرت نرم افزاری و سخت افزاری تغییر داده است. در این پژوهش عرصه های تقابل هوشمند انقلاب اسلامی با رژیم صهیونیستی مورد واکاوی قرار می گیرد و به این امر منتج می شود که تقابل سخت افزاری و نرم افزاری جمهوری اسلامی ایران با رژیم صهیونیستی موجب تهدید امنیت هستی شناختی و وجودی اسرائیل گشته است.
تجزیه و تحلیل عقب نشینی اسراییل از جنوب لبنان
حوزه های تخصصی:
گسست آرام
ارزیابی راهبرد جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این مقاله با هدف بررسی راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن، در وهله نخست به تبیین عوامل بحران ساز در این کشور در قالب نظریه بحران های لوسین پای می پردازد. نگارندگان با تشریح رویکرد جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن و با در نظر گرفتن ارزش ها و اصول کلی حاکم بر سیاست خارجی و توجه به شرایط امنیتی حاکم بر منطقه، به ارزیابی راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در مقطع کنونی، با استفاده از نظریه مجموعه امنیتی باری بوزان و تلاشهای عربستان سعودی برای امنیتی کردن امور منطقه ای می پردازند. در واقع، ریاض از آغاز شکل گیری عربستان سعودی در سال 1932 تلاش داشته تا با امنیتی سازی مسائل یمن در صدد تحقق منافع و سیاست های خود در صنعا برآید و در حال حاضر نیز با توجه به افزایش قدرت منطقه ای جمهوری اسلامی ایران، سعی دارد با امنیتی سازی محیط پیرامونی، تهران را عامل تهدید در فضای منطقه معرفی نماید. مقاله سپس به تبیین راهبرد پیشنهادی فراروی جمهوری اسلامی ایران در قبال بحران یمن می پردازد و با واکاوی راهبرد امنیتی زدایی که بر رویکرد مسالمت آمیز و مشارکت جویانه بنا نهاده شده است آن را موجب شکستن فضای امنیتی حاکم بر منطقه خلیج فارس و اهتمام به سیاسی کردن بحران و سرانجام عادی سازی شرایط منطقه می داند.
راهبرد اقتصادی چین در رقابت هژمونیک با آمریکا در خاورمیانه(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
از دوران مرکانتالیسم به بعد تجارت بین المللی همواره عرصه رقابت ژئوپلیتیک بوده و نظم بین المللی تک قطبی ایالات متحده که پس از پایان جنگ سرد ظهور یافت، اساساً معماری امنیتی ویژه ای در منطقه استراتژیک خاورمیانه ایجاد نمود تا این کشور بتواند وضعیت موجود را به نفع خود حفظ نموده و سایر قدرت ها ناگزیر بین دو گزینه فعالیت در چارچوب و یا به چالش کشیدن آن، یکی را برگزینند. با توجه به اینکه رقابت ایالات متحده و چین یکی از ویژگی های تعیین کننده نظم بین المللی قرن بیست و یکم می باشد لذا این موضوع در قالب مصون سازی استراتژیک تحت ساختار زنجیره ارزش جهانی مورد بررسی قرار گرفته است. پرسش اصلی این است که راهبرد اقتصادی چین در رقابت با امریکا در خاورمیانه چیست؟ فرضیه پژوهش به این صورت است که راهبرد اقتصادی چین در رقابت با آمریکا در خاورمیانه، نفوذ هدفمند از طریق مؤثرترین بخش های زنجیره ارزش جهانی است. یافته های پژوهش بر اساس روش تبیینی- تحلیلی آن است که در نگاه خاورمیانه ای، چین با توجه به تلاش ایالات متحده برای تشکیل جبهه تجاری یکپارچه برای مقابله با دولتی این کشور و به منظور کاهش ریسک امنیت انرژی خود، توجه به امنیت فناوری را با هدف قرار دادن رشد در سلسله مراتب زنجیره ارزش و کسب جایگاه در عالی ترین سطوح آن مدنظر قرار داده است.
سلاک؛ فرصت ها و چالش های پیش رو
حوزه های تخصصی:
اتحادیﺔ کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب (سلاک) بزرگ ترین و جدیدترین اتحادیه در میان کشورهای آمریکای لاتین است. این اتحادیه که با حضور ﻫﻤﺔ کشورهای قارة آمریکا به جز ایالات متحده و کانادا تشکیل شده، زمینه ساز ایجاد همکاری های گستردة سیاسی و اقتصادی در منطقه شده است و به عنوان عنصری تأثیرگذار در تحولات سیاسی و بین المللی مورد توجه تحلیلگران سیاسی قرار گرفته است. در حال حاضر 33 کشور با جمعیت بیش از 573 میلیون نفر و وسعتی حدود 20 میلیون کیلومترمربع عضو سلاک اند. رهبران آمریکای لاتین تشکیل سلاک را گامی عملی برای تحقق آرزوی سیمون بولیوار در راستای ایجاد اتحاد میان کشورهای آمریکای لاتین، مبارزه با قدرت طلبی و دخالت آمریکا در منطقه، خروج آمریکای لاتین از وضعیت حیاط خلوتی آمریکا، ایجاد صدای مشترک جدیدی در عرصة بین الملل و ایجاد جهانی عادلانه تر در جهت منافع بشر می دانند. در پژوهش حاضر، فرصت ها و چالش های پیش روی اتحادیة جدیدالتأسیس سلاک برای تبدیل شدن به قطبی تأثیرگذار در عرصة بین المللی بررسی و تحلیل شده است.
جهانی شدن و توسعه پایدار(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این مقاله به تبیین ظرفیت جهانی شدن برای تضمین توسعه پایدار می پردازد. نویسنده ضمن بررسی دیدگاه های بدبینانه در باره تأثیرات سلبی جهانی شدن بر توسعه پایدار که این دو متغیر را به مثابه پارادایم های رقیب و متقابل قلمداد می کنند، در چارچوب رویکرد تحول گرایانه معتقد است که جهانی شدن و توسعه پایدار دو پارادایم مکمل و متعامل با یکدیگر هستند و جهانی شدن به عنوان ""فرایند همپیوندی جهان بدون مرز"" می تواند در چارچوب پذیرفته شده پایداری به گونه ای مؤثر عمل کند و منجر به تأثیراتی ایجابی بر توسعه پایدار در عرصه های عدالت اجتماعی، حفاظت محیط زیست و امنیت انسانی شود تا راه را برای تحقق ""جهانی شدن پایدار"" و ""جهانی شدن موفقیت آمیز"" هموار سازد. جهانی شدن در صورتی پایدار و موفقیت آمیز به شمار می آید که توانایی نسل های آینده را برای تأمین نیازهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی خود مورد مصالحه و سازش قرار ندهد بلکه در عوض باید اقتصادی دانش بنیان را رقم بزند و به ارتقای سطح آگاهی های عمومی و تخصصی از طریق اهتمام ویژه به نقش عمده آموزش در دستور کار های توسعه پایدار کمک کند. سپس مقاله به تجزیه و تحلیل چالش ها و فرصت های جهانی شدن برای توسعه پایدار می پردازد و سرانجام راهکارهای ممکن برای دستیابی به جهانی شدن پایدار و موفقیت آمیز را با تأکید بر رشد اقتصادی توأم با برابری و صلح اجتماعی، تعهد سازنده در قبال اقتصاد جهانی، رعایت مقررات زیست محیطی و تحقق نظام موفق آموزشی تبیین می کند.
تاثیر جهانی شدن بر معمای امنیتی جمهوری اسلامی ایران(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
جهانی شدن و جهانی سازی از جمله مفاهیم رایج در عرصه روابط بین الملل هستند که از سال 1990 به بعد، نمود بیشتری یافته اند. مفهوم جهانی شدن که نخستین بار برای تحولاتی که در عرصه فعالیت های اقتصادی پدید آمده بود مطرح شد، بیشتر جنبه انتزاعی داشته و با گذشت زمان دارای اهمیت زیادی شده است. این مفهوم با ورود به حوزه های دیگر روابط بین الملل نظیر امنیت ملی، توجه بیشتر اندیشمندان را به خود جلب کرده است. در واقع اهمیت این مفهوم و رابطه آن با مولفه امنیت، منجر به نگاه های متفاوت بازیگران و واحدهای نظام بین الملل به آن شده است که در این میان جمهوری اسلامی ایران از این قاعده مستنثنی نیست. بر این اساس، در پژوهش حاضر این سئوال مطرح می شود که اساسا رابطه جهانی شدن و امنیت چگونه تعریف می شود و جهانی شدن چه تاثیری بر معمای امنیتی جمهوری اسلامی دارد؟ فرضیه مورد نظر این است که جهانی شدن علی رغم ایجاد زمینه و فرصت های لازم برای برقراری روابط فرامرزی با سایر واحدهای نظام بین الملل، می تواند معمای امنیتی جمهوری اسلامی ایران را با چالش هایی نظیر تضعیف مرز، تضعیف حاکمیت ملی و آسیب پذیری اطلاعاتی و رسانه ای مواجه سازد
دیپلماسی آب ایران در قبال همسایگان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
سیاست های راهبردی و کلان سال ششم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲۴
61 - 80
حوزه های تخصصی:
منطقه غرب آسیا به دلیل کمبود منابع آب همزمان با افزایش روزافزون جمعیت همواره در آستانه تنش و حتی بحران آب قرار داشته است. کمبود آب بر روابط سیاسی بین کشورهای منطقه نیز سایه افکنده و برخی اختلافات و حتی درگیری هایی را هم سبب شده است. کشور ایران نیز که شاهد کاهش منابع آبی در اثر مصرف فزاینده آب است نیاز به مدیریت تعاملات خود با همسایگان از منظر آبی دارد. در این رهگذر، قراردادهایی بر اساس حقوق برابر کشورهای ذی نفع در استفاده از منابع آب مشترک طبق قواعد حقوق بین الملل و همکاری هایی هم در زمینه بهره برداری از منابع آب مشترک بین این کشورها صورت پذیرفته است؛ اما همچنان اختلافات مربوط به بهره برداری از منابع آبی با برخی از کشورهای همسایه نظیر افغانستان بر قراردادهای قبلی -که در سایه قدرت انگلستان و دیگر ابرقدرت ها بر ایران تحمیل شده بود- وجود دارد. این پژوهش تلاش دارد با رویکرد تحلیلی و کاربردی به این پرسش پاسخ گوید که دیپلماسی آب ایران در قبال همسایگان به تفکیک چیست و چه راهکارهایی برای فعال سازی دیپلماسی آب کشور در قبال کشورهای همجوار وجود دارد.
بررسی منابع تأثیرگذار بر سیاست خارجی و استراتژی امنیتی رژیم صهیونیستی پس از تحولات بیداری اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، سیاست خارجی رژیم صهیونیستی در قبال جنبش های بیداری اسلامی را مورد بررسی قرار داده است. سیاست خارجی کشورهای منطقه با توجه به وسعت، سرعت و شدت این تحولات با تغییرات ماهوی، بنیادی، شکلی و تاکتیکی همراه بوده است. رژیم صهیونیستی نیز با آغاز این تحولات تغییراتی را در سیاست خارجی خود اعمال کرده است. این پژوهش به دنبال آن است تا روشن سازد که آیا اولاً تغییرات امنیتی و سیاست خارجی تل آویو دارای ماهیتی بنیادین بوده یا رویکردی صرفاً تاکتیکی داشته است، ثانیاً تحولات بیداری اسلامی کدام ابعاد از سطوح تصمیم گیری سیاست خارجی تل آویو را تقویت و کدام ابعاد را تضعیف کرده است. نوشتار حاضر بنیان پژوهشی خود را به منظور بررسی سیاست خارجی و امنیتی رژیم صهیونیستی، سطوح پنج گانه تصمیم گیری «جیمز روزنا» قرار داده و تلاش کرده سیاست خارجی تل آویو، از آغاز بیداری اسلامی (نوامبر 2010) تا پایان دولت سی و سوم این رژیم (آوریل 2015) را مورد بررسی قرار دهد.
تبیین تأثیر نئوعثمانی گرایی بر تغییر ماهیت روابط ترکیه وعربستان از همکاری به منازعه دربحران سوریه (2019-2011)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
روابط ترکیه وعربستان باروی کار آمدن حزب عدالت و توسعه درسال 2002، و اتخاذ سیاست خارجی جدیدموسوم به «نئو عثمانی گرایی»، همواره بین رقابت و همکاری درنوسان بوده. از ابتدای روی کارآمدن این حزب و اتخاذ سیاست خارجی جدید توسط آنکارا، و آغاز بحران در سوریه، ماهیت روابط دوکشور همکاری جویانه بود، اما با ادامه و تشدید وگسترش بحران، ترکیه حضور نظامی مستقیم درسوریه را ترجیح داد که درنتیجه، روابط دوکشور به رقابت ومنازعه تغییریافت و زمینه ساز رویارویی با ریاض گردید.حضورنظامی ترکیه خود بسیاری ازمعادلات منطقه و محاسبات کشورها رادچار دگرگونی کرد وعربستان نیز به دنبال کاهش نفوذ ایران درمنطقه و سوریه برآمد. در این مقاله با روش تحلیلی-توصیفی به دنبال تبیین و پاسخ به این پرسش هستیم که نوعثمانی گرایی با توجه به تحولاتی که در سیاست خارجی جدید ترکیه و در روابط با کشورهای دیگر وبه طورخاص عربستان سعودی به وجود آورده است چگونه موجب تغییر ماهیت روابط دو کشور دربحران سوریه ازقالب همکاری به رقابت ومنازعه گردیده است. درپاسخ به این پرسش، از این فرضیه بهره خواهیم گرفت که نئوعثمانی گرایی دربحران سوریه با ایجاد تضاد منافع و اهداف، موجب تغییرماهیت روابط ریاض و آنکارا از قالب همکاری به منازعه گردید.
دیپلماسی فرهنگی فرانسه در قبال چین
حوزه های تخصصی:
بررسی دیپلماسی فرهنگی فرانسه در قبال چین گواه آن است که کاخ الیزه در تنظیم روابط دیپلماتیک با چین به دنبال تحقق منافع اقتصادی خود و سرمایه گذاری ویژه در چین در بخش های مختلف اقتصاد چین از راه تقویت قدرت نرم فرهنگی بوده است. به رغم آنکه روابط فرهنگی دو کشور فرانسه و چین متأثر از مناسبات تجاری فی ما بین است، دولت فرانسه برای جبران کسری تراز تجاری در روابط دوجانبه با چین در صدد آن است که با تکیه بر قدرت نرم خود و اختصاص بودجه قابل ملاحظه به این بخش به جبران موازنه منفی تجاری با پکن مبادرت نماید. تلاش برای جذب توریست های بیشتر از چین، اهتمام به استفاده از مزیت نسبی در سرمایه گذاری بر کالاهای لوکس، تقویت خلاقیت در طراحی داخلی، تروج فرانکوفونی در زمره برنامه های متکی به قدرت نرم در دیپلماسی فرهنگی فرانسه محسوب می شود.
الگوی رفتاری ایالات متحده آمریکا در مدیریت بحران های بین المللی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
دانش سیاسی سال هفدهم بهار و تابستان ۱۴۰۰ شماره ۱ (پیاپی ۳۳)
215 - 242
حوزه های تخصصی:
در خلال عمده بحران های بین المللی، آمریکا یا بازیگر اصلی بحران بوده و یا در پرتو مداخله سازمان ملل، فعالیت نموده است. بنابراین سؤال اصلی مقاله آن است که منطق رفتاری ایالات متحده در مدیریت بحران های بین المللی از چه الگویی تبعیت می کند؟ محققان، داده های پروژه بین المللی «آی. سی. بی» را با الهام از ایده تاریخ کاربردی، تحلیل و به طراحی الگوی مورد نظر پرداخته اند. یافته های مقاله نشان می دهد تهدید های نفوذ، خسارت شدید، خسارت نظامی محدود و تهدید سیاسی بیشترین فراوانی را در بحران های آمریکا به عنوان بازیگر بحران داشته است. تکنیک غالب آمریکا در بحران های مبتنی بر تهدید نفوذ (به عنوان فراگیرترین بحران فراروی آمریکا) عدم خشونت بوده است. همچنین آمریکا در هیچ یک از بحران هایی که شورای امنیت مسئول رسیدگی بوده، «بی فعالیت نبوده» اما رویکرد غالب آن، «فعالیت سطح پایین» بوده است. مقاله نتیجه می گیرد: تهدیدهایی همچون تهدیدهای فرهنگی، یا اقتصادی فاقد پتانسیل لازم برای ایجاد یک بحران بین المللی برای آمریکا است.