رضا کریمی

هدف: هدف از این پژوهش، بررسی تناسب حوزه نشر کتب دینی با انتظارات افراد در سطح جامعه است. روش: روش مورد استفاده در این پژوهش، پیمایشی است. جهت گردآوری داده ها با استفاده از پرسشنامه، دیدگاه های 807 نفر از مراجعان به کتابخانه ها و کتابفروشی ها جمع آوری شده است. یافته ها: یافته ها نشان داد که اولویت اول انتخاب 5/55 درصد از پاسخگویان، کتاب هایی با موضوع عقیدتی و دینی بوده است. 7/48 درصد از جامعه پژوهش بیش از نصف مطالعات خود را در حوزه کتاب های دینی و عقیدتی ابراز کردند. بیشترین مکان های دسترسی افراد به کتب دینی کتابفروشی با 4/50 درصد و کتابخانه با 1/32 درصد بود. میزان استفاده از اینترنت در تمامی سطوح تحصیلات پایین، و میزان استفاده از کتابفروشیها در تمامی سطوح تحصیلات بالا بود. اکثریت پاسخ دهندگان با 6/87 درصد تاکید کردندکه مهمترین مشخصه ظاهری کتاب، عنوان کتاب است. 8/90 درصد از جامعه آماری نام نویسنده و مترجم را مهمترین عامل نشر کتاب های دینی دانستند. همچنین کتاب های استاد مرتضی مطهری، شخصیت های مذهبی، ائمه، مسائل اعتقادی، حدیثی و ادعیه جزء اثرگذارترین موضوعات معرفی شدند. از نظر مخاطبان تکراری بودن، مستند نبودن، واژه های ثقیل عربی و متناسب نبودن با نیاز کاربر مهمترین دلایل ضعف کتاب های دینی است. از دیدگاه پاسخگویان مهمترین راهکارهای تبلیغ کتب دینی، تبلیغ از طریق رسانه، کاهش قیمت، متناسب سازی با نیاز روز و افزایش کتابخانه های عمومی و رایگان میباشد. مهمترین انتظارات پاسخگویان از کتاب های دینی آشنایی با سرگذشت بزرگان دین، آشنایی با مهمترین موضوعات دین اسلام، مفاهیم ارزشمند نهج البلاغه و نهضت کربلا بود. مهمترین انتظارات پاسخگویان از کتب دینی پاسخگویی به سؤالات مخاطب، آشنایی با مسائل ظریف دینی، بر شمردن شرایط انسان کامل در جهان امروز، توانایی زدودن ابهامات دینی برای نوجوانان و جوانان اظهار شد. اصالت/ارزش: با توجه به اینکه کتاب های دینی و عقیدتی جزو بیشترین انتشارات در سطح کشور هستند، لازم است با شناخت کافی برنامه ریزی دقیق نسبت به مخاطب کتاب های دینی و نیازهای آن ها داشته باشیم. پژوهش حاضر با بررسی نظرات پاسخ گویان، می تواند به دست اندرکاران نشر کتب مذهبی در برنامه ریزی بهتر مولفه های نشر کمک کند.

هدف از پژوهش حاضر، بررسى تولیدات علمى در حوزه اسلام، در سطح جهان است. این پژوهش با استفاده از روش علم سنجى انجام شده است و شاخصهایى را براى ارزیابى و سنجش میزان اطّلاعات تولید شده در زمینه هاى گوناگون و در کشورهاى مختلف، در اختیار پژوهشیان قرار مى دهد. در این مقاله، با استفاده از شیوه هاى علم سنجى، میزان انتشارات علمى تولید شده در حوزه هاى اسلام در پایگاه Web of Scienceطى سالهاى 1978ـ2010 مطالعه و تحلیل شد و تمامى پیشینه ها در حیطه هاى موضوع، زبان، کشور، نویسنده، سال انتشار، نوع مدرک، مجلّه و موسّسه و دانشگاهها تجزیه و تحلیل گردید. آن گاه کلّیه پیشینه ها براى ترسیم ساختار علم به نرم افزار Hist Citeوارد شد و 30 مقاله اوّل حوزه مورد بررسى در WOSانتخاب و به وسیله نرم افزار فوق، تجزیه و تحلیل شدند. یافته هاى پژوهش نشان داد که در مجموع 93 کشور در نگارش مدارک حوزه موضوعى اسلام در سطح جهانى، نقش داشته اند که از این میان، کشورهاى ایالات متّحده آمریکا، انگلستان، کانادا در رتبه هاى اوّل تا سوم و ایران در مرتبه هفدهم قرار دارند. همچنین، مشخّص شد که 83% از مدارک به زبان انگلیسى است. 2224 مؤسّسه تولیدکننده متون علمى اسلام اند که عمدتآ امریکایى و انگلیسى اند. یافته ها نشان داد که 53% عناوین منتشر شده در قالب نقد کتاب بوده است و پس از آن، مقالات (6/37%) قرار داشته اند. از مجلّات برتر در زمینه اسلام، مى توان به ترتیب، به مجلّه بین المللى مطالعات خاورمیانه، جهان اسلام و مجلّه خاورمیانه اشاره کرد. از لحاظ کمّى سالهاى 2008 و 2009 بیشترین مدارک را در خود جاى داده اند و این امر استقبال بیشتر جامعه علمى از مقوله هاى مورد پژوهش را نوید مى دهد.

یک ساعت تفکر از هفتاد سال عبادت برتر است. اما خدا در سوره مدّثّر میگوید او تفکیر کرد (فَکََّرَ) و اندازه گرفت، خدا بکشد او را به خاطر اندازه ای که گرفت! ١ تفکیر با تفکر چه تفاوتی دارد؟ پاسخ در قرآن آمده است. سوره مدّثّر نقد تفکیر است. و تفکیر همان روشنفکری است! میدانم که این ادعا سوء تفاهم برانگیز است. من به ساحت متفکران اسائه ادب نمیکنم و فقط از قرآن میگویم. هدف حمله به روشنفکری نیست، بلکه هدف تمیز بین فکر حقیقی (تفکر) با فکر غلط (تفکیر) است. اما به نظر میرسد در ادبیات قرآن، مفکرین (نه متفکرین) همان روشنفکران باشند که هر دو در سوره مدّثّر مورد اشاره قرار گرفته اند.