جمشید عینالی

یکی از چالش های ساختاری در توسعه روستایی بویژه توسعه کشاورزی در کشور، خرد بودن و پراکندگی اراضی کشاورزی است. به طوری که این مسئله منجر به عدم استفاده موثر از فناوری ها و روش های جدید تولید، کاهش بهره وری عوامل تولید، اتلاف منابع آب و خاک، کاهش درآمد و نظایر آن شده و فرآیند توسعه روستایی را با مشکل مواجه ساخته است. هدف از این مطالعه، بررسی نقش استفاده از اعتبارات خرد کشاورزی در قالب پروژه های گروهی مبتنی بر تامین آب کشاورزی در یکپارچه سازی اراضی و به تبع آن توسعه کشاورزی در منطقه مورد مطالعه است. به همین منظور دهستان خرارود از توابع شهرستان خدابنده (استان زنجان)، به عنوان یکی از موارد موفق در این زمینه مورد بررسی قرار گرفته است. داده های مورد نیاز با استفاده از روشهای میدانی از قبیل مصاحبه با کشاورزان و مسئولین مرکز خدمات کشاورزی و پرسشنامه گردآوری شده و با استفاده از آزمون های ناپارامتری ویلکاکسون، فریدمن و جدول توافقی (برای دوره قبل و بعد) و آزمون t و همبستگی برای دوره بعد تحلیل شد. نتیجه تحقیق بیانگر تاثیر مثبت اعتبارات خرد در یکپارچه سازی اراضی بوده و توانسته است تغییرات معناداری در شاخص های توسعه کشاورزی در سطح 95 درصد را ارایه کند.

هدف اساسی پژوهش حاضر، ارائه راهبردهای توانمندسازی مهارتی در حوزه گردشگری استان زنجان می باشد. این پژوهش از لحاظ هدف در زمره ی پژوهش های کاربردی و با توجه به این که در این پژوهش شرایط و روابط موجود و آثار مشهود توصیف و تفسیرشده است، از نظر نوع پژوهش در گروه پژوهشهای توصیفی- پیمایشی قرار میگیرد. این تحقیق، از نوع کیفی بوده و داده های آن از طریق مصاحبه با صاحب نظران آموزش های مهارتی گرد آوری خواهد شد. متغیر مستقل تحقیق حاضر راهکارهای توانمندسازی مهارتی در حوزه گردشگری می باشد. متغیر وابسته تحقیق حاضر توانمندسازی مهارتی در حوزه گردشگری می باشد. یافته ها نشان داد در منطقه مورد مطالعه تعداد 10 قوت داخلی در برابر 10 نقطه ضعف داخلی و تعداد 10 فرصت خارجی در برابر 10 تهدید خارجی مورد شناسایی و بررسی قرار گرفت. بدین ترتیب در مجموع تعداد 20 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزیتها و تعداد 20 نقطه ضعف و تهدید به عنوان محدودیتها و تنگناهای پیش روی این ناحیه جهت توانمندسازی مهارتی در حوزه گردشگری استان زنجان قابل شناسایی است. لذا در یک جمع بندی و تحلیل می توان گفت که این نواحی نیازمند بازنگری و سیاست های مناسب در جهت رفع ضعفها و تهدیدها با استفاده از نقاط قوت و فرصتها می-باشند. با توجه به اینکه نمره نهایی نقاط قوت و ضعف و نمره نهایی فرصت ها و تهدیدات جهت استراتژیک توانمندسازی مهارتی در حوزه گردشگری استان زنجان بیانگر انتخاب استراتژی رقابتی می باشد.

تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش حمل و نقل روستایی در رقابت پذیری اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی در استان کهگیلویه و بویراحمد انجام شده است. نوع تحقیق کاربردی و ماهیت آن توصیفی- تحلیلی مبتنی بر گردآوری داده ها با استفاده از تکمیل پرسشنامه در بین سرپرستان خانوار است. جامعه آماری پژوهش خانوارهای ساکن دایمی در روستاهای هدف گردشگری استان کهگیلویه و بویر احمد است. تعداد روستاهای هدف گردشگری استان بالغ بر 12 مورد است که 9 مورد از انها دارای جمعیت دائمی هستند که از روش تمام شماری استفاده شده است. در سطح تحلیل خانوار از 1312 خانوار ساکن با استفاده از فرمول کوکران تعداد 297 خانوار به عنوان نمونه انتخاب شده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های آماری t تک نمونه ای، همبستگی، معادلات ساختاری و کروسکال والیس استفاده شده است. نتایج تحلیل همبستگی نشان داد که بین رقابت پذیری مقصدهای گردشگری و حمل و نقل رابطه معناداری وجود دارد. همچنین براساس نتایج معادلات ساختاری بیشترین اثرات حمل و نقل بر روی مولفه تنوع بخشی به فرصت های اشتغال و درآمد با ضریب 521/0 می باشد. نتایج نشان داد که، دسترسی به سیستم حمل و نقل مناسب و بهبود یافته نقش اساسی در ارتقای شاخص های رقابت پذیری اقتصادی مقاصد گردشگری روستایی دارد.

بلایای طبیعی غالبا با از بین بردن منایع معیشتی اساسی و جابه جائی افراد از محل کار ، معیشت مردم را مختل می کنند. خشکسالی به عنوان پرهزینه ترین و مخرب ترین مخاطرات طبیعی در اکثر مناطق جهان روی معیشت مردم تاثیر می گذارد.که در این میان خانوارهای ماطق روستایی به علت وابستگی نزدیکی که اقتصاد و معیشت ساکنان این مناطق با محیط طبیعی خود دارند به صورت مستقیم تحت تاثیر پیامدهای ناشی از این پدیده قرار گیرند و موجب افزایش آسیب پذیری آنها می گردد. در بسیاری از مناطق روستایی ، بقاء و یا بهبود زندگی مردم ، تنها با نکیه بر کشاورزی امکان پذیر نیست بلکه اتخاذ طیف وسیعی از راهکارهای معیشتی لازم است. پژوهش حاضر با هدف تحلیل و رتبه بندی راهکارهای معیشتی روستاییان در مقابله با خشکسالی با استفاده از روش رتبه بندی فریدمن، رتبه بندی ORESTEو آزمون کروسکال والیس پرداخته است . نتایج حاصل از آزمون فریدمن بیانگر ان است که تفاوت معناداری بین راهکارهای معیشتی در دهستان های منطقه مورد مطالعه وجود دارد . و در این میان راهکار انجام فعالیت های غیر از بخش کشاورزی با رتبه ( 83/8) و استفاده از فاضلاب صنعتی تصفیه شده جهت آبیاری زمین های زراعی و باغات با رتبه( 81/5) ، بالاترین و پائین ترین میانگین رتبه ای را به خود اختصاص داده اند. نتایج حاصل از مدل ORESTEنشان می دهد که روستاهای چایپاره پائین ، غنی بیگلو و قره پشتلو به ترتیب با رتبه های ( 3/626)، (871)و(4/889) به دلیل داشتن منابع آب ناپایدار مثل قنات و چشمه همچنین دارا بودن وضعیت مطلوب دارایی های مالی ، طبیعی و انسانی در به کار گیری راهکارهای معیشتی در رتبه بالاتری نسبت به دهستان های دیگر قرار دارند.

بخش اعظمی از ایران به خاطر استقرار در کمربند خشک جغرافیایی و نوار بیابانی دنیا از شرایط اقلیمی ویژه ای برخوردار است که جزو مناطق کم باران جهان بشمار می آید. ازاین رو، خشکسالی به عنوان یکی از مهم ترین مخاطرات طبیعی ایران است. هدف تحقیق حاضر بررسی نقش توانمندسازی روستاییان در مواجهه و رویارویی با خشکسالی و کاستن از اثرات آن در مناطق روستایی شهرستان سرپل ذهاب در غرب استان کرمانشاه است. ازاین رو سعی کرده است تا به این سؤال پاسخ دهد که چه رابطه ای بین توانمند سازی اقتصادی و اجتماعی خانوارهای روستایی و کاهش اثرات خشکسالی در محدوده موردمطالعه وجود دارد؟ تحقیق حاضر از نوع پژوهش های کاربردی و روش مورداستفاده توصیفی- تحلیلی مبتنی بر گردآوری داده های مورد نیاز از طریق پرسشنامه است. به دلیل گستردگی جغرافیایی منطقه و تعداد زیاد سکونتگاه های روستایی، از بین روستاهای واقع در محدوده سیاسی شهرستان سرپل ذهاب که دارای 100 خانوار و بیشتر بودند، با لحاظ کردن موقعیت طبیعی، تعداد 10 نقطه روستایی به عنوان نمونه انتخاب شد. در سطح تحلیل خانوار از بین 1966 خانوار روستایی ساکن براساس داده های سرشماری سال (1395)، با بهره گیری از فرمول کوکران تعداد 321 مورد به عنوان نمونه انتخاب و پرسشنامه به صورت تصادفی ساده توزیع شده است که از این تعداد، 305 پرسشنامه تکمیل شده در اختیار محققان قرار گرفت و در تحلیل های آماری مورداستفاده قرار گرفت. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون های آماری t تک نمونه ای، تحلیل عاملی و مسیر استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که از دیدگاه ساکنین محلی توانمندسازی در ابعاد اقتصادی (3.84) و اجتماعی (3.60) بر روی کاهش اثرات سانحه تأثیر مثبتی دارد. نتایج تحلیل مسیر نشان می دهد دسترسی به منابع مالی، بهبود فضای و کسب وکار و سرمایه اجتماعی محلی به ترتیب با 49/0، 53/0 و 34/0 بیشترین تأثیر را در توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی در راستای کاهش اثرات خشکسالی دارند.

تغییرات آب وهوایی به عنوان تهدیدی برای زندگی طبیعی و سیستم های معیشتی پدیدار شده است. تنوع معیشتی به عنوان یک استراتژی مؤثر برای کاهش تأثیر تغییرات آب وهوایی و بحران های طبیعی نقش حیاتی در ترویج رشد اقتصادی و کاهش فقر روستایی در کشورهای درحال توسعه ایفا می کند. این فرایند ترکیب فعالیت های کشاورزی و غیرکشاورزی به منظور ایجاد معیشت پایدار، بهبود استاندارد زندگی و کاهش آسیب پذیری خانوارهای روستایی می باشد. پژوهش حاضر باهدف تحلیل و ارزیابی نقش تنوع فعالیت های اقتصادی بر ظرفیت سازی روستاییان  در جهت مقابله و کاهش اثرات خشکسالی  با استفاده از آزمون  معادلات ساختاری آموس  پرداخته است.  نتایج حاصل از آزمون بیانگر آن است که رابطه قوی و معناداری بین تنوع فعالیت های اقتصادی و ارتقا ظرفیت های روستاییان در منطقه موردمطالعه وجود دارد. بررسی وضعیت برازش مدل نهایی نقش تنوع فعالیت های اقتصادی بر ظرفیت های مناطق روستایی نشان می دهد مدل برازش شده از اعتبار و دقت لازم برخوردار بوده و توانسته است این رابطه را تبیین نماید. در میان متغیرهای وابسته پژوهش، نقش فعالیت های بخش کشاورزی بر شاخص محیطی و نهادی با سطح معنی داری 128/0 و 154/0 معنادار نبوده است. به عبارتی دیگر، از نظر خانوارهای روستایی موردمطالعه فعالیت در بخش کشاورزی در ظرفیت فردی و نهادی  نقشی نداشته است. بر عکس شاخص مذکور نتایج نشان می دهد اثرگذاری دیگر متغیرها بر شاخص های موجود از جمله ظرفیت اقتصادی، اجتماعی و محیطی  معنادار بوده است.

از دیدگاه برنامه ریزان توسعه، ابعاد متعدد سرمایه ها از قبیل سرمایه ی طبیعی، فیزیکی، انسانی، مالی و اجتماعی برای توسعه ی مناطق روستایی مورد نیاز است؛ ازاین رو، در چند دهه ی اخیر، مفهوم سرمایه ی اجتماعی به عنوان یک مفهوم فرارشته ای نقش مهمی در تحلیل های اجتماعی و اقتصادی توسعه ی روستایی به ویژه توسعه ی گردشگری مطرح شده و به نقش ساختارهای اجتماعی محلی از قبیل روابط متقابل، شبکه ها و نهادهای محلی، نگرش، انسجام و اعتماد تأکید دارد. هدف از این پژوهش بررسی نقش سرمایه ی اجتماعی در توسعه ی روستایی با تأکید بر گردشگری مبتنی بر خانه های دوم در منطقه ی روستایی دهستان حصار ولیعصر از توابع شهرستان بوئین زهرا است. نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده، توصیفی-تحلیلی است و جمع آوری داده ها مبتنی بر استفاده از پرسش نامه و مصاحبه بوده است. روایی سؤالات از طریق پرسش نامه ی پیش آزمون بررسی شده و پایایی آن نیز با استفاده از آلفای کرونباخ به میزان 0.8 محاسبه شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل عاملی بهره گرفته شده است. جامعه ی آماری تحقیق شامل 4 روستای دارای خانه های دوم گردشگری است که به علت در دسترس بودن همه ی خانواده ها از روش تمام شماری استفاده شده است. یافته ها نشان داد که نتیجه ی حاصل از تقلیل 35 متغیر، بیانگر 8 عامل استخراج شده بوده که 71.74 درصد از واریانس را تبیین می کند که نشان از رضایت بخش بودن تحلیل عاملی و متغیر های مورد بررسی است. در این بین عامل اول، یعنی عامل علاقه ی فردی و مشارکت با مقدار ویژه ی 4.06 را به خود اختصاص داده است و 11.61 درصد واریانس را تفسیر و توجیه می کند که بیشترین تأثیر را در زمینه ی گسترش گردشگری خانه های دوم و توسعه ی سرمایه ی اجتماعی روستایی در منطقه ی مورد مطالعه داشته است و کمترین عامل، مربوط به عامل تعصب است که مقدار ویژه ی این عامل 1.61 است که 4.60 درصد واریانس را محاسبه و توضیح می دهد.

امروزه صنعت گردشگری به عنوان یک پدیده اجتماعی- اقتصادی به یکی از بزرگترین بخش های اقتصادی که درآمد، شغل و مبادلات ارزی را برای بسیاری از کشورها را فراهم می کند از این رو توسعه صنعت گردشگری موجب افزایش معیشت خانوادهای محلی ،بهبود وضعیت کسب و کار آنها جهت ایجاد شرکت های کوچک ورفع تنگناهای زیر بنایی در صنعت گردشگری درکشورهای در حال توسعه می گردد .هدف از این تحقیق مهم ترین موانع توسعه صنعت گردشگری درشهر کجور می باشد. نوع تحقیق کابردی و روش توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای شهر کجور می باشد. که طبق فرمول کوکران تعداد نمونه150 به دست آمد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی (آزمون تحلیل عاملی اکتشافی) استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان می دهد که، نتیجه حاصل از تقلیل 39 متغیر 8 عامل بوده است که عبارتند از: عامل کالبدی، عامل کالبدی و اقتصادی، عامل اطلاع رسانی فرهنگی، عامل فرهنگی و عامل اجتماعی بوده اند که در این میان عامل کالبدی با مقدار ویژه67/8 که به تنهایی قادر است 34/15واریانس را محاسبه کند.که به عنوان مهم ترین موانع توسعه گردشگری شهر کجور شناخته شد.

هدف از این پژوهش بررسی نقش گردشگری و تأثیر آن بر کاهش فقر روستایی در روستاهای چنگوره و اسماعیل آباد از دهستان حصار ولیعصر- شهرستان بوئین زهرا می باشد. این پژوهش از نظر هدف کابردی و از نظر روش انجام، توصیفی- تحلیلی می باشد و برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه) استفاده شده است. جامعه آماری این تحقیق، دو روستایی مورد مطالعه در دهستان حصار ولیعصر می باشد که به صورت تمام شماری مورد بررسی قرار گرفته اند. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های آماری توصیفی و استنباطی (آماره t ، تک نمونه ای فریدمن و رگرسیونی خطی چند متغیره) استفاده شده است. یافته ها تحقیق نشان می دهد که بین ابعاد گردشگری و کاهش فقر در محدوده مورد مطالعه رابطه معناداری و مثبتی وجود دارد به طوری که در ابعاد کالبدی منجر (به ایجاد تغییرات زیادی ساخت و سازهای روستایی، بهبود وضعیت معابر، شن ریزی و سنگفرش کردن معابر، توسعه زیرساخت های ارتباطی جاده ای و....) و در ابعاد اقتصادی منجر به( ایجاد اشتغال در فعالیت های غیر کشاورزی ، بهبود زیرساخت های خدماتی، تنوع بخشی به منابع درآمدی خانوار و توسعه فعالیت های کارآفرینی...) و در ابعاد اجتماعی منجر به ( کاهش مهاجرت ساکنین به ویژه جوانان، همدلی در میان اهالی روستا با گردشگر، تقویت نهادهای محلی، و تغییر در ارزش های مردم محلی ناشی از حضور گردشگران و غیره) و در ابعاد محیطی منجر به تغییرات( تغییرات کاربری در مزارع و باغات، ساخت و ساز بدون برنامه، تخریب زیبایی های طبیعی، تخریب مراتع و زیست گاه های حیات وحش، آلودگی منابع آب و غیره) شده است.

کشور ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی از مستعدترین مناطق جهان از نظر بروز مخاطرات طبیعی و به ویژه زمین لرزه است، به طوری که در آسیا جایگاه هفتم و در جهان جایگاه سیزدهم را به خود اختصاص داده است. با نگاه اجمالی به نقشه های پهنه بندی زمین لرزه، می توان دریافت که بیشتر سکونتگاه های پرجمعیت روستایی و شهری کشور در دامنه های البرز و زاگرس واقع اند که از لحاظ تهدید مخاطرات طبیعی و به ویژه زلزله آسیب پذیری نسبتاً بالایی دارند. به همین خاطر تأکید این پژوهش، بررسی ظرفیت های مقابله با آسیب پذیری سکونتگاه های روستایی در برابر خطر زمین لرزه در مناطق روستایی دهستان سنبل آباد از توابع شهرستان ابهر می باشد. پژوهش حاضر درصدد اندازه گیری میزان ظرفیت های (اجتماعی، اقتصادی، نهادی، کالبدی و طبیعی) به منظور مقابله با تأثیرات مخاطره زلزله و تبیین عملی نقش توسعه ظرفیتی و یا تقویت ظرفیت های موجود با هدف کاهش تأثیرات زمین لرزه در مناطق روستایی مورد مطالعه است. برای بررسی این موضوع از دو روش اسنادی و میدانی و روش تحقیق توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. در فرایند عملیات میدانی دو نوع پرسشنامه تهیه گردید که پرسشنامه اول توسط224 خانوار انتخاب شده از طریق نمونه گیری مطبق از 11 روستای دهستان و پرسشنامه دوم توسط 45 نفر از مسئولین روستایی این دهستان تکمیل گردیدند. به منظور تحلیل داده ها از نرم افزارSpss و آماره های توصیفی(میانگین و میانه) و استنباطی (آزمون فریدمن، تی تست تک نمونه ای و همبستگی) استفاده شده است. با توجه به موضوع و دستیابی به اهداف تحقیق، فرضیه «ظرفیت های مدیریتی موجود در منطقه مورد مطالعه در ابعاد گوناگون (اجتماعی، اقتصادی، کالبدی، طبیعی و نهادی) برای مدیریت سانحه زلزله کافی است» مورد تجزیه و تحلیل و آزمون قرار گرفت و نتایج تحقیق، از کافی بودن ظرفیت های موجود در منطقه روستایی مورد مطالعه برای کاستن از تأثیرات و آسیب پذیری خطر زمین لرزه حکایت دارد. واژگان کلیدی: توسعه ظرفیتی، مدیریت سانحه، سکونتگاه های روستایی، دهستان سنبل آباد

. هدف از این پژوهش بررسی عوامل موثر بر رضایت گردشگران از فضای گردشگری روستایی در روستای ونوش است. نوع تحقیق کاربردی و روش مورد استفاده توصیفی- تحلیلی بوده برای گرد آوری اطلاعات از روش کتابخانه ای و میدانی (پرسشنامه، مشاهده و پرسشنامه) استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق در منطقه مورد مطالعه به صورت تصادفی مورد سنجش قرار گرفته است. یافته های تحقیق حاکی از آن است نتیجه حاصل از تقلیل 39 متغیر 8 عامل بوده است که عبارتند از: عامل دسترسی به خدمات اساسی، عامل بر خورداری از امکانات در محل جاذبه ها، عامل مناسب بودن هزینه ها ، عامل شخصیت اجتماعی و فرهنگی ساکنان منطقه عامل امنیت، عامل دست یابی به سلامتی و سر زندگی، عامل دسترسی به جاذبه های طبیعی و عامل پاکیزگی بوده اند که در این میان عامل دسترسی به جاذبه ها و خدمات اساسی با مقدار ویژه721/2 که به تنهایی قادر است 39/16واریانس را محاسبه کند.که به عنوان مهم ترین عامل رضایت مندی روستای ونوش شناخته شد.

مقدمه: بروز سوانح طبیعی می تواند عواقب و پیامدهای شدیدی هم به طور مستقیم و هم غیر مستقیم در زندگی مردم و معیشت آنها برجا بگذارد. بنابراین دستیابی به تاب آوری در زمینه سوانح طبیعی، اجتناب از بروز سوانح طبیعی در آینده و کاستن از خسارت مالی و تلفات انسانی در اثر بروز سوانح طبیعی خواهد بود. هدف:  تحقیق حاضر با هدف ارزیابی نقش شیوه های بازسازی در پایداری سکونتگاه های روستایی آسیب دیده از زلزله؛ مطالعه موردی شهرستان آوج طراحی و اجرا گردید. روش شناسی : روش تحقیق حاضر از نوع پیمایشی بود که نتایج آن از نوع تحقیقات کاربردی می باشد. جامعه آماری تحقیق دربرگیرنده کلیه سکونتگاه های آسیب دیده از زلزله تیر 1381 در محدوده سیاسی شهرستان آوج است. به منظور بررسی داده های تحقیق حاضر از آمار توصیفی و استنباطی و نرم افزارهای SPSS استفاده شد . قلمرو جغرافیایی پژوهش:  با توجه به تعداد زیاد روستاها و گستردگی منطقه با استفاده از طبقه بندی جغرافیایی و لحاظ کردن مطالعه تطبیقی، تعداد 10 درصد از سکونتگاه های بازسازی شده به عنوان نمونه مطالعاتی تعیین شده است. یافته ها و بحث:   فعالیت های بازسازی پس از سانحه در سه مولفه مورد مطالعه از قبیل ابعاد توسعه کالبدی- محیطی، توسعه اقتصادی و توسعه اجتماعی- فرهنگی به ترتیب با مقادیر میانگین عددی و آماره آزمون t معادل (3.86 و 38.21)، (3.57 و 30.77) و (3.82 و 62.71) دارای تفاوت معناداری در سطح 99 درصد بوده است. از طرفی دیگر، تفاوت از حد مطلوب عددی (3 مساوی با میانگین طیف 5 سطحی لیکرت) مثبت گزارش شده و فاصله اطمینان در سطح 95 درصد در کران پایین و بالا نیز مثبت بوده است. نتیجه گیری:  تحلیل میانگین رتبه ای با بهره گیری از آزمون کروسکال والیس نشان داد که روستاهای جابه جا شده در فرآیند بازسازی با توجه به مشوق های اعتباری و مالی بیشتر، آماده سازی زمین و ... میانگین رتبه ای به مراتب بالاتری نسبت به روستاهای درجاسازی شده را به خود اختصاص داده اند. از این رو می توان به موفق آمیز بودن این شیوه در مقایسه با درجاسازی اذعان کرد.

امروز فضاهای عمومی روستاها نیازمند فراهم آوردن تجهیزات و امکانات رفاهی و خدمات رسانی به مردم محلی می باشد لذا در این فضاها میان ساختمانها و بناها، عناصر مکملی نیاز است تا زندگی روستایی را سامان بخشد، تجهیزاتی که همچون اثاث یک خانه، امکان زندگی و گذران اوقات فراغت را در فضای محصور میان انسان، فضا و فعالیت فراهم آورد. بنابراین هدف از این پژوهش تحلیل نقش فضاهای عمومی در راستای ارتقای کیفیت سرزندگی روستائیان در محدوده مورد مطالعه می باشد. نوع تحقیق کاربردی، روش مورد استفاده توصیفی - تحلیلی است و برای گردآوری داده ها از روش های کتابخانه ای و میدانی(پرسشنامه و مشاهده) بهره گرفته شده است و برای تجزیه و تحلیل داده از آزمون های ( رگرسیونی، فریدمن و تحلیل عاملی) استفاده شده است. یافته های تحقیق نشان داد که در معیارهای زیباشناختی، معنایی- ادراکی و عملکردی - فعالیتی هر کدام به ترتیب با میزان 52/2؛   79 /1و 69/0 بالاتر رتبه را به خود اختصاص داده اند. یافته های تحلیل عاملی نشان داد که عام ل اول یعنی تصویر ادراکی بیش ترین س هم و عام ل ششم یعنی تعاملات اجتماعی کمترین سهم در تبیین کل متغیرها را به خود اختصاص داده اند. همچنین بررسی مدل برازش رگرسیونی نشان دهنده تاثیر مثبت فاکتورهای موثر فضاهایی عمومی در ارتقای افزایش کیفیت سرزندگی روستائیان به میزان 723/0 می باشد که این خود نشان از رابطه معنادار و مثبت بودن نقش عوامل فضاهای عمومی در ارتقای کیفیت سرزندگی روستائیان در بین روستاهای محدوده مورد مطالعه می باشد.

مسکن به عنوان یک نیاز اساسی و یکی از اجزای اصلی بافت کالبدی سکونتگاه ها نقش اساسی در شکل گیری ساختار فضایی و هویت معماری روستایی دارد و مهم ترین معیار رضایت مندی از مسکن در استحکام آن خلاصه می شود. با توجه به ناپایدار بودن عرصه جغرافیایی کشور در رابطه با سانحه طبیعی زلزله، مواردی از قبیل عدم رعایت ضوابط فنی، استفاده از مصالح ساختمانی سنتی و غیر مقاوم و فرسوده بودن مساکن، منجر به آسیب پذیری بیشتر سکونتگاه های روستایی در برابر زلزله شده است. هدف این تحقیق، بررسی نقش اعتبارات مسکن ارائه شده در مناطق روستایی در کاهش آسیب پذیری آن در برابر زلزله با بهبود شرایط فیزیکی مساکن است. به این منظور داده های مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه گردآوری شده و از آزمون های آماری ویلکاکسون (برای تحلیل تفاوت دوره قبل و بعد)، فریدمن و کای دو، T تک نمونه ای و همبستگی برای تحلیل داده ها بهره گرفته شد. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان دهنده تفاوت کاملاً معنادار در دوره قبل و بعد از استفاده از اعتبارات مسکن در مؤلفه های کالبدی تأثیرگذار در کاهش آسیب پذیری مسکن است که میانگین رتبه ای فریدمن و ضریب کای دو نیز این تفاوت را به نفع دوره بعد و بهبود شاخص ها نشان می دهد. از طرفی دیگر، تحلیل میانگین عددی حاصل از محاسبه مؤلفه های کالبدی تأثیرگذار در کاهش آسیب پذیری در دوره بعد از استفاده از اعتبارات مسکن مبین بالابودن میانگین در کلیه محورهای مورد نظر تحقیق از میزان متوسط است.

گردشگری روستایی به عنوان یک فعالیت اجتماعی- اقتصادی می تواند نقش مهمی در تنوع بخشی به اقتصاد روستایی از طریق ایجاد زمینه های شغلی و درآمدی جدید برعهده بگیرد که همین امر نیز می تواند به بهبود زندگی و ارتقای کیفیت آن در جوامع روستایی کمک کند. هدف این پژوهش بررسی تاثیرات گردشگری و توسعه خانه های دوم در شاخص های کیفیت زندگی ساکنین دائمی در نقاط روستایی دهستان سعیدآباد از توابع شهرستان ایجرود (استان زنجان) است. نوع تحقیق کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی است. برای گردآوری داده ها از پرسش نامه استفاده شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری نظیر t تک نمونه ای، همبستگی و رگرسیون چند متغیره استفاده گردید. جامعه آماری تحقیق در برگیرنده خانوارهای ساکن در روستاهای واقع در محدوده دهستان سعیدآباد است که از تعداد 818 خانوار ساکن دائمی، با استفاده از فرمول نمونه گیری 313 نفر از سرپرستان خانوار به عنوان نمونه انتخاب شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که توسعه گردشگری در یک دهه اخیر توانسته است تاثیرات مثبتی بر روی شاخص های کیفیت زندگی روستاییان داشته باشد. از طرفی دیگر، نتایج تحلیل رگرسیون با توجه به ضریب تعیین (924/0) نشاندهنده تاثیر مثبت توسعه گردشگری خانه های دوم در بهبود شاخص های کیفیت زندگی ساکنین در منطقه مورد مطالعه است. به طوری که، توسعه گردشگری خانه های دوم در محدوده مورد مطالعه در ابعاد کالبدی- زیرساختی (418/0) و ابعاد اقتصادی  (375/0) بیشترین تاثیر مستقیم را در شاخص کیفیت زندگی از دیدگاه ساکنین محلی برجا گذاشته است. همچنین، نتیجه تحلیل مسیر نشان می دهد که توسعه گردشگری خانه های دوم به ترتیب در ابعاد اقتصادی با (716/0) و ابعاد کالبدی- زیرساختی با (640/0) بیشترین تاثیر را در کیفیت زندگی ساکنین داشته است.  

رضایتمندی گردشگران یکی از مهم ترین عوامل رقابتی و بهترین شاخص برای تضمین رشد و توسعه آتی مقاصد گردشگری محسوب می شود. بر اساس دیدگاه صاحب نظران میزان رضایت گردشگران به عنوان معیاری مهم برای سنجش کیفیت و کارآمدی خدمات ارایه شده در مقاصد گردشگری دارد. ونوع تحقیق توصیفی – تحلیلی است برای تجزیه وتحلیل داده ها از آزمون tتک نمونه ای استفاده شده است. داده های مورد نیاز به صورت میدانی با استفاده از ابزار پرسشنامه و همچنین به صورت کتابخانه ای جمع آوری گردیده است به منظور سنجش رضایتمندی گردشگران با حجم نمونه 214نفرو با 7مولفه و 43شاخص ارزیابی، و از آرمون tتک نمونه ای استفاده شده است به طوری که، نتایج نشان می دهد که کیفیت خدمات اقامتی و پذیرایی در منطقه مورد مطالعه در میزان رضایتمندی گردشگران تاثیر مثبت بر جای گذاشته است به طوری که، از بین مولفه های مورد بررسی به ترتیب مولفه های با تمایل به مراجعه مجدد (63/3 ) ویژگی کلی منطقه با (13/3)بیشترین مقادیر میانگین عددی را به خود اختصاص داده اند. در ادامه تحقیق به منظور رتبه بندی مجتمع های گردشگری از نظر میزان رضایتمندی گردشگران این مهم حاصل شد که در بین مجتمع های گردشگری از لحاظ کیفیت خدمات اقامتی به ترتیب مجتمع تفریحی توریستی نمک ابرود با میانگین 11/133دررتبه اول رضایت مندی را دارا می باشد.

هدف تحقیق بررسی نقش پیوندهای روستا- شهری و تاثیرگذاری آن در اقتصاد روستایی از طریق توسعه گردشگری در دهستان حصار ولیعصر (شهرستان آوج- استان قزوین) است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی مبتنی بر تحلیل داده های آماری رسمی و داده های پرسشنامه ای است. جامعه آماری پژوهش را سرپرستان خانوار ساکن در روستاهای دارای خانه های دوم گردشگری تشکیل داده اند که براساس داده های سرشماری نفوس و مسکن (1395) بالغ بر 1163 مورد بود که با استفاده از فرمول کوکران 285 مورد به عنوان نمونه انتخاب شده است. برای تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه ای از آزمون های t تک نمونه ای و t دو نمونه ای استفاده شده است. نتایج تحلیل داده های آماری رسمی نشان داد که جمعیت روستاهای نمونه تا سال 1385 روند کاهشی و بعد از آن در دوره 1390 و 1395 روند افزایشی محسوسی را نشان می دهد که نتیجه آن را می توان در تعداد واحدهای مسکونی در روستاهای نمونه مشاهده کرد. نتایج تحلیل داده های پرسشنامه ای نشان داد که پیوندهای روستا- شهری از طریق بهبود ارتباطات و فناوری های ارتباطی، توسعه زیرساخت های عمومی و افزایش سرمایه گذاری در روستا به ترتیب با مقدار میانگین 36/4، 17/4 و 07/4 بیشترین تاثیر را در توسعه اقتصاد روستایی در اثر گردشگری برجا گذاشته است. نتایج حاصل از بررسی دو گروه روستاهای (واقع بر روی محور اصلی ارتباطی جاده ای و دارای فاصله از راه اصلی) در محدوده دهستان نشان داد که دو شاخص "جذب طبقه و گروه های خلاق" و "زیرساخت های عمومی گردشگری" تفاوت معناداری در بین دو گروه مورد مطالعه وجود دارد.

بازسازی سکونتگاههای روستایی آسیب دیده از سوانح طبیعی بویژه زلزله یکی از مهم ترین رویکردهای مدیریت سانحه به شمار می آید و تلاش های صورت گرفته در این مرحله تاثیرات متعددی بر توسعه روستایی به طور خاص بر روی سرزندگی ساکنین دارد. به طور کلی سه سیاست عمده بازسازی از قبیل تجمیع، جابجایی و درجاسازی مورد استفاده برنامه ریزان قرار می گیرد هدف پژوهش حاضر ارزیابی شیوه های بازسازی سکونتگا ههای روستایی بعد از سانحه زلزله 1369و تاثیر آن بر سرزندگی روستایی می-باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و روش تحلیلی- توصیفی مبتنی بر گردآوری داده های مورد نیاز از طریق مطالعه میدانی طریق پرسشنامه است. 13 نقطه روستایی واقع در محدوده سیاسی دهستان دستجرده (شهرستان طارم) برای مطالعه انتخاب شده است. تعداد خانوار ساکن در دهستان در سال 1390، بالغ بر 2083 مورد بوده، که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 280 خانوار به عنوان نمونه انتخاب گردیدو پرسشنامه به صورت تصادفی ساده در روستاهای مورد مطالعه توزیع شده است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون های آماری نظیر t تک نمونه ای، t دو نمونه ای، تحلیل عاملی و کروسکال والیس استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می-دهد که بازسازی روستاهای آسیب دیده از زلزله تاثیر منفی بر روی شاخص های سرزندگی ساکنین داشته و براساس میانگین، تغییرات در سطح 99 درصد معنادار باشد. براساس آزمون لونز تفاوت ایجاد شده توسط دو شیوه متفاوت در شاخص های سرزندگی آسایش، بهداشت محیط، ایمنی و امنیت، زیرساخت ها، زیباشناسی معنادار گزارش شده است. نتایج آزمون تحلیل کروسکال والیس جهت رتبه بندی سکونتگاه های بازسازی شده نشان می دهد، بیشترین تغییرات در ابعاد سرزندگی در روستای دستجرده صورت گرفته است.

گردشگری خانه های دوم بیانگر یک روند دو سویه اقتصادی و اجتماعی بین نواحی روستایی و شهری است که می تواند دربرگیرند اثرات مثبت و منفی اقتصادی در سکونتگاه های روستایی باشد. هدف پژوهش حاضر تحلیل اثرات گردشگری خانه های دوم بر اقتصاد روستاهای گردشگرپذیر در شهرستان ایجرود است. تحقیق حاضر کاربردی و روش آن توصیفی-تحلیلی مبتنی بر گردآوری داده ها از طریق پرسشنامه است. جامعه ی آماری تحقیق 11 روستای دارای گردشگری خانه های دوم در شهرستان ایجرود می باشد که براساس سرشماری (1390) دارای 1846 خانوار می باشد که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 282 مورد به عنوان نمونه انتخاب گردید. روایی صوری پرسشنامه از دیدگاه متخصصان بررسی شده و پایایی متغیرها از طریق ضریب آلفا ی کرونباخ به میزان 77% محاسبه گردید. برای تجزیه و تحلیل کمی داده ها از آزمون های آماری نظیر t تک نمونه ای و دو گروهی، تحلیل واریانس یکطرفه و تحلیل عاملی استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که توسعه گردشگری خانه های دوم در روستاهای نمونه تاثیر مثبتی بر روی شاخص های اقتصادی ایجاد کرده است. همچنین نتیجه واریانس بین دو گروه نیز در شاخص افزایش قیمت زمین و مسکن و ایجاد اشتغال معنادار می باشد. علاوه بر این، بر اساس نتایج بدست آمده از تحلیل عاملی، که در 6 عامل دسته بندی شدند، عامل نخست با توجه به متغیرهای تشکیل دهنده عامل سرمایه گذاری نام گرفت و با تبیین (237/19) درصد واریانس به عنوان مهمترین عامل معرفی شد. این عامل همراه با عوامل تنوع فعالیت های اقتصادی، تغییرات کاربری اراضی، جمعیت پذیری، بهبود خدمات گردشگری و انتقال تکنولوژی در مجموع 67 درصد از واریانس را تبیین کردند.

جوامع روستایی به عنوان بخش کثیری از جمعیت کشورهای در حال توسعه که به طور عمده به تولید غذا مشغول هستند در تأمین مواد غذایی خود با مشکل روبرو هستند و با توجه به افزایش جمعیت از یک سو و کاهش توان محیطی از سوی دیگر تأمین امنیت غذایی در آینده نیز دشوارتر خواهد بود. در راستای رفع این بحران راهکارهای مختلفی از سوی جامعه علمی ارائه شده که از جمله آن ها دامداری است. هدف از این مطالعه، ارزیابی سهم دامداری در تأمین امنیت غذایی در مناطق روستایی شهرستان زنجان است. پژوهش حاضر بر اساس هدف کاربردی و از نظر ماهیت توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری تحقیق خانوارهای روستایی شهرستان زنجان است. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی بوده و جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی و استنباطی و برای محاسبه میزان امنیت غذایی از روش مقیاس ناامنی غذایی استفاده شده است. نتایج به دست آمده از وضعیت امنیت غذایی خانوارهای روستایی حاکی از وضعیت نامطلوبی دارد؛ به طوری که تنها 26/37 درصد خانوارها دارای امنیت غذایی هستند. همچنین دامداری منجر به بهبود وضعیت امنیت غذایی خانوارها شده است. بنابراین لزوم توجه به بهره وری تولیدات دام و همچنین حفظ تعادل میان تعداد دام و ظرفیت مراتع در راستای بهبود امنیت غذایی روستاییان پیشنهاد می شود.