رضا رستمی

هدف این پژوهش تعیین اثربخشی مداخله ای دلبستگی محور مادر- کودک بر افزایش ایمنی دلبستگی کودکان پیش دبستانی بود. از بین مادران و کودکان 4 تا 6 ساله مراجعه کننده به کلینیک آتیه، 28 زوج مادر- کودک بر اساس نمره آنها در طبقه های Q دلبستگی (واترز، 1987) و با در نظر گرفتن ملاک های ورود و خروج انتخاب شدند. گروه نمونه به صورت تصادفی دو گروه آزمایش و گواه جایگزین و مداخله دلبستگی محور برای گروه آزمایش اجرا شد. این مداخله در برگیرنده 6 جلسه آموزش گروهی مادران و 6 جلسه بازی درمانگری گروهی برای کودکان و پس از آن 4 جلسه روان درمانگری برای هر زوج مادر - کودک بود. در پایان جلسه های مداخله، 12 زوج مادر- کودک از گروه آزمایش و 11 زوج مادر - کودک از گروه گواه بار دیگر براساس طبقه های Q دلبستگی ارزیابی شدند. نتایج آزمون تحلیل کواریانس نشان داد که در گروه آزمایش، افزون بر ایمنی کلی کودکان، چهار زیرمقیاس کاوش در محیط در حضور پایگاه ایمن، تعامل هموار با مراقب، انتظار کودک از دردسترس بودن و پاسخگویی مراقب، تنیدگی و آرامش طلبی نسبت به گروه گواه افزایش معنادار داشته است. به نظر می رسد مداخله های دلبستگی محور در افزایش سطح ایمنی دلبستگی که پیامدهای تحولی مهمی دارد، مؤثر است و در موقعیت های بالینی کاربرد دارد.

تعارض در خانواده نقش مهمی در سلامت و کیفیت زندگی افراد دارد ولی مداخله های خانواده محور کمی به منظور کاهش تعارض و بهبود سلامت در خانواده طراحی شده اند. هدف این پژوهش طراحی و ارزیابی یک مداخله روانی- آموزشی خانواده محور کوتاه مدت بر اساس نظریه نظام های خانواده بوون برای بهبود سلامت و کیفیت رابطه در زوج های مبتلا به اختلال های اضطرابی و تعارض های زناشویی است. 19 زوج به عنوان گروه آزمایشی و 19 زوج به عنوان گروه گواه در این طرح شبه آزمایشی با روش نمونه گیری در دسترس و پیگیری 2 ماهه شرکت کردند. شرکت کنندگان به پرسشنامه کیفیت رابطه (پیرس، ساراسون و ساراسون، 1991) و پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (1996) پاسخ دادند. تحلیل داده ها با روش تحلیل واریانس و اندازه گیری های مکرر نشان داد که این مداخله می تواند کیفیت زندگی و کیفیت رابطه زوج ها را ارتقا دهد. نتایج این پژوهش تأیید کننده اثربخشی درمان سیستمی بوون است و می تواند برای معرفی مدل جدیدی در روانشناسی سلامت بر اساس نقش عوامل بین فردی و هیجانی در سلامت مورد استفاده قرار بگیرد.

هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر درمان پسخوراند عصبی در توجه پایدار کودکان دارای اختلال کمبود توجه- فزون کنشی است. برای این منظور 36 نفر کودک (21 پسر و 15 دختر) به عنوان آزمودنی انتخاب گشته و تحت شرایط آزمایشی قرار داده شدند. از آزمون عملکرد پیوسته دیداری و شنیداری یکپارچه به عنوان پیش آزمون و پس آزمون برای بررسی عملکرد پیوسته و توجه پایدار استفاده گردید. بعد از 40 جلسه درمان پسخوراند عصبی تقویت ریتم حسی- حرکتی (12-15) و امواج بتا (15-18)، تحلیل آزمون T همبسته نشان داد بین پیش آزمون و پس آزمون در کل آزمودنی ها تفاوت معنادار وجود دارد (0/001 p< ). همچنین نتایج تحلیل T مستقل بین دختران و پسران تفاوت معناداری را نشان نداد. از این روی آزمون عملکرد پیوسته دیداری و شنیداری یکپارچه روشی مناسب برای بررسی توجه پایدار در کودکان با اختلال کمبود توجه- فزون کنشی است. همچنین درمان پسخوراند عصبی در افزایش توجه خصوصاً توجه پایدار تأثیر دارد و می تواند به عنوان درمانی غیر دارویی به کار رود.

هدف پژوهش حاضر بررسی شیوع مشکلات تحولی احتمالی و عوامل خطرساز مرتبط با آن در کودکان 5-2 ساله مهدهای خصوصی شهرستان تهران بود. بدین منظور والدین 228 نفر از کودکان 5-2 ساله مهدهای خصوصی که تحت نظارت سازمان بهزیستی شهرستان تهران بودند از طریق نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای در این پژوهش شرکت کردند. از شرکت کنندگان خواسته شد تا پرسشنامه سنین و مراحل ( ASQ) را تکمیل کنند. داده های پژوهش با استفاده از شاخص های آماری خطر مطلق، نسبی، قابل انتساب و آزمون دقیق فیشر مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان داد در نمونه مورد مطالعه 61 کودک (24/0%) مشکوک به داشتن تأخیر در روند تحول شان بودند. همچنین یافته های پژوهش نشان داد در کودکانی که مشکوک به داشتن تأخیر در روند تحول شان بودند بین سن بالاتر کودک و تحصیلات پایین پدر با مشکلات تحولی احتمالی رابطه معنادار وجود داشت.

هدف پژوهش تعیین میزان اثربخشی تحریک مکرر مغناطیسی در کاهش ولع مصرف افراد سوء مصرف کننده متاآمفتامین بود. روش: روش پژوهش شبه آزمایشی از نوع تک آزمودنی با خط پایه چندگانه و جامعه آماری 1000 نفر سوءمصرف کننده متامفتامین مراجعه کننده به درمانگاه ترک اعتیاد آتیه در تهران در زمستان سال 1389 بود. از میان آن ها به روش دسترس 8 نفر انتخاب و به طور تصادفی در چهار گروه 2 نفری جایگزین شدند. با بسامد 10 هرتز، 15 جلسه، 2 نفر تحریک ناحیه پشتی جانبی قشر پیش پیشانی چپ، و 2 نفر نیز در وضعیت گواه قرار گرفتند. تمام آزمودنی ها در پایان جلسه پانزدهم و یک ماه بعد از دوران درمان در مرحله پیگیری ارزیابی شدند. داده ها با استفاده از اندازه اثر و درصد کاهش تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد تحریک مکرر مغناطیسی فراقشری ناحیه قشر پیش پیشانی پشتی جانبی راست، ولع مصرف افراد را به متاآمفتامین به طور معناداری کاهش می دهد، اما تحریک ناحیه پشتی جانبی قشر پیش پیشانی چپ چندان مؤثر نیست. این اثرات یک ماه پس از درمان هم ماندگار بود. نتیجه گیری: می توان از تحریک مکرر مغناطیسی فراقشری به ویژه ناحیه قشر پیش پیشانی پشتی جانبی راست، به عنوان یک روش درمانی مؤثر برای کاهش ولع مصرف متاآمفتامین در افراد مصرف کننده سود جست.

هدف: پژوهش حاضر به بررسی رابطه میان ویژگی های شخصیت کتابداران و اطلاع رسانان متخصص شاغل در کتابخانه های تخصصی و پژوهشی شهر تهران با خشنودی شغلی آن ها می پردازد. روش: روش پژوهش پیمایشی است و برای گردآوری داده ها از دو پرسشنامه شخصیتی پنج عاملی نئو و پیمایش خشنودی شغلی استفاده شده است. جامعه پژوهش کتابداران و اطلاع رسانان دارای تحصیلات دانشگاهی در رشته کتابداری و اطلاع رسانی شاغل در کتابخانه های تخصصی و پژوهشی شهر تهران است. یافته ها: یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها حاکی از آن هستند که دو عامل شخصیت روان رنجورخویی و توافق با خشنودی کلی کتابداران و اطلاع رسانان از شغلشان رابطه منفی و معنادار (به ترتیب 05/0p< و 01/0p<) دارند که فرضیه پژوهش را درباره رابطه میان ویژگی های شخصیت و خشنودی شغلی در خصوص این دو عامل شخصیت تأیید می کند. یافته ها میان خشنودی کلی از شغل با ویژگی های جمعیت شناختیِ سن و سابقه کار رابطه معناداری را نشان نمی دهند. نتایج حاکی از رضایت مندی بیشتر مردان نسبت به زنان کتابدار و اطلاع رسان است.

"در این پژوهش اثربخشی روش درمانگری پسخوراند عصبی بر نشانه های آسیب شناختی بیماران مرد وابسته به مواد مخـدر بررسی شد. 20 معتـاد مراجعه کننده بـه کلینیکهـای تـرک اعتیاد، پس از پـاسخدهی به فهرست تجدیدنظر شـده نشانه های مرضی (SCL-90-R؛ دروگاتیس، 1975) در دو گروه آزمایشی و گواه جایگزین شدند. بیماران گروه آزمایشی علاوه بر دارودرمانگری، 30 جلسـه درمانگری پسخوراند عصبی دریافت کردند و بیماران گروه گواه تنها تحت دارودرمانگری بودند. نتایج تحلیل کواریانس چند متغیری، کاهش معنادار شدت نشانه های خودبیمارپنداری، وسواس، حساسیت در روابط بین فردی، پرخاشگری و روان گسسته‎واری را در گروه آزمایشی نشان دادند. درمان پسخوراند عصبی همراه با دارودرمانگری، در بهبـود نشانگان آسیب شنـاختی روانی معتادان مؤثرتر از دارودرمانگری تنهاست. "

پژوهش حاضر به منظور بررسی و مقایسه عملکرد زبان آموزان پسر تک زبانه و دو زبانه سطح متوسطه کانون زبان ایران در یادگیری زبان انگلیسی انجام شد. برای انتخاب گروه نمونه به روش خوشه ای چند مرحله ای، تعداد 40 نفر از زبان آموزان شهر تهران در پنج مرکز کانون زبان ایران به عنوان تک زبانه که فقط به زبان فارسی مسلط بودند و 40 نفر از زبان آموزان شهر تبریز در پنج مرکز کانون زبان ایران که به زبان های فارسی و ترکی مسلط بودند، انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری این پژوهش پرسشنامه اطلاعات شخصی، آزمون درک مطلب و آزمون دامنه واژگان استاندارد برای زبان آموزان سطح متوسطه کانون زبان ایران بود. جهت تحلیل داده ها از آزمون تی استفاده شد. و نتایج بدست آمده نشان داد که بین زبان آموزان پسر تک زبانه و دو زبانه در یادگیری زبان جدید یعنی عملکرد در آزمون درک مطلب و آزمون دامنه واژگان استاندارد تفاوت معناداری مشاهده نشد. به عبارت دیگر دو زبانگی هیچ گونه تاثیری در توانایی عملکرد درک مطلب و دامنه واژگان زبان آموزان پسر سطح متوسطه انگلیسی ندارد. بنابراین باید گفت که دو زبانگی توانایی یادگیری زبان جدید را افزایش نمی دهد.

" مقیـاس هوش هیجانـی (بشارت، 2007)، پرسشنـامه سبـک دفـاعی (اندروز، سینگ، و باند، 1993) و مقیاس پذیرش اعتیاد (AAS؛ وید و دیگران، 1992)، در 296 نفر از دانشجویان دانشگاه تهران با انتخاب تصادفی اجرا شد. نتایج نشان دادند که بین نمره‌های کل هوش هیجانی، زیرمقیاس ادراک هیجانی و پذیرش اعتیاد رابطه منفی معنادار وجود دارد. با کنترل اثر هوش هیجانی و مؤلفه‌های آن، بین مکانیزمهای دفاعی رشد یافته و رشد نایافته و پذیرش اعتیاد به ترتیب رابطه منفی و مثبت معنادار مشاهده شد. اما با کنترل اثر مکانیزمهای دفاعی، هوش هیجانی، مؤلفه ادراک هیجانی و پذیرش اعتیاد رابطه منفی داشتند. بنابراین، سازه هوش هیجانی می‌تواند نقش متغیر میانجی نیرومند بین وی‍ژگیهای هیجانی با پذیرش اعتیاد داشته باشد. "

هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی روش درمان فعال سازی رفتاری و قراردادی گروهی بر درمان اختلالات مصرف مواد افیونی بود. در یک طرح آزمایشی صدوبیست بیمار مرد با تشخیص وابستگی به مواد افیونی (بر پایه معیارهای (DSM-IV-TR) که برای درمان نگهدارنده با متادون مراجعه کرده بودند به صورت تصادفی به تساوی در سه گروه آزمایشی و یک گروه گواه در هر گروه 30 نفر اختصاص داده شدند: 1) گروه درمان با روش فعال سازی رفتاری و قراردادی گروهی همراه با متادون (2 گروه درمان با روش فعال سازی رفتاری و قراردادی گروهی همراه با آموزش حمایت خانواده و متادون؛ (3 گروه درمان با روش شناختی - رفتاری همراه با متادون؛ و (4 گروه درمان با متادون. گروه های آزمایشی اول و دوم هشت جلسه و گروه آزمایشی سوم دوازده جلسه تحت روان درمانی گروهی قرار گرفتند. آزمودنی ها توسط مصاحبه ساختاریافته شاخص مصرف مواد افیونی (OTI) و پرسشنامه سلامت روانی (MHI) قبل از شروع درمان و پنج ماه پس از پایان درمان گروهی مورد ارزیابی قرار گرفتند. گروه گواه بدون هیچ درمان گروهی تنها داروی متادون دریافت کرد. داده ها به کمک روش آماری تحلیل واریانس با اندازه گیری های مکرر مورد تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که در هر سه گروه آزمایشی، شاخص های درمانی شامل بهبود عملکرد اجتماعی، کاهش رفتارهای بزهکارانه، بهبود تندرستی، افزایش بهزیستی روان شناختی، کاهش درماندگی روان شناختی از گروه دریافت کننده درمان با متادون تنها موثرتر بود. با توجه به یافته های پژوهش به نظر می آید به کارگیری روش درمان فعال سازی رفتاری و قراردادی گروهی به نحو قابل توجهی اثربخشی درمان دارویی را در درمان بیماران وابسته به مواد افیونی افزایش می دهد.

هدف پژوهش حاضر، بررسی دقت تشخیصی سه مقیاس پذیرش اعتیاد (AAS)، استعداد اعتیاد (APS)، و مقیاس تجدید نظر شده می‌بارگی مک‌اندرو (MAC-R)، و تعیین نقطه برش مناسب برای این سه مقیاس بود. تعداد 140 دانشجوی دانشگاه تهران و 81 معتاد داوطلب ترک که با دانـشجویان در یک گروه سنی قرار داشتند، در دوگروه افراد بهنجار و افراد معتاد مورد بررسی قرار گرفتند. از آنجا که این مـقیـاس‌ها از MMPI-2 کـه برای تشخیص اختلال‌های روانی به‌کار می‌رود، مشتق شـده‌اند، قـبل از انـجام ایـن پـژوهش، به­صورت مقدماتی، دقت تشخیصی این مقیاس‌ها در مورد افراد دارای اختلال روانی (78 نفر) و افراد معتاد (81 نفر) مورد بررسی قرار گرفت. AAS از دقـت تـشخیصـی خـوب و MAC-R از دقـت تشخیصـی متوسطی در تمیز افراد دارای اختلال روانی و افراد معتاد برخوردار بود. پس از این مطالعة اولیه، دقت تشخیصی این سه مقیاس در تشخیص دانشجویان از افراد معتاد مورد بـررسـی قرار گرفت. تنها، مقیاس AAS برحسب ضریب آلفای کرونباخ، از همسانی درونی قابل قبولی برخوردار بود. تفاوت میانگین نمره‌های افراد بهنجار و معتاد در هر سه مقیاس، از لحاظ آماری معنا‌دار بود. نتایج حاصل از تحلیل مشخصه‌های عملیاتی گیرنده (ROC) و تـحلیل حساسیت نشان داد که مقیاس AAS در بین این سه مقیاس، از بالاترین دقت تشخیصی برخوردار است و به نظر می‌رسد ابزار تشخیصـی و غربالـیِ مناسبـی برای سوء مصرف مواد باشد. در مقابل، APS کمترین دقت تـشخیصـی را داشت و در نتیجه از لحاظ بـالینـی، ابزار مناسبی برای تشخیص نیست.

هدف از مطالعه حاضر بررسی اثربخشی روش درمانی نوروفیدبک بر سلامت روان بیماران وابسته به مواد افیونی بود. به این منظور 20 بیمار وابسته به مواد افیونی تحت دارو درمانی، به شیوه در دسترس انتخاب شدند. در مرحله پیش آزمون تمام آزمودنی ها بوسیله پرسشنامه سلامت عموم (GHQ) مورد ارزیابی و بر اساس نمرات این ابزار همتاسازی و در دو گروه جایگزین شدند. یکی از گروه ها به تصادف به عنوان گروه آزمایش و دیگری به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد. در این مطالعه آزمایشی با طرح پیش آزمون پس آزمون با گروه کنترل، بیماران گروه آزمایش علاوه بر دارو درمان، 30 جلسه پسخوراند عصبی دریافت کردند و بیماران گروه کنترل تنها دارو درمانی خود را ادامه دادند. پس از پایان دوره تمام بیماران دو گروه بوسیله پرسشنامه سلامت عمومی مورد ارزیابی مجدد قرار گرفتند. نتایج تحلیل کواریانس چند متغیری نشان داد گروه آزمایش در متغیرهای علایم جسمانی، افسردگی و نمره کل سلامت روان، نسبت به گروه کنترل تغییر معناداری داشته است. بنابراین می توان از آموزش پسخوراند عصبی جهت بالا بردن اثربخشی درمان بیماران وابسته به مواد افیونی استفاده کرد.

مقدمه و هدف: امروزه خانواده های بسیاری از حیوانات خانگی مراقبت می کنند. بررسی پیامدهای روانی نگهداری حیوانات و همچنین بررسی صفات شخصیتی این افراد از اهمیت خاصی برخوردار است. هدف پژوهش حاضر، بررسی وضعیت سلامت روانی و ویژگی های شخصیتی صاحبان حیوانات خانگی مراجعه کننده به کلینیک دامپزشکی دانشگاه تهران می باشد. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی تعداد 612 نفر از صاحبان حیوانات خانگی (143 نفر صاحب گربه، 162 نفر صاحب سگ، 155 نفر صاحب پرنده و 152 نفر صاحب سایر حیوانات) که در طی یک دوره یک ساله از اول دی ماه 1384 تا آخر آذر 1385 به کلینیک دامپزشکی دانشگاه تهران مراجعه کرده بودند، به صورت نمونه گیری در دسترس و با استفاده از پرسشنامه سلامت عمومی و پرسشنامه خزانه سوالات شخصیتی بین المللی مورد بررسی قرار گرفتند. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون تحلیل واریانس یک راهه و آزمون تعقیبی توکی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بیشترین درصد اختلال در صاحبان پرنده (234 نفر، 38.3 درصد) و کمترین آن در صاحبان سایر حیوانات (129 نفر، 24.3 درصد) مشاهده گردید. از مجموع تعداد افراد 4 گروه، 188 نفر (30.7 درصد) مشکوک به اختلال سلامت روان بودند. 122 نفر (20 درصد) دارای علایم جسمانی، 182 نفر (29.7 درصد) دارای اضطراب، 149 نفر (24.3 درصد) دارای اختلال در عملکرد اجتماعی و 84 نفر (13.7 درصد) دارای افسردگی بودند. تنها در بعد اختلال در عملکرد اجتماعی، صاحبان پرنده نسبت به صاحبان سایر حیوانات دارای اختلال بیشتری بودند (p=0.01). در ابعاد شخصیتی، صاحبان سگ از سطح پایین تری از سازش پذیری و پذیرا بودن نسبت به تجارب در مقایسه با سه گروه دیگر برخوردار بودند. صاحبان سایر حیوانات از ثبات هیجانی بالاتری نسبت به سه گروه دیگر برخوردار بودند. نتیجه گیری: بر خلاف سایر کشورها، در ایران ممکن است داشتن حیوان خانگی میزان سلامت روان افراد را کاهش دهد یا این که احتمالا افراد با سلامت روان پایین تر، بیشتر اقدام به نگهداری حیوانات کرده باشند. در زمینه ویژگی های شخصیتی نیز به نظر می رسد صاحبان سگ افرادی ناسازگارتر و صاحبان سایر حیوانات افرادی با ثبات هیجانی بالاتر و از لحاظ سلامت روان در وضعیت بهتری نسبت به سه گروه دیگر باشند.

" ساختار عاملی مقیاس جامع نشانه‌های سلامت روانی کیز (2000، 2005) که شامل 13 زیر مقیاس اندازه‌گیری جنبه‌های لذت‌جویانه (برای مثال بهزیستی هیجانی) و فضیلت‌گرایانه (برای مثال بهزیستی اجتماعی و روانشناختی) است، بررسی شد. 88 دانشجوی پسر و 117 دانشجوی دختر دانشگاه تهران، به ترتیب 2، 6 و 5 زیر مقیاس بهزیستی هیجانی، روانشناختی و اجتماعی را تکمیل کردند. عوامل بهزیستی هیجانی، روانشناختی و اجتماعی براساس تحلیل عاملی اکتشافی استخراج شدند. تحلیل عاملی تأییدی نیز 5 مدل فرضی از 13 نشانه سلامت روانی، مشتمل بر مدل مستقل، تک عاملی، سه عاملی ناهمبسته، سه عاملی همبسته و سه عاملی همبسته با بار مشترک را بررسی کرد. تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی، نشان داد که مدل سه عاملی همبسته نشانه‌های سلامت روانی، بهترین مدل برازش شده برای تبیین داده‌های حاضر است. "