صفیه شاه حسینی

محیط هایی که کودک در آن حضور می یابد در شکل گیری شخصیت، رفتار کودک و رشد همه جانبه او مؤثر است. محققان نتیجه گرفته اند که تجربیات تفریح ​​و بازی در آماده سازی کودکان برای تلاش، حل مسئله و انجام فعالیت های خلاقانه موثر است. در محیط های بازی کودکانه فعلی، فضاهایی داریم که فرصتی در اختیار کودک قرار نمی دهند که خود تفکر کند و پرسشگر باشد و از محیط بیاموزد. این پژوهش، محیط بازی کودکان 6 تا 12 سال را مورد بررسی قرار داده و به این مسئله می پردازد که کودکان چه نیازهایی در این محیط ها داشته و راهکارهای طراحی محیطی مطلوب جهت بازی کردن و سرگرمی های مورد علاقه کودکان چیست که این فضای بازی در ارتقاء خلاقیت کودک نیز مؤثر باشد؟ برای دستیابی به اهداف مذکور از روش پژوهش آمیخته استفاده شده است و نقاشی 60 کودک 6 تا 12 ساله (پندار کودک از فضای بازی مورد علاقه خود) در دو گروه دختر و پسر، به همراه مشاهدات انجام شده در رفتار کودکان، در محیط نرم افزاری Atlas Ti مورد ارزیابی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج به دست آمده، حاکی از آن است که کودکان در پندار خود محیط بازی مورد علاقه خود را چطور ترسیم می کنند که با در نظر گرفتن این نیاز ها و ادغام آن با راهکارهای استخراج شده از تحقیقات پیشین در زمینه ارتقاء خلاقیت کودکان، می توان راهکارهای طراحی فضای بازی کودک در جهت ارتقاء خلاقیت آن ها پیشنهاد داد تا سبب ایجاد محیطی مطلوب تر فضای بازی کودکان شد. این راهکارها شامل توجه به حضور عناصر طبیعی (طبیعت)، حیوانات، مبلمان، دید و منظر، جزئیات بصری، فضاهای متنوع (باز، نیمه باز و بسته)، بازی های متنوع (فردی و گروهی)، توجه به گروه سنی و جنسی و فراهم آوردن شرایط آزادی برای کودکان است.

کودکان حساس ترین و تأثیرپذیرترین گروه سنی جامعه را تشکیل می دهند. پژوهش ها حاکی از آن است که محیط اطراف کودک بر سلامت جسمی، روحی، اجتماعی و شکوفایی خلاقیت او تأثیرگذار است. در این راستا محیط باید به گونه ای طراحی شود که به عنوان بهترین معلم برای کودک و فراهم کننده شرایطی برای ارتقاء خلاقیت کودک باشد. هدف این مقاله مروری بر پژوهش های انجام شده در زمینه عوامل محیطی مؤثر بر ارتقاء خلاقیت در جهت پرورش خلاقیت کودکان است. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به این موضوع می پردازد که عوامل محیطی مؤثر بر ارتقاء خلاقیت کودک کدامند؟ و با استفاده از روش کتابخانه ای به بررسی پیشینه پژوهش در زمینه شکوفایی خلاقیت کودک می پردازد. نتایج این پژوهش نشان می دهد محیط های خلاق شامل محیط های «طبیعی»، «خلوت»، «اجتماعی»، «بازیگوشی»، «فیزیکی»، «منعطف» و «تحریک کننده حسی» هستند. انجام فعالیت های خلاقانه در محیط های خلاق، بستر مناسبی جهت شکوفایی خلاقیت کودکان فراهم می آورد.