سینا رزاقی اصل

 با افتتاح پی در پی دوره های جدید دانشگاهی، رشته معماری منظر در سطح جهانی به سرعت در حال رشد است. همزمان با توسعه کمّی آموزش معماری منظر طی حدود یک قرن گذشته، در سالهای اخیر روند بازنگری در محتوای برنامه درسی این رشته نیز شتاب فزاینده ای یافته است. در بازنگری برنامه آموزشی تعیین دانش و مهارتهای اساسی که لازم است تا معماران منظر برای ایفای مسئولیت حرفه ای خود بیاموزند، نقش حیاتی دارد. در این مقاله تلاش شده است تا با مرور تحلیلی متون تخصصی تعلیم و تربیت معماری منظر، بررسی تجربه های دانشگاههای گوناگون جهان و مرور تقاضای بازارکار، چارچوبی به عنوان «چارچوب دانش و مهارتهای اساسی مورد نیاز معماران منظر» تدوین شود. یافته های این نوشتار نشان می دهد که بر مبنای تبیین ابعاد ماهوی و رویه ای معماری منظر و مؤلفه های مورد نیاز در هر یک از آنها می توان به چارچوب مذکور دست یافت. در این خصوص، رویکرد کل گرایی انسانی محیطی به عنوان بعد ماهوی و مؤلفه های اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، تکنولوژیکی، ارتباطی و مدیریتی در زیر مجموعه ابعاد رویه ای معماری منظر مطرح اند. این چارچوب در شرایط ایران و جهان از طریق دسته بندی محتوا و برنامه های درسی مورد نیاز شامل هریک از مؤلفه های مذکور قابل اجراست.

امروزه تهدیدات نظامی در شکل ها و روش های نوینی در جریان است. مروری بر تجارب و پیشینه ساخت فضاهای امن با رویکرد پدافند غیر عامل نشان می دهد که وجود اماکن زیر زمینی برای حفظ قوه و بنیه نظامی و امنیتی کشور امری اجتناب ناپذیر است. این چنین اماکنی مطابق با ساخت فضایی، کارکرد و فعل بنا (بیمارستان، کارخانه، پناهگاه و...) شرایط زیستی و روانی خاص خود را دارندکه موجب ایجاد شرایط رفتاری بحرانی می شود. این چنین اماکنی برای تداوم بقاء و فعالیت خود نیازمند فراهم آمدن شرایط مطلوب زیست زیر زمینی می باشند. هدف از این مقاله بازشناسی مولفه های موثر بر مفهوم زیست پذیری به عنوان یکی از مفاهیم نوین حوزه مطالعات شهری در فضاهای امن زیرزمینی است. روش مورد استفاده در این تحقیق پیمایشی بوده و از ابزار پرسشنامه عمیق از اساتید متخصص در موضوع در جمع آوری داده ها بهره می برد. مطابق رویکرد نظریه مبنایی کدگذاری بر روی داده ها انجام شده و نتایج حاصل شده است. یافته های این مقاله نشان می دهد که متخصصین بر پنج حوزه کالبدی- بصری، ادراکی، زیست، کارکردی و اجتماعی و 21 مولفه موثر بر زیست پذیری فضاهای زیرسطحی امن تأکید داشته اند. همچنین به برخی راهکارهای طراحی در انتهای مقاله اشاره شده است.