عباس علیپور

مناطق مرزی شرق و جنوب شرق کشور ایران از ویژگی های جغرافیایی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی و قومی تی خاصی برخوردارند که این ویژگی ها به خودی خود تهدید محسوب نمی شوند؛ بلکه به عنوان زمینه و بستر برای تامین امنیت و یا بالعکس ناامنی عمل می کنند. زمینه ها شامل ویژگی های جغرافیایی، جمعیتی و توسعه ای می شود و تهدیدها شامل تروریسم و شرارت، مواد مخدر وتبهکاری های سازمان یافته، تنش های قومی-مذهبی، حضور عوامل خارجی در منطقه بنیادگرایی، قاچاق کالا و ارز، قاچاق اسلحه، فرار مجرمین از مرزها و... می باشد. جمهوری اسلامی ایران تا کنون برنامه های متعددی برای ساماندهی فضایی این منطقه به کار برده است. در این پژوهش عملکرد جمهوری اسلامی را در سه بعد ساختاری، شناختی و کارکردی بر جنوب شرق ایران مورد بررسی و ارزیابی قرار می دهیم. برای ارزیابی عملکرد حکومت جمهوری اسلامی در این خصوص، از اطلاعات و آمار ادارت و سازمان ها و استان داری سیستان و بلوچستان و هم چنین نتایج پژوهش های انجام گرفته بهره گرفته ایم. جمهوری اسلامی نقاط ضعفی داشته است؛ از نشانه های این ضعف ها در ابعاد کارکردی، ساختاری و شناختی، مشکلات امنیتی و استراتژیکی است که در برخی مقاطع گریبانگیر این استان می شود.

ملاحظات سیاسی- امنیتی - دفاعی ازجمله مقوله هایی است که در طرح و برنامه ریزی های کلان کمتر به آن توجه شده است. علاوه بر آن آگاهی از وضعیت کنونی برای هر نوع برنامه ریزی دقیق برای توسعه و پیشرفت مناطق به ویژه در استانهای کمتر توسعه یافته ضروری می باشد. در همین راستا موضوع پژوهش حاضر بررسی ملاحظات سیاسی، امنیتی و دفاعی استان کهگیلویه و بویراحمد میباشد. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده که برای جمع آوری داده ها از روش اسنادی و میدانی (پرسشنامه) استفاده شده است. حجم نمونه نیز 40نفر از کارشناسان و مسئولان مربوطه استان می باشد. روش تجزیه و تحلیل داده ها نیز مدل SWOT بوده است. ملاحظات سیاسی، امنیتی و دفاعی استان در قالب 4 بخش سیاسی –امنیتی، فرهنگی- اجتماعی، اقتصادی و طبیعی مورد بررسی قرارگرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان می دهد که وجود منابع زیر زمین فراوان، شرایط اقلیمی، ظرفیت بالای گردشگری بهعنوان مهمترین مؤلفه های مثبت استان و بیکاری، کمبود سرمایه گذاری و تأثیر گرد و غبار غرب کشور بر برخی شهرستان ها ازجمله مهمترین مؤلفه های منفی استان می باشند. همچنین، نتایج پژوهش نشان داد در بین راهبردهای چهارگانه استان باید راهبرد رقابتی(تهاجمی) مدنظر مسئولان در برنامه ریزی ها باشد.

تقسیمات سیاسی فضای یک کشور به مثابه قالب سیاسی و مدیریتی فضای ملی است. در واقع تقسیمات فضای ملی جایگاه هر بخش از پهنه سرزمینی را در ساختار فضایی کشور مشخص می کند. لذا تقسیمات کشوری باید براساس اصول و چهارچوب ها و واقعیت های جغرافیایی جهت کارآمدی هر چه بهتر تنظیم گردد و یک الگوی راهبردی جغرافیایی براساس قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدها را به دست دهد. این توجه به منطق جغرافیایی در ترسیم مرزهای سیاسی درون سرزمینی، برگرفته از نگاه سازماندهی و آمایش سرزمین در سطح فضای ملی، منطقه ای و محلی است. ازاین رو در مقاله حاضر سعی بر آن است تا به آسیب شناسی ژئوپلیتیکی تقسیمات کشوری در ایران براساس منطق و واقعیت های جغرافیایی و در واقع با رویکرد سازماندهی و آمایش-سرزمین پرداخته شود. سؤال اساسی این پژوهش این است که: از منظر جغرافیا و آمایش سرزمین، تقسیمات کشوری ایران دچار چه ضعف هایی است؟ پیامدها و آسیب های ژئوپلیتیکی آن در فضای سرزمینی کشور چگونه است؟ در بخش یافته های تحقیق نگارندگان به مسئله عدم انطباق تقسیمات کشوری فعلی ایران بر نواحی جغرافیایی (طبیعی و انسانی) و نیز عدم توجه به مؤلفه های شکلی در سازماندهی سیاسی فضا و تقسیمات کشوری از جمله عوامل شکل و وسعت و استقرار نامتوازن مراکز استان ها پرداخته و چنین نتیجه گیری نموده اند که این آسیب ها به طور مستقیم بر توسعه، امنیت و توازن فضایی در کشور اثر منفی می گذارد. لازم به ذکر است که این مقاله از نوع تحقیقات کاربردی است و به شیوه ای تحلیلی-توصیفی نگاشته شده است.

تهدیدهای امنیتی و دفاعی از ابعاد اصلی تهدید علیه واحدهای سیاسی محسوب می شوند. به لحاظ کارکردهای ویژه ای که امنیت و دفاع در واحدهای سیاسی دارند، تهدیدهایی ازاین دست می توانند نقش مؤثری در شکل گیری تصمیم های مختلف در این واحدها داشته باشند. بنابراین این پژوهش به دنبال شناسایی، بررسی و تحلیل، تهدید های امنیتی-دفاعی آمایش سرزمین، سطح بندی شهرستان های استان البرز بر اساس این تهدیدها و گزینش راهکار های آمایش سرزمینی برای آنها می باشد. این تهدید ها از طریق مطالعات اسنادی، پیمایشی و مصاحبه ای گردآوری شده اند. سپس با نخبان جهت پایایی پرسشنامه ، رتبه دهی به هرکدام از شهرستان ها از لحاظ تهدیدهای موجود و انتخاب راهکارها مصاحبه به عمل آمده است. به منظور رتبه بندی شهرستان های مختلف استان البرز از لحاظ تهدید های موجود، مدل ویکور را به کار گرفته است. همچنین برای وزن دهی شاخص ها در مدل ویکور از آنتروپی شانون استفاده شده است. از نتایج این پژوهش چنین بر می آید که در بین شهرستان های استان البرز شهرستان کرج به عنوان مرکز استان دارای بیشترین تهدید های سیاسی، امنیتی و دفاعی است. مهم ترین دلیل تمرکز تهدید ها در کرج، می تواند تمرکز خدمات، امکانات و دسترسی های مختلف استانی در این شهرستان باشد. همچنین دیگر شهرستان ها به دلیل عدم ارائه خدمات مناسب و درخور جمعیت نیز دارای تهدیدهای گوناگون در گروه های مختلف می باشند. نتایج نشان می دهد که از بین گروه های مختلف تهدید ها، تهدیدهای اقتصادی دارای بالاترین درصد اهمیت از لحاظ میزان تأثیرگذاری بر شهرستان های مختلف استان البرز است. بعد از تهدیدهای اقتصادی، تهدیدهای محیطی و زیست محیطی بیشترین اهمیت را در استان دارند. برای خروج استان به ویژه شهرستان کرج از وضعیت تهدیدزای موجود، در پایان به ارائه راهکار پرداخته ایم. یکی از مهم ترین راهکارهای آمایش سرزمینی برای کاستن از مسائل و مشکلات شهرستان های استان البرز، تمرکززدایی از کرج و ارائه امکانات و خدمات در دیگر شهرستان هاست.

توسعه گردشگری شهری آثار مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی به دنبال دارد، ایجاد تعادل در این زمینه- به گونه ای که آثار مثبت بیش از آثار منفی باشد- نیازمند اتخاذ سیاست های مدیریتی و راهبردی قوی است. بنابراین پایداری در گردشگری شهری، مستلزم توجه نظام مند به ابعاد فنی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، تاریخی و زیست محیطی است. با در نظر گرفتن اهمیت موضوع، مقاله حاضر از نوع توصیفی تحلیلی و در زمره تحقیقات کاربردی است. جامعه آماری پژوهش، کلیه گردشگران ورودی به شهرستان بجنورد بوده اند. با استفاده از جدول مورگان، 384 نمونه به روش تصادفی ساده انتخاب و مورد مصاحبه و پرسش قرار گرفتند. همچنین از آزمون های آماری، نظیر آزمون همبستگی اسپیرمن و آزمون تی برای بررسی فرضیه ها استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که به علت ضعف های مدیریت شهری، عدم یکپارچگی مدیریت در بهره برداری پایدار از جاذبه ها، کمبود امکانات، عدم دسترسی و اطلاع رسانی، عدم همکاری و هماهنگی نهادهای گوناگون شهری در تأمین بهداشت و نظافت شهر و مشکلات مربوط به برنامه ریزی، بخش گردشگری نه تنها از توسعه پایداری فاصله گرفته، بلکه روندی منفی را طی می کند.

گردشگری گسترده ترین فعالیت خدماتی است و به طور مسلم در آینده با سرعتی بیش از گذشته و امروز توسعه خواهد یافت. مجموعه ی عباس آباد بهشهر به عنوان یکی از مهم تر ین اماکن گردشگری استان مازندران علی رغم قابلیت های تاریخی و اکوتوریستی بسیار بالا نتوانسته است هماهنگ با رشد صنعت گردشگری جایگاه مناسبی را در جذب گردشگران ملی و بین المللی در کشور به دست آورد. مقاله ی حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و با هدف شناخت و آگاهی از مطلوبیت عناصر گردشگری در مجموعه ی عباس آباد بهشهر تهیه شده است. به گونه ای که ضمن شناخت ویژگی های جامعه ی آماری، میزان رضایت آنان از امکانات و خدمات گردشگری منطقه ی مورد مطالعه، ارزیابی شده و پیشنهادهایی برای استفاده ی بهینه از قابلیت ها و امکانات موجود گردشگری ارائه گردیده است.  جامعه ی آماری این پژوهش، همه ی شهروندان ساکن شهر بهشهر بوده اند که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده و به کار گیری فرمول کوکران تعداد 378 نمونه مورد پرسشگری مستقیم قرار گرفته اند. پس از جمع آوری اطلاعات میدانی از طریق ابزار پرسشنامه، روابط بین متغیر های پژوهش از طریق آماره های توصیفی (جدول فراوانی، نمودار و ...) و استنباطی (آزمون T-Test) ؛ در قالب نرم افزار SPSS مورد بررسی قرار گرفته است. آنالیز انجام گرفته از طریق آزمون T تک دامنه ای نشان داده است که بیشترین مطلوبیت این مجموعه از نظر جامعه ی آماری (با 5/41درصد پاسخ ها) مربوط به «جاذبه های طبیعی» و کمترین مطلوبیت نیز مربوط به «امکانات اقامتی» آن با 5/26درصد فراوانی  بوده است.

سیر گسترش و توسعه دامنه نفوذ داعش که کشورهای خاورمیانه را با چالش هایی جدی مواجه کرده است، جریانی تازه شکل گرفته نیست، بلکه برایند منافع برخی کشورهای منطقه و رقابت های ژئوپلیتیکی میان آنها، بازیگردانی قدرت های فرامنطقه ای، شناوری مباحث و موضوعات ژئوپلیتیکی و شرایط مهیایِ زایشِ گروه های بحران ساز و تفکرات افراطی در محیط سیاسی کشورهای خاورمیانه است. پیچیدگیِ اندرکنش های این گروه های افراطی و بازیگران منطقه ای، اقدامات و عملیات انفجاری قلمروگسترانه آنها، موض عگیری های متفاوت و متعارض قدرت های منطق های و فرامنطقه ای در مقابل اقدامات این گرو هها، تعارضات خصمانه بی نگروهی و... سبب شد تا تحلیل سیر گسترش و پی شبینیِ وضعیت آینده آنها براساس نظریه های پیچیدگی )آشوب و فراکتال( و درهم تنیدن این نظری هها با مفهوم اثر پروانه ای انجام شود. نتایج حاکی از آن است که آشوبناکیِ فضای جنوب غرب آسیا که تأثیرگذار و متأثر از سه سطح درون کشوری، منطقه ای و فرامنطقه ای است، به این گروه ها موجودیت بخشیده و سازماندهی منظم، دریافت کمک های مالی و تسلیحاتی، بهره مندی از فضای مجازی، ایدئولوژی این گرو هها و برخورداری از حمایت های ژئوکالچرال شرایط تکثیر، توسعه دامنه نفوذ و در نهایت کنتر لناپذیریِ آنها را موجب شده است. هرچند تحت تأثیر شرایط ژئواستراتژیک منطقه و فشارِ ائتلافی منطقه ای جهانی، فرایند گسترش این جریان های افراطی محدود خواهد شد، در صورتی که از فضاهای سیاسی ملی و منطقه ای آشوب زدایی نشود، بازتولید گروه های مشابه در گوشه و کنار جنوب غرب آسیادور از واقعیات نخواهد بود.

در سالی که گذشت در کشور بحران خیز یمن در استان های ابیان و شبوا اعلام شد که مبارزان القاعده وابسته به عربستان سعودی در آن منطقه مخفی شده و قدرت گروه های تأثیرگذاری هم چون انصار الشریعه را به محک آزمون گذارده اند. در این راستا این گروه قبل از آن که توسط ارتش یمن در تابستان 2012 م  دستگیر شوند،   به وسیله هواپیماهای بدون سرنشین و در راستای استراتژی مبارزه با تروریسم اوباما مورد حمله قرار گرفتند. مقاله ی پیش رو در پی واکاوی این نکته است که آیا کاربرد هواپیماهای بدون سرنشین می تواند در ایجاد ثبات و آرامش در منطقه نقش مثبتی ایفا کند یا اینکه برعکس راه جدیدی برای گسترش و تسری افراط گرایی در منطقه خواهد شد؟نویسنده بر این نظر است که کاربرد این پهبادها باعث افراط گرایی در منطقه شده و از حوزه ی اصلی آن یعنی مناطق قبایلی تحت حاکمیت دولت پاکستان به یمن تسری یافته است و این امر به نوبه خود به گسترش بی ثباتی در منطقه کمک کرده و باعث درگیری های خونین شده و فرصت هایی را برای طالبان و القاعده برای ایجاد ناامنی به وجود آورده است که این مسأله از ناکامی استراتژی مبارزه با تروریسم اوباما در منطقه حکایت دارد.

جهانی شدن به عنوان روندی غیر قابل انکار در دهههای پایانی قرن بیستم حضور خود را به رخ کشیده و تأثیر عمیق و گستردهی خویش را بر حوزه های مختلف اقتصاد، سیاست و فرهنگ گسترانده است. به واسطهی بستر تأثیرگذاری بر همین حوزههای مهم، جهانی شدن دارای تبعات و آثار غیرقابل انکار اقتصادی، سیاسی و فرهنگی شده و یا خواهد شد. بی شک پدیده مهمی چون جهانی شدن حاصل کوله باری بزرگ از تحول و تغییر برای کشورها و دولتهایی است که در جوّ، ملیت و حاکمیت ملی خویش زیست کردهاند. جهانی شدن در حقیقت تمامی ساختارهای بومی، محلی و شاکله هویتی و نیز باورهای ملل را به چالش کشیده و در کنار اینها متحول کننده زیرساختهای اقتصادی، سیاسی و مذهبی میگردد. حال در اینجا سئوالی که به ذهن متبادر میشود این است که کشورهای جهان سوم در مواجهه با پدیده جهانی شدن با چه چالشها و بحرانهای سیاسی و امنیتی روبرو می باشند؟ در این پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی و تحلیلی و پس از جمع آوری مطالب و مقایسه اطلاعات و تجزبه و تحلیل آنها تأثیر متغیر مستقل (پدیده جهانی شدن) را بر متغیر وابسته (ساختار سیاسی امنیتی کشورهای جهان سوم) مورد واکاوی قرار خواهیم داد و اینطور استدلال خواهیم کرد که پدیده جهانی شدن موجب دگرگونی سیاسی امنیتی در کشورهای جهان سوم خواهد شد

کشتار شیعیان پاکستان نتیجه گسترش تروریسم فرقه ای در این کشور می باشد که از سال 1989 به صورت سازمان یافته توسط گروه های بنیادگرای افراطی نظیر «سپاه صحابه»، «لشکر جهنگوی»، «جیش محمد»، «لشگر طیبه» و سایر گروه های ضد شیعی به وقوع می پیوندد. حمایت های آمریکا و غرب در کنار عمال منطقه ای آنان نظیر عربستان و نیز سیاست های انفعالی دولت پاکستان و...، باعث وقوع این خشونت ها شده است. از این رو، ماهیت کشتار شیعیان در پاکستان سیاسی است و در قالب اصطلاحاتی نظیر «تروریسم فرقه ای»، «تروریسم سازمانی» و «تروریسم مذهبی» قابل تحلیل است. هد ف نهایی ترسیم شد ه از کشتار شیعیان در پاکستان نیز، ایجاد تقابل میان اهل سنت با محوریت عربستان از یکسو، و شیعیان با محوریت جمهوری اسلامی ایران از سوی د یگر است، تا د ر پرتو آن سیاست«هرج و مرج سازند ه» آمریکا د ر منطقه عملیاتی شود .

با شروع انقلاب صنعتی در غرب و قانون اصلاحات ارضی در ایران روند شهرنشینی با رشد چشمگیری مواجه شده و این رشد بیش از اندازه باعث شد ساخت و سازها در شهرها بی ضابطه گسترش یافته و در پی آن خیلی زودتر از آنچه که تصور می شد، این ساخت و سازها رو به فرسودگی نهاده و محله های با نام بافت فرسوده ایجاد گردد. هر چند این ساختمان ها به لحاظ به کار بردن هنر و علایق مردم آن زمان به طور چشم نوازی جلوه می کند. اما با مشکلاتی چون گسترش روز افزون فضاهای مخروبه و متروکه، ضعف امکانات و زیرساخت ها، نارسایی در شبکه حمل و نقل، رشد منفی جمعیت و... روبرو شده است. در این میان ناحیه تاریخی شهرها میراث ارزشمندی است که در طول زمان در هویت بخشی به حیاط شهری نقش ویژه ای ایفاء می کند. لذا نقش و تاثیر مدیریت شهری در برنامه ریزی ناحیه قدیمی و فرسوده بسیار تعیین کننده است. در این پژوهش جامعه آماری 3 ناحیه و 6 محله شهر بهشهر با جمعیتی بالغ بر 19868 نفر که بعنوان بافت فرسوده و قدیمی است انتخاب گردید. از طریق فرمول کوکران 182 نمونه تعیین و همین تعداد پرسشنامه تکمیل گردید. در این تحقیق از روش توصیفی– تحلیلی استفاده شد. از آزمون های آمار استنباطی جهت تحلیل روابط بین متغیرهای تحقیق استفاده شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار spss  و  نمایش و تحلیل نتایج داده های تحلیلی و توصیفی از نرم افزار GIS و Excel استفاده شده است.بر این اساس, تاثیر پیامد سیاست های دولت بر نوسازی از طریق عواملی چون تسهیلات، انسجام و ارزش املاک و مستغلات سنجیده و با توجه به حد متوسط گویه ها و با عنایت به مقدار sig بدست آمده، محله فرودگاه، مهدیه بهشهر از بیشترین تسهیلات و امکانات دولتی در نظر گرفته شده برخوردار و محله شهید مدنی از کمترین امکانات بهره بوده اند. عدم تجهیز و آمادگی دستگاه های اجرایی، تعدد متولی، عدم همکاری کامل بانک ها و عدم آگاهی کامل ساکنین در بافت موجب کاهش اثر بخشی سیاست های دولت در این بافت شده است. اجرای دقیق تر سیاست ها در بخش هایی از این بافت نشانگر موفقیت این سیاست ها است

زمینه و هدف: مجموعه ای از عوامل و مولفه ها، منطقه کردستان را در طی سال های بعد از انقلاب به یک منطقه بحرانی تبدیل نموده است. این پژوهش به بررسی و سنجش بحران های قومی در کردستان ایران بعد از انقلاب اسلامی می پردازد و همچنین نقش هر یک از این عوامل بحران ساز را در شکل دهی به ایجاد بحران بررسی می کند. روش: این پژوهش به لحاظ ماهیت و روش در زمره تحقیقات علی (پس رویدادی) است. جامعه آماری، کارشناسان مسائل قومی کردستان ساکن در تهران بودند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه (محقق ساخته) در طیف مقیاس لیکرت طراحی شد که پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ مورد تایید قرار گرفت. یافته ها: در مجموع، عوامل و مولفه های متعددی در ایجاد بحران های قومی در این منطقه نقش داشته اند. مهم ترین عوامل بروز بحران قومی در کردستان به ترتیب عبارت بودند از: نقش نخبگان، دخالت نیروهای خارجی و شرایط خاص دوران گذار. به لحاظ مولفه های چهارگانه به ترتیب عبارتند از: مولفه های سیاسی امنیتی، اجتماعی و فرهنگی، جغرافیایی طبیعی و نهایتاً مولفه های اقتصادی. نتیجه گیری: با شناخت عوامل و مولفه های بحران ساز، یک استراتژی کلان، در سه بخش (کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت) را می طلبد تا بتوان اثرات بحران را کاهش داد. توجه به عوامل اجتماعی ـ فرهنگی و اشتراکات قوم کرد با مرکزیت کشور و ایجاد زمینه برای توسعه منطقه و تلاش در جهت ایجاد فقرزدایی در کنار راهکارهای سیاسی و امنیتی کارگشا خواهد بود.

فرآیند تصمیم گیری های کلان ملی با شناخت دقیق فضاهای راهبردی پیرامونی آغاز می شود. جمهوری اسلامی ایران به عنوان قدرتی منطقه ای بنابر ماهیتش نیازمند بسط ژئوپولیتیکی و حوزه نفوذ خود در خاورمیانه است. خاورمیانه که نقطه تلاقی منافع قدرت هاست در سه سیستم قابل بررسی است: حوزه ژئوپولیتیکی خلیج فارس، حوزه ژئوپولیتیکی دریای سرخ و حوزه ژئوپولیتیکی دریای مدیترانه شرقی. یافته های تحقیق نشان می دهد حوزه ژئوپولیتیک خلیج فارس به دلیل اهمیت بی بدیل و علقه های ژئوپولیتیکی، به خصوص تلاقی و مجاورت جغرافیایی ایران با آن، باید بیشترین دل مشغولی سیاسی و ژئوپولیتیکی ایران باشد، زیرا ایجاد هر بحرانی در این حوزه و فضای سیاسی حاکم بر آن خود به خود امنیت ملی و تمامیت ارضی کشورمان را متاثر می سازد. ایران برای گستردن بازوهای ژئوپولیتیکی خود در خاورمیانه باید به دنبال متحدی در زیرسیستم دیگری از خاورمیانه عربی باشد. تنها کشور دارنده این قابلیت مهم ژئوپولیتیکی در حوزه ژئوپولیتیکی دریای سرخ و کرانه های مدیترانه شرقی، مصر است. جمهوری اسلامی باید ضمن حفظ موقعیت خود براساس واقعیات ژئوپولیتیکی، با طرح گفتمان اسلام محور و تحرک بخشیدن به مصر از طریق تعامل با آن کشور در خاورمیانه، به تعدیل تدریجی و جبری وزن عربستان در معادلات پردازد تا در بسط حوزه ژئوپولیتیکی خود در منطقه توفیق یابد.

هر فردی از محیط طبیعی خود تصویر ذهنی دارد. برای توصیف چنین تصاویر ذهنی، جغرافیدانان فرهنگی از اصطلاح ادراک محیطی کمک گرفته اند. برای درک چرایی استقرار گروههای انسانی در محیط طبیعی شان، جغرافیدانان نه فقط باید از خصایص محیط مربوطه آگاه باشند، بلکه همچنین بایستی با نحوه نگرش و ادراک واجدین فرهنگ نسبت به محیط طبیعی نیز اطلاع داشته باشند. بطور کلی درک مردم از محیط زیست شان همانند تجربه هایشان نسبت به یکدیگر فرق می کند و همچنین علایق شان هم نسبت به یکدیگر متفاوت میباشد ، بطوری که ارزشها، اعتقادات ریشه دار و یا هر آنچه که برای اشخاص و جامعه ارجحیت دارند بر ادراک و معرفت آنان تأثیر گذارند . سازمان فضایی منابع طبیعی شمال ایران و فرمهای فضایی شکل گرفته در آن تا حدود زیادی به نوع منابع محیطی موجود در آن (جنگل، مرتع، رودخانه های پرآب، چشمه های فراوان و ...)، و همچنین به ادراک محیطی ساکنین آن بر میگردد. بنابراین شناخت میزان ادراک آنان در مورد نقش ، کیفیت و علل تخریب منابع طبیعی  بمنظور اصلاح و ترمیم شکافهای ایجاد شده که بواسطه برهم خوردن تعادلهای محیطی در این سازمان فضایی بوجود آمده از ضروریات اساسی میباشد، امری که تا بحال کمتر به آن توجه شده و بیش از دو دهه است که با صرف میلیاردها ریال هزینه های تحقیقاتی و مطالعاتی سعی در القای این دیدگاه میباشد که عامل اصلی این بهم ریختگی جنگل نشینان و معیشت دامداری سنتی مربوط به آنان می باشد، حال آنکه بنظر می رسد نگرش و نحوه بهره برداری از منابع طبیعی حوزه های آبخیز شمال ایران با نوع و میزان ادراک محیطی جوامع محلی ( ساکنین قلمروهای جلگه ایی – میانکوهی و کوهستانی ) ساکن آن ارتباط معنی داری را دارد . ایده ایی که این تحقیق بدنبال بررسی آن میباشد . نتایج آنالیز آماری نشان داده که در قلمرو ادراکی پاسخهای ساکنین دائم و موقت به گزینه های مربوط به نقش، کیفیت و علل تخریب منابع طبیعی حوزه با استفاده از آزمون (X 2 ) بسیار معنی دار بوده، بطوریکه سطح ادراکی ساکنین موقت به نظرات کارشناسی نزدیکتر از ساکنین دائمی نشان داده است