کامران اویسی

قرآن پژوهان بر این باورند که قصص قرآن دارای پیام هایی برای مسلمانان است حتی اگر درباره اقوام و ملل و ادیان و پیامبران گذشته باشد. غالباً روش قرآن در نقل قصص، ارائه سر خط های لازم برای پیام گیری از آنها و نپرداختن به نقل تمام ماجرا با جزئیات است که برای برخی ناآشنایان با روش نقل داستان های قرآنی، گاهی سؤال برانگیز خواهد بود. حتی ظاهر برخی از آیات قصه های انبیاء در نگاه ابتدایی، با عصمت آنان و نیز برخی از مبانی دینی و یا مذهبی منافات دارد؛ لذا لازم است تا به شبهات پدید آمده پاسخ داده شود. درباره قصه حضرت سلیمان (ع) نیز شبهاتی ایراد گردیده است که مقاله حاضر سعی دارد شبهه های مربوط به قضیه هدهد را از قصه سلیمان نبی (ع) پاسخ گوید. شبهه رابطه علم غیب حضرت سلیمان (ع) با غیبت هدهد در صف لشکریان، بررسی وعده عذاب و ذبح هدهد توسط سلیمان (ع) از جمله شبهه های مطرح شده که پاسخ هایی توسط قرآن پژوهان ارائه گردیده است مانند انبیاء علم غیب دارند جز در مواردی بنا به مصلحت، مأمور به استفاده و عمل بر طبق آن به ویژه در حکومت داری نیستند؛ لذا هدهد در قلمرو علم ظاهری حضرت سلیمان (ع) گفته است که من چیزی می دانم که الان تو بدان احاطه نداری؛ هدهد تکلیف و مسئولیّت حکومتی داشته که در صورت تخلف شایسته توبیخ بوده و مؤاخذه سلیمان (ع) به آن شدت نیز بر اساس اهمیت نقش حکومتی او بوده است.

بیان دقیق و قطعی تاریخ نزول بسیاری از آیات قرآن، امکان پذیر نیست لکن می توان با جمع آوری قراین تاریخی و نقلی، تاریخ نزول تعدادی از آیات را به صورت اطمینان بخش اعلام نمود. آیاتی که در ماه مبارک رمضان نازل گردیده اند نیز از این قاعده مستثنا نبوده و گرچه قطع به نزول آنها در ماه مبارک رمضان ناممکن است اما با توجه به اقوال و مستندات می توان تا حدودی به نزول برخی از آیات در آن ماه مبارک، اطمینان داشت. در نوشتار پیش رو، سعی شده است تا نخست سوره های محتمل النزول در ماه رمضان بیان شود سپس آیاتی که نزول آنها در ماه رمضان احتمال دارد. در هر دو قسمت، ترتیب مصحف حاضر در آوردن مطالب لحاظ شده است. برخی از سوره ها و آیات مذکور عبارتند از پنج آیه ابتدایی سوره علق، اولین آیات 184 و 187 سوره بقره، آیه 94 سوره حجر، آیه 30 انفال از جمله آیات رمضانیه می باشند.