محمدجواد رنجکش

محمدجواد رنجکش

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۴ مورد.
۱.

نظریه های توسعه در آمریکای لاتین پس از جنگ سرد

نویسنده:
منبع: مطالعات جهان دوره سوم پاییز و زمستان ۱۳۹۲ شماره ۲ (پیاپی ۶)

کلید واژه ها: توسعه جهانی شدن اقتصاد آمریکای لاتین جنگ سرد مکتب وابستگی مکتب نوسازی اجماع پساواشینگتنی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی توسعه و مسایل سیاسی اجتماعی مربوط به شمال و جنوب نظریه های توسعه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم سیاسی مطالعات منطقه ای منطقه آمریکای لاتین
تعداد بازدید : ۲۲۳۵ تعداد دانلود : ۱۸۳۵
با مطرح شدن نظریة نوسازی به منزلة پارادایم مسلط توسعه در دهة 1950، تمامی رویکردها به توسعه به نوعی ملهم از این پارادایم به شمار می رفتند. در دهة 1960 میلادی، ظهور مکتب وابستگی که واکنشی به دیدگاه های مکتب نوسازی بود، سبب زیر سؤال رفتن اصول این مکتب شد. ریشة مکتب وابستگی در اندیشه های اندیشمندان کشورهای آمریکای لاتین قرار داشت و گرایشی مارکسیستی به توسعه در دورة جنگ سرد مطرح شد. اما با پایان یافتن جنگ سرد و تغییراتی که به موازات آن در ساختار نظام بین الملل ایجاد شد، دیدگاه های مارکسیستی از جمله مکتب وابستگی به توسعه، به دلیل عدم توفیق در دستیابی به وعده های خویش با انتقاد همراه شد. در این راستا کشورهای آمریکای لاتین با توجه به تحولات رخ داده در ساختار و شرایط نظام بین الملل، نه تنها از دیدگاه های مکتب وابستگی پیروی نکردند، بلکه با برقراری روابط مناسب با کشورهای پیشرفته زمینه و شرایط توسعه و پیشرفت خویش را فراهم کردند. نوشتار حاضر تلاش دارد تا با رویکردی تحلیلی، به دیدگاه های رایج درخصوص توسعه در دورة جنگ سرد بپردازد و با ارزیابی دیدگاه های مزبور، رویکردهای توسعه و رشد در آمریکای لاتین را در دوران پس از جنگ سرد بررسی کند. به نظر می رسد کشورهای آمریکای لاتین با بهره گیری از فرایند جهانی شدن اقتصاد و رویکردهای مختلف ساختارگرا و نهادگرای ملهم از این فرایند، در حرکت به سمت رشد و توسعه ای متوازن تلاش کرده اند.
۲.

دیپلماسی شهری، تحلیل نقش شهرها به عنوان بازیگرجدید عرصه روابط بین الملل

نویسنده:
منبع: مطالعات و پژوهش های شهری منطقه ای سال پنجم بهار ۱۳۹۳ شماره ۲۰

کلید واژه ها: جهانی شدن شهر روابط بین الملل دیپلماسی شهری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۲۶ تعداد دانلود : ۸۴۴
همگام با جهانی شدن و با رشد فنآوری اطلاعات و توسعه شبکه های ارتباطی، شهرها درفضایی متشکل ازجریانها به بازیگران اصلی حوزه ارتباط واقتصاد جهانی تبدیل شده اند. تمرکز و همگرایی حوزه های مختلف درشهرها نشان دهنده حرکت سریع جهان به سمت شهری شدن و توسعه هرچه بیشتر کلانشهرها و تبدیل آنها به شهرهای جهانی و در نهایت جهان شهرها است. دراین فضا، شهرها باارتقاء جایگاه اقتصادی، سیاسی، فن آوری، فرهنگی و زیر ساختی خود از توان، نفوذ و اعتبار کافی برای اجرای فعالیت های دیپلماتیک برخوردار می شوند و درراستای فعالیت های خود شکل نوینی از دیپلماسی را نمایان می سازند که از آن با عنوان دیپلماسی شهری یاد می شود. این مقاله از حیث ماهیت و روش، توصیفی-تحلیلی است و تلاش دارد به شیوه اسنادی و در چارچوب بحث دیپلماسی شهری، نقش و کارکرد شهرها را به عنوان بازیگران جدید روابط بین الملل مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار دهد. یافته های پژوهش نشان می دهد که شهرها با ایفای نقش فراملی خود در زمینه های امنیت، توسعه, اقتصاد، فرهنگ، شبکه سازی، و حضور در سازمانهای بین المللی به بازیگرانی فعال در عرصه روابط بین الملل تبدیل شده اند.
۳.

نقش عوامل نرم افزاری در تحول منزلت ملی قطر (2011-1995)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات قدرت نرم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱۰

کلید واژه ها: سیاست خارجی قدرت نرم قطر میانجی گری منزلت ملی شبکه الجزیره

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۹ تعداد دانلود : ۹۰۰
منزلت ملی یک کشور، تابع قدرت ملی و تصویری است که یک کشور از خود، برای افکار عمومی جهان می سازند. این تصویر می تواند تابعی از قدرت سخت افزاری باشد و در دامنه ای از قدرت کوچک تا قدرت بزرگ نظامی جای گیرد و یا تابعی از قدرت نرم افزاری باشد و به عنوان یک برند مطرح گردد. قدرت سخت افزاری تا قبل از جنگ سرد، نقش قابل توجهی در مناسبات بین المللی داشت. همزمان با پایان جنگ سرد (1991)، تحولات تکنولوژیک و انقلاب در عرصه ارتباطات و اطلاعات و همچنین شتاب گرفتن فرآیند جهانی شدن و تحولات در حوزه دیپلماسی و سیاست بین الملل در قرن بیست و یکم، باعث شد تا عناصر جدیدی مانند: شبکه های ماهواره ای، ورزش، فرهنگ، تکنولوژی، گردشگری، اینترنت... در روابط بین الملل مطرح شود که تحولی در منابع ساخت قدرت به وجود آورد. ظهور این عناصر جدید، باعث تعریف جدیدی از قدرت شد که اصطلاحاً «قدرت نرم» نامیده شد. قدرت نرم بیشترازآنکه ابزاری برای قدرت های بزرگ باشد؛ به مؤلفه ای مهم در سیاست کشورهای متوسط و کوچک قرارگرفت تا با استفاده از آن آسیب پذیری خود را در برابر عوامل داخلی و خارجی کمتر کنند. دراین میان، قطر به عنوان یک کشور کوچک و آسیب پذیر با تکیه بر حمایت های خارجی و استفاده از منابع نرم افزاری چون رسانه، ورزش، اقتصاد، فرهنگ و آموزش و گردشگری ... توانست منزلت ملی خود را در نظام بین الملل تا حدودی ارتقا ببخشد و از این راه امنیت ملی خود را تامین کند.
۴.

بررسی تأثیر رقابت روسیه و آمریکا بر روند همگرایی و واگرایی منطقه ای آسیای مرکزی (سال های 2001 تا 2008)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اوراسیای مرکزی سال نهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۹)

کلید واژه ها: همگرایی آمریکا رقابت روسیه آسیای مرکزی واگرایی نظریه کانتوری و اشپیگل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۷ تعداد دانلود : ۵۷۴
فروپاشی اتحاد شوروی تأثیرهای پیش بینی نشده ای را بر اوضاع سیاسی جهان برجای گذاشت؛ به ویژه بر آسیای مرکزی از جمله فعال شدن قدرت های منطقه ای و جهانی که تا آن زمان به دلیل حضور مؤثر اتحاد شوروی نمی توانستند نقش اساسی دراین منطقه بازی کنند. با این شرایط زمینه برای حضور قدرت هایی چون آمریکا و روسیه (قدرت های مداخله گر نظام بین الملل) برای نفوذ هرچه بیشتر در آسیای مرکزی فراهم شد. پس از 11 سپتامبر 2001، ایالات متحده آمریکا با پیروی از راهبرد اقدام پیشگیرانه بر محور مبارزه علیه تروریسم و تحدید تسلیحات کشتار جمعی، زمینه را برای نفوذ مستقیم در منطقه آسیای مرکزی فراهم کرد؛ از سوی دیگر روسیه که نگران به خطر افتادن موقعیت نسبی خود در منطقه بود؛ پس از دوره ای کوتاه به همکاری با آمریکا در قالب مبارزه با تروریسم، به مقابله با یک جانبه گرایی آن در حوزه نفوذ سنتی خود پرداخت. بنابراین، نگارندگان به دنبال آنند که آثار رقابت روسیه و آمریکا را بعد از 11 سپتامبر 2001 بر روند همگرایی و واگرایی منطقه ای آسیای مرکزی با بهره گیری از نظریه کانتوری و اشپیگل بررسی کنند. بر این اساس فرضیه نوشتار آن است که رقابت دوقدرت در منطقه، گرایش کشورهای منطقه به یکی از دوقدرت را با هدف برطرف کردن مشکلات سبب شده و زمینه همگرایی منطقه ای در قالب «نومنطقه گرایی» را فراهم کرده است.
۵.

دیپلماسی فرهنگی آمریکا در قبال چین۲۰۱۲ -۲۰۰۱(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه ایرانی سیاست بین الملل سال چهارم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۸)

کلید واژه ها: دیپلماسی فرهنگی آمریکا چین رسانه مبادله علمی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۹ تعداد دانلود : ۴۹۴
چکیده پژوهش حاضر، مطالعه ای دربارة چگونگی عملکرد دیپلماسی فرهنگی آمریکا در قبال چین پس از یازدهم سپتامبر است. دیپلماسی فرهنگی آمریکا با پیشرفت روزافزون وسایل ارتباطات و علم فن آوری و همچنین وقایع ۱۱ سپتامبر در سیاست خارجی آمریکا اهمیت پیدا کرد. دولت آمریکا برای احیای قدرت نرم و ارائه تصویر مطلوبی از خود از ابزارهای مختلفی در چارچوب دیپلماسی فرهنگی بهره می برد. در پی افول وجهه آمریکا در چین، پس از حوادث ۱۱سپتامبر و حمله به افغانستان در سال ۲۰۰۱ و عراق در سال ۲۰۰۳، دولت آمریکا مترصد ترمیم وجهه خود در کشورهای ناراضی از اقدامات هژمونیک این کشور ازجمله چین برآمد. بر همین اساس مقاله حاضر می کوشد تا با استفاده از چارچوب نظری دیپلماسی فرهنگی به بررسی مفهوم، سابقه، روش ها و راهکارهای دیپلماسی فرهنگی آمریکا در قبال چین در فاصله زمانی ۲۰۱۲-۲۰۰۱ بپردازد. پرسش اصلی این است که ساختار دیپلماسی فرهنگی آمریکا در قبال چین از چه مؤلفه هایی تشکیل می شود؟ فرضیه نوشتار حاضر بر سه مؤلفه تأکید دارد: صنعت فست فود، اشاعه فرهنگ و ارزش ها در چارچوب زبان انگلیسی و پدیده هالیوودیسم و اشاعه سبک زندگی آمریکایی. رهیافت این پژوهش بر مفهوم دیپلماسی عمومی و مؤلفه زیرشاخه آن، دیپلماسی فرهنگی استوار گردیده است. بعد از ۱۱سپتامبر دیپلماسی عمومی و دیپلماسی فرهنگی در سیاست خارجی آمریکا از اهمیت بسزایی برخوردار شد و آمریکا از ابزارهای دیپلماسی فرهنگی در جهت احیای وجهه خود نزد افکار عمومی جهان بهویژه چین بهره برد.
۶.

تحولات نقش و کارکرد زنان در نظام اقتصاد سیاسی ژاپن از دهه 1990 به بعد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات اقتصاد سیاسی بین الملل دوره سوم بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱ 265-286

کلید واژه ها: جهانی شدن ژاپن سیاست های دولتی زنان اقتصاد سیاسی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۸ تعداد دانلود : ۲۸۴
جهانی شدن اقتصاد آثار چندی بر امور داخلی و بیرونی جوامع هم چون امور حاکمیتی آن به هم راه داشته است. در این بین، نقش دولت به منزله تنها نهاد دارای اقتدار عالیه به منظور پاسخ گویی به تحولات بیرونی و انطباق با آن ها جایگاه ویژه ای دارد. این انطباق پی آمدهای داخلی بر تمامی نهادها، ترتیبات، و طبقات اجتماعی در حوزه های اقتصادی، اجتماعی، و سیاسی دارد. هدف نگارندگان در این مقاله تحلیل واکنش ها و پاسخ های دولت ژاپن و هواداران فمینیست به تغییرات در اقتصاد سیاسی و هم چنین الگوهای تشکیل خانواده از دهه 1990 با توجه به گفتمان موجود مشترک بین اقتصاد سیاسی و نهاد خانواده در ژاپن است. ازاین رو، پرسش این مقاله این است که چه رابطه ای بین بازسازی اقتصاد سیاسی و تحول خانواده ها و نقش های جنسیتی زنان در ژاپن معاصر از دهه 1990 به بعد وجود داشته است؟ فرضیه نوشتار این است که بازسازی اقتصاد سیاسی متأثر از تحولات پدیده جهانی شدن، زنان ژاپنی را بر آن داشته تا جهشی شتاب زده از مدل فوردیستی زندگی خانوادگی به یک ایده خوداتکایی فردی داشته باشند. یافته ها نشان می دهد که این تحولات پی آمدهایی هم چون رشد مطالبات برابرخواهانه زنان، کاهش ازدواج و نرخ تولد، تضعیف نهاد سنتی خانواده، و درنتیجه لزوم دخالت دولت در سیاست های اجتماعی و اقتصادی را به هم راه داشته است. روش پژوهش در این نوشتار از نوع توصیفی تحلیلی و برپایه گردآوری اسناد کتاب خانه ای و اینترنتی است.
۷.

ساختار کارگزار: چارچوبی تئوریک برای فهم و ارزیابی پدیده «مرز»(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگرش های نو در جغرافیای انسانی سال پنجم پاییز ۱۳۹۲ شماره ۴ (پیاپی ۲۰) 69 - 87

کلید واژه ها: مرز مدل نظریه نظریه سازه انگاری ساختار کارگزار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۲ تعداد دانلود : ۳۱۲
مرزها یکی از مفاهیم اساسی و مهم در عرصه مطالعات جغرافیای سیاسی به حساب می آیند. این اهمیت تا جایی است که امروزه علاقه به مطالعه و پژوهش در خصوص این پدیده رشد چشمگیری را نسبت به دهه های قبل تجربه نموده است. اما نکته مهم در مورد مطالعات صورت گرفته در این حوزه، عدم توجه به ارائه مدل یا نظریه ای از سوی اندیشمندان و صاحب نظران عرصه مذکور می باشد. لذا نوشتار حاضر با ارزیابی و نقد مطالعات پیشین درباره مرز، سعی نموده تا با استفاده از نظریه سازه انگاری و رویکرد ساختار کارگزار موجود در این نظریه، ارتباطی ساختاری و کارگزاری میان چهار عامل؛ 1)نیروهای بازار و جریانات تجاری، 2)خط مشی های مربوط به سطوح چندگانه حکومت ها درباره مرزهای همجوار، 3)نفوذ ویژه سیاسی اجتماعات مرزی و 4)فرهنگ ویژه اجتماعات مرزنشین، برقرار نموده و از این طریق مدل و چارچوبی برای فهم دقیق تر از پدیده مرز ارائه نماید. استدلال اصلی نوشتار حاضر آن است که، برآیند تاثیر این چهار عامل این است که چنانچه این چهار دیدگاه نظری تحلیلی یکدیگر را تقویت یا تکمیل نمایند، پیامد آن مناطق مرزی همگرا به لحاظ فرهنگی خواهد بود. لذا، با عنایت به تحولات معرفت شناختی و روش شناختی صورت گرفته در حوزه علوم و بویژه علوم اجتماعی و انسانی، مطالعه پدیده «مرز» از مطالعه صرف جغرافیایی/ سنتی گذار نموده و نیازمند مطالعاتی میانه رو همچون نظریه سازه انگاری می باشد، که دربرگیرنده عناصری همچون عوامل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی می باشد.
۸.

کاربست نظریه فالکر ریتبرگر در فرایند شکل گیری سازمان های بین المللی مورد پژوهی؛ سازمان همکاری شانگهای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال سوم تابستان ۱۳۹۷ شماره ۱۰

کلید واژه ها: سازمان های بین المللی سازمان همکاری شانگهای موقعیت مسئله آفرین موقعیت هژمونی موقعیت شناختی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۱ تعداد دانلود : ۲۵۴
ریتبرگر در نظریه خود، شکل گیری سازمان های بین المللی را مرهون سه موقعیت «مسئله محور»، «شناختی» و «هژمونیک» می داند.در رویکرد مسئله محور دغدغه ها و مسائل مشترک اعضای تشکیل دهنده، در رویکرد شناختی در کنار عوامل مادی نقش انگاره های غیر مادی و ذهنی ودر رویکرد هژمونیک نقش مسلط یک یا چند قدرت بزرگ در تشکیل یک سازمان مد نظر قرار می گیرد. نظریه ریتبرگر نظریه ای عام درباب همه سازمانها، بدون درنظرداشت مولفه های نوع عضویت،حیطه جغرافیایی،دولتی/غیردولتی بودن،کارکرد سازمانی و... می باشد و مدعی تبیین تکوین انواع سازمان است؛ اما با مطالعه انواع سازمانهای بین المللی دیگر می توان به این نکته پی برد که میزان متفاوت تاثیرگذاری هریک از سه موقعیت ریتبرگر نقش عمده ای در ماهیت،تداوم و دموکراتیک بودن سازمان بین المللی مربوطه دارد.پرسش این نوشتار این است که باتخصیص این نظریه در فرایند شکل گیری سازمان همکاری شانگهای، این سازمان از چه ویژگی های ماهوی،مانایی و دموکراتیکی برخوردار است؟در پاسخ فرضیه نویسنده این است که هر سه موقعیت ریتبرگر در شکل گیری سازمان همکاری شانگهای تاثیر گذار هستند اما بواسطه برتری نقش «موقعیت هژمون» و در مرتبه بعد«موقعیت مسئله آفرین»نسبت به «موقعیت شناختی» از ماهیتی دولتی،گذرا و غیردموکراتیکی نسبت به سایر سازمانهای عمدتا مبتنی بر موقعیت شناختی برخوردار است. روش این پژوهش توصیفی-تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها کتابخانه ای و اسنادی است.
۹.

بررسی تاثیر انقلاب اسلامی ایران بر جنبش های بیداری اسلامی با تاکید بر مفهوم اشاعه سازه انگاری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات بیداری اسلامی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۱۵ 61-84

کلید واژه ها: سازه انگاری سیاست اشاعه انقلاب اسلامی ایران بیداری اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۹ تعداد دانلود : ۱۸۷
پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357، نقطه عطف تاریخی و سرآغاز دوران جدیدی از حیات حکومت اسلامی در تاریخ جهان اسلام به شمار می رود. یکی از بارزه های این تحول شگرف ، احیاء مفاهیم ناب الهی- انسانی در چارچوب آموزه های دین مبین اسلام می باشد؛ اما این احیاگری که به نوعی نشات گرفته از مطالبات مردمی بشمار می رود ،محدود به تنگناهای زمانی/ مکانی جامعه ایرانی نمانده و به علت غنای محتوایی /معنایی خود، در چارچوبه های جغرافیایی/ زمانی دیگر نیز بازتاب پیدا نموده است. یکی از قالب های نظری که از قدرت تبیینی مناسبی جهت نحوه تاثیر گذاری و بازتاب وجوه ممتازه ارزشی انقلاب ایران بر سایر جنبش های اسلامی/مردمی کشورهای دیگر در مقاطع زمانی مختلف می باشد ، نظریه سازه انگاری و مفهوم اشاعه آن است. نوشتار حاضر تلاش نموده تا با رویکردی توصیفی تحلیلی و با استمداد از مفاهیم و مفروضه های موجود در نظریه سازه انگاری، به تحلیل جایگاه سیاست منطق اشاعه در تاثیرپذیری جنبش های بیداری اسلامی از انقلاب اسلامی ایران بپردازد. در واقع آنچه نوشتار حاضر بر مبنای مفهوم اشاعه معتقد به آن است، تاثیرپذیری جنبش های بیداری اسلامی از مفاهیم، ارزش ها و هنجارهای انقلابی و اسلامی ایران به صورت خودجوش و به مثابه الگویی از حکومت دینی اسلامی بوده است.
۱۰.

بررسی تطبیقی واکنش شورای امنیت سازمان ملل متحد به پدیده تروریسم قبل و بعد از 11 سپتامبر 2001(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست دوره ۴۷ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 369 - 391

کلید واژه ها: تروریسم شورای امنیت حادثه یازدهم سپتامبر قطعنامه های شورای امنیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۷ تعداد دانلود : ۲۹۹
           بهموجب منشور ملل متحد، نخستین هدف تکوین این سازمان، حفظ صلح و امنیت بین المللی و اتخاذ اقدامات مؤثر برای جلوگیری و رفع تهدیدها علیه صلح و امنیت جهانی است و مسئولیت اولیه این امر (ماده 24) به شورای امنیت واگذار شده است. بنا به اهمیت هدف یادشده، ماده 25 منشور مقرر می دارد که تصمیمات شورای امنیت مورد موافقت اعضای ملل متحد است. یکی از مسائل حساس جامعه بین المللی در عصر امروز، پدیده تروریسم و آثار آن در تحولات روابط بین الملل است. از آنجا که گروه های تروریستی از طریق قاچاق اسلحه، پول شویی، استفاده از مقررات پناهندگی و به کارگیری فناوری اطلاعات دامنه فعالیت های خود را از سطح ملی به سطح بین المللی انتقال داده اند، مبارزه با آن نیز در احوال کنونی ابعاد جهانی یافته و در این بین نقش سازمان ملل و به ویژه شورای امنیت به عنوان حافظ اولیه و اصلی صلح و امنیت بین المللی از ویژگی ممتازه ای برخوردار است. این مقاله می کوشد با مقایسه اقدام های شورای امنیت در مبارزه با پدیده تروریسم در دو دوره قبل و بعد از جنگ سرد، به تمایزات و تفاوت های واکنش شورای امنیت پس از حادثه یازدهم سپتامبر به عنوان نقطه عطفی در فعالیت های این رکن سازمان ملل اشاره کند. یافته های پژوهش نشان می دهد عملکرد شورای امنیت در مبارزه با تروریسم بعد از یازدهم سپتامبر در ابعاد کمی، کیفی، پذیرش، ابزار و الزام آوری متفاوت با دوران قبل است.
۱۱.

بررسی تطبیقی دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی

نویسنده:
منبع: سیاست و روابط بین الملل سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۲ (پیاپی ۴) 69 - 84

کلید واژه ها: دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ترکیه آسیای مرکزی الگوی ساختاری و الگوی اجرایی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۳ تعداد دانلود : ۱۷۹
با توجه به اهمیت روزافزون فرهنگ در روابط بین الملل و تأثیر گذاری این مؤلفه در کشورهای مختلف و بویژه اثربخشی فرهنگی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی از جمله زبان،تاریخ،دین و اشتراکات فرهنگی دیگر، نگارنده با چارچوب نظری قدرت نرم و دیپلماسی فرهنگی و روش پژوهشی توصیفی-تحلیلی با رویکرد مقایسه ای به این پرسش اساسی پرداخته است که عملکرد دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در منطقه آسیای مرکزی طی سالهای 1991-2014 از چه وجوه همسان/ ناهمسانی در الگوی ساختاری و الگوی اجرایی برخوردار بوده است؟ فرضیه آن که به نظر میرسد با توجه به همسانی/ناهمسانی الگوی ساختاری و الگوی اجرایی دیپلماسی فرهنگی دو کشور ایران و ترکیه،شباهت/تفاوت هایی در کاربرد ابزارهای دیپلماسی فرهنگی دو کشورهمچون ابزارهای رسانه ای ، آموزش زبان ملی، نمایشگاه های فرهنگی و تصویرسازی مثبت وجهه ملی در آسیای مرکزی وجود دارد.یافته های پژوهش علیرغم همانندیها و ناهمانندیهای دیپلماسی فرهنگی ایران و ترکیه در کشورهای آسیای مرکزی، به عملکرد اثربخش دیپلماسی فرهنگی ایران در تاجیکستان و همچنین موفقیت نسبی ترکیه در قزاقستان اشاره دارد. چارچوب نظری این پژوهش مبتنی بر نظریه قدرت نرم و دیپلماسی فرهنگی می باشد.
۱۲.

ویژگی های گفتمان های رویکرد به غرب در سیاست خارجی ایران نمونه پژوهی: دوره های محمد مصدق (1332 – 13330) و پهلوی دوم (1357 – 1342)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: غرب شناسی بنیادی سال یازدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۲ (پیاپی ۲۲) 49-79

کلید واژه ها: رویکرد به غرب تحلیل گفتمان لاکلو و موف مصدق پهلوی دوم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۳۲ تعداد دانلود : ۱۳۹
هدف پژوهش پیش رو شناسایی ابعاد مختلف سیاست خارجی ایران با روش تحلیل گفتمان است. برای این منظور دو دوره زمانی برجسته در تاریخ معاصر ایران، مورد توجه واقع شده است. سیاست خارجی محمد مصدق از سال 1320 تا 1332 و سیاست خارجی محمدرضا پهلوی از سال 1342 تا 1357. سوال اصلی این پژوهش بر این پایه است که،گفتمان های محمد مصدق (1332 – 1330) و پهلوی دوم (1357-1342) در قبال غرب در سیاست خارجی ایران چه همانندی ها و ناهمانندی هایی داشته اند؟ فرضیه ]چنین است : به نظر می رسد گره گاه های گفتمانی، در گفتمان های رویکرد به غرب در هر یک از دوره های محمد مصدق (1332 – 1330) و پهلوی دوم (1357- 1342) با بر ساختن معناهای مورد نظر خود باعث طرد و به حاشیه راندن سایر گفتمان های ممکن در سیاست خارجی ایران شدند. بر این اساس : الف) همانندی گفتمان های مذکور به حاشیه راندن سایر گفتمان هاست. ب) ناهمانندی این گفتمان ها در این است که : 1. در دروان نخست وزیری مصدق گفتمان ملی گرایی وی که در بستر آن رویکرد استقلال خواهی در برابر غرب به اجرا درآمد، مبنای سیاست خارجی او بود. 2. گفتمان جهان گرایی محمدرضا شاه که بر اساس سیاست شباهت با غرب، مبنای سیاست خارجی شاه را تشکیل داد.
۱۳.

جهانی شدن اقتصادی؛ امکان یا امتناع گزینه های دیگر (اسلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: اقتصاد تطبیقی سال چهارم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۸) 25-44

کلید واژه ها: جهانی شدن لیبرالیسم اسلام رشد و توسعه اسلامی طبقه بندی JEL: F01 F02

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۰ تعداد دانلود : ۲۶۲
جهانی شدن، نیروی یکپارچه کننده ای است که جامعه جهانی را به سان بافت همگونی در می آورد. این بافت یکپارچه، از یک سو، پدیده ای اقتصادی و دربردارنده گردش سرمایه، انتقال فناوری و تجارت کالا و خدمات است؛ از سوی دیگر، ماهیتی غیراقتصادی دارد که گسترش آراء، عقاید، هنجارها و ارزش ها را شامل می شود. با رویکردی تبارشناسی به این پدیده می توان مشاهده کرد که جهانی شدن، ریشه در آراء و اندیشه های مکتب لیبرالیسم دارد و در مواجهه با رقبا یا شرکای فکری و مناطق جغرافیایی مختلف، آثار و پیامدهای متفاوتی نیز در پی داشته است. اگر دوران جنگ سرد و نظام دوقطبی، دوره ایدئولوژی های متضاد و مواجهه آن ها با یکدیگر بود؛ امروزه با حاکمیت اندیشه و نهادهای لیبرالیستی، سخن از آلترناتیوهای دیگر دشوار است. در این بین، آنچه جهان اسلام و به خصوص ایران، در حوزه اقتصاد با آن مواجه است؛ اشکال مختلف رویارویی با فضای حاکم متأثر از جهانی شدن اقتصادی لیبرالیستی اعم از مقابله، انطباق، انکار یا الگوبرداری و بومی سازی جهانی شدن (globalization) است. در واقع، مسئله اصلی این است که باتوجه به حاکمیت مباحث جهانی شدن در ابعاد مختلف (از جمله اقتصاد) و ترویج آن از سوی نهادهای سرمایه دارانه از یک طرف و تجربه عملی (practice) کشورهای مختلف جهان در اتخاذ و اجرای اصول و موازین برآمده از آن از طرف دیگر، باعنایت به اینکه «اسلام» در مباحث معرفت شناسی و هستی شناسی با «لیبرالیسم» تفاوت های بنیادینی دارد، آیا صحبت از مدل های رشد و توسعه اسلامی جایز است
۱۴.

طراحی مدل اعمال قدرت نرم از طریق دیپلماسی ورزشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات مدیریت ورزشی خرداد و تیر ۱۴۰۰ شماره ۶۶ 263 - 296

کلید واژه ها: دیپلماسی ورزشی قدرت نرم جوزف نای خبرگان دلفی فازی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۹ تعداد دانلود : ۱۷۷
همزمان با ورود به قرن 21، ورزش به بخش مهمی از جعبه ابزار دیپلماسی کشورها تبدیل شده است. هدف مطالعه حاضر طراحی مدل اعمال قدرت نرم از طریق دیپلماسی ورزشی است. پژوهش حاضر از نوع پژوهش های بنیادی، که به صورت کیفی و به روش پیمایشی انجام شد. جامعه آماری شامل خبرگان بین المللی در حوزه های دیپلماسی و دیپلماسی ورزشی بود. با مرور ادبیات تحقیق، 200 خبره شناسایی و با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند،30 خبره به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار اندازه گیری شامل پرسشنامه محقق ساخت به صورت نیمه باز طراحی شد. روایی و پایایی پرسشنامه از طریق یک مطالعه پایلوت کسب شد. همچنین، از روش دلفی فازی برای تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل دو راند دلفی فازی منجر به تایید مدل اعمال قدرت نرم از طریق دیپلماسی ورزش شد. از این رو، منابع دیپلماسی ورزشی در سه گروه شامل رویدادهای ورزشی، سرمایه های انسانی ورزشی، و تولیدکنندگان ورزشی طبقه بندی شد. استراتژی های ماهرانه تبدیل شامل انسجام بین دیپلماسی رسمی و ورزشی، سفیران فرهنگی شایسته، عملکرد بالا و پوشش گسترده رسانه ای شناسایی شد و برآمدهای دیپلماسی ورزشی به دو گروه برآمدهای صریح/ویژه و برآمدهای ضمنی/عمومی طبقه بندی شد. اصلی ترین برآمد مورد انتظار اجرای ابتکارات دیپلماسی ورزشی، ایجاد صلح از طریق کاهش/رفع تنش بین دولت ها/ملت های متخاصم و توسعه صلح بین دولت ها/ملت های دوست می باشد.
۱۵.

چیستی و چگونگی ویژگی های دیپلماسی عمومی آمریکا در قبال ایران (1997-2005)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات راهبردی فرهنگ‎ سال اول بهار ۱۴۰۰ شماره ۱ 131 - 152

کلید واژه ها: دیپلماسی عمومی آمریکا ایران قدرت نرم تصویرسازی دولت اصلاحات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۲ تعداد دانلود : ۱۱۵
شرایط جدید نظام بین الملل سبب شده است مؤلفه های جدیدی در ساختارهای رسمی بین المللی نقش ایفا کنند. مطرح شدن بازیگران جدید و اهمیت یافتن افراد و نهادهای غیردولتی در جهان موجب شده است تا کشورها برای تأمین منافع خود، علاوه بر روش های گذشته، ابزارها و راه های جدیدی را به کار گیرند که یکی از مهم ترین آن ها بهره گیری از دیپلماسی عمومی است. با توجه به فراز و نشیب های حاکم بر روابط ایران و آمریکا در دوره های زمانی مختلف، و با عنایت به چرخش گفتمانی در سیاست خارجی ایران به تنش زدایی و اعتمادسازی با جهانِ خارج در دوران دولت اصلاحات (1376-1384)، دیدگاه ها درمورد ایران تغییر کرد و آمریکا درصدد برآمد تا با به کارگیری دیپلماسی عمومی در ایران به اهداف و منافع خود تحقق بخشد. از جلوه های بارز دیپلماسی در این دوران می توان به اعزام تیم های ورزشی، صدور روادید و تسهیل مبادلات دانشجویی، و سایر برنامه های علمی و فرهنگی اشاره کرد. ازاین روی پرسش اصلی در پژوهش حاضر این است که رویکرد دیپلماسی عمومی آمریکا در ایران از چه بارزه هایی در دوران اصلاحات برخوردار است. انگاره اولیه این است که آمریکا در این دوره بر گسترش لیبرال دموکراسی، بازنمایی مثبت از اقدامات آمریکا، و تغییر فرهنگ عمومی در ایران تأکید داشته و نسبت به دوره های قبل، دیپلماسی عمومی آمریکا به شکل غیررسمی تر و با مشارکت بازیگران غیردولتی صورت گرفته است. این اثر با روش توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه ای به بررسی این موضوع پرداخته است.
۱۶.

واکاوی دیدگاه آیت الله مطهری در مورد تمدن مدرن غرب و چگونگی تعامل با آن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نظریه های اجتماعی متفکران مسلمان دوره هفتم پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 109 - 130

کلید واژه ها: مطهری غرب اقتباس سکولاریسم اومانیسم استعمار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۴۰ تعداد دانلود : ۶۱
چیستی تمدن مدرن غرب و چگونگی مواجهه با آن در شمار مهم ترین پرسش های نخبگان مسلمان طی دو قرن گذشته بوده اند. این پژوهش دیدگاه آیت الله مطهری در مورد مدرنیته و چگونگی تعامل با تمدن مدرن غرب را مورد بررسی قرار می دهد. پرسش های اصلی این پژوهش عبارت از آنند که آیا از دیدگاه مطهری دو تمدن اسلامی و غربِ مدرن امکان وام گیری از یکدیگر را دارند؟ و این وام گیری باید با چه شرایطی صورت گیرد؟ روش پژوهش در این تحقیق تفسیری مولف محور بوده و بر مبنای یک مدل نظری بسط یافته از مدل «دو رویه تمدن بورژوازی غرب» ارائه شده توسط عبدالهادی حائری انجام می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که مطهری در مجموع نگاهی بدبینانه به تمدن مدرن غرب دارد، اما پیشرفت آن در برخی از زمینه ها مانند دانش و فناوری و حتی استقرار عدالت در درون جوامع خود را می پذیرد. ایشان این تمدن را دارای نقاط ضعف بسیاری می داند که عمدتاً به مبانی فکری آن مربوطند و در رویه سیاسی آن نیز قابل مشاهده اند. به اعتقاد مطهری، استعمار در اشکال گذشته و جدید آن تاریک ترین نقطه در روند تعاملات غرب و شرق را تشکیل می دهد. او اقتباس مسلمانان از غرب مدرن را نامطلوب نمی شمارد، اما هضم شدن در این تمدن و الگوگیری از نقاط منفی آن را ناپسند می داند. مطهری تمدن غرب را یک کلیت غیرقابل تفکیک که آن را یا باید به تمامی پذیرفت یا به طور کلی مردود شمرد نمی داند.
۱۷.

بررسی واکنش سازمان ملل به پدیده تغییرات آب و هوایی (رویکرد انتقادی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های جغرافیای سیاسی سال ششم زمستان ۱۴۰۰ شماره ۲۴ 21 - 41

کلید واژه ها: تغییرات آب وهوا سازمان ملل امنیت مکتب انتقادی تهدید مشترک

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۹ تعداد دانلود : ۷۳
پدیده تغییرات اقلیمی یا تغییرات آب وهوایی از مسائل مهم سازمان های بین المللی و کشورهای عضو آن است.توجه به این پدیده در دو دهه اخیر در دستور کار جدی سازمان ملل قرار داشته است. در رویکرد جدید در مطالعات امنیتی نظریه پردازان مکتب انتقادی تلاش دارند تا معناسازی جدیدی را برای موضوعات امنیتی ایجاد نمایند.در چارچوب این دیدگاه فقدان جنگ و برخوردهای نظامی بین کشورها به خودی خود تأمین کننده صلح و امنیت بین المللی نیست و اشکال جدید تهدیدات امنیتی مانند امنیت اقتصادی، فرهنگی، محیط زیستی و غیره ایجادشده است. امنیت محیط زیست درحالی که حاضر جایگزین تهدید جنگ جهانی هسته ای شده است با توجه به اهمیت پدیده تغییرات آب وهوایی به عنوان یکی از ابعاد و نگرانی های مهم امنیتی در عرصه روابط بین الملل پرسشی که در این نگارش مطرح است این است که چرا و چگونه پدیده تغییرات آب و هوایی در سازمان ملل به مسئله ای امنیتی تبدیل شده است؟ فرضیه اصلی نگارندگان این است که پدیده تغییرات آب و هوایی با افزایش تهدیدات امنیتی زیست بشر که فراتر از ابعاد سنتی امنیت( نظامی، هسته ای) است به اشکال جدید همکاری و تعارض کشورها در سازمان ملل تبدیل شده است در این نگارش با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با جمع آوری داده های کتابخانه ای به تأثیرات تغییر اقلیم بر ابعاد مختلف امنیت و اقدامات سازمان ملل در این زمینه می پردازیم
۱۸.

تبیین و سطح بندی پارامترهای دیپلماسی مرزی بین ایران و ترکمنستان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جغرافیا و توسعه ناحیه ای سال بیستم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ (پیاپی ۳۹) 113 - 77

کلید واژه ها: مرز دیپلماسی مرزی ایران ترکمنستان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۶ تعداد دانلود : ۹۵
دیپلماسی مرزی ازجمله زیربخش های مبحث پارادیپلماسی (دیپلماسی موازی) است که در طی دهه های اخیر متناسب با افزایش پیوند بین فضاهای جغرافیایی و بازیگران برجسته شده است. هدف در پیش گیری دیپلماسی مرزی، افزایش کنش های مثبت در منطقه مرزی مبتنی بر ظرفیت های محلی این فضاها به منظور بهبود شرایط مناطق مرزی و توسعه آن هاست. برای دستیابی به دیپلماسی فعال، در گام نخست باید بتوان پارامترهای مؤثر بر آن ها را شناخت و در گام دوم بتوان آن ها را متناسب با شرایط زمانی و مکانی، نیازها و رویکردها و از همه مهم تر، مبتنی بر میزان ارزش آن ها برای بازیگران هم پیوند استفاده کرد؛ بر این مبنا، تحقیق حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و بر پایه داده های کتابخانه ای و پرسشنامه ای با روش فریدمن، همبستگی و رگرسیون انجام شده است. با استفاده از آزمون فریدمن، پارامترهای 6 بعد از 10 بعد بررسی شده در منطقه مطالعه شده است. در ادامه از آزمون های همبستگی و رگرسیون برای نشان دادن درجه و اهمیت پارامترها استفاده شده که نتایج مفصل هریک به طور کامل در پژوهش ذکر شده است. باید توجه داشت که پارامترهای مرزی با دیپلماسی مرزی رابطه مستقیم و به شدت مؤثری دارند و در توسعه و بهینه سازی فضاهای مرزی نقش بسزایی دارند.  
۱۹.

واکاوی مشروعیت «جنگ مقدس بین المللی» در اندیشه سیاسی توماس آکویناس(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات حقوق عمومی دوره ۵۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ 251 - 266

کلید واژه ها: تئوری جنگ مشروع توماس آکویناس جنگ حقوق بشر مداخله بشردوستانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۷ تعداد دانلود : ۹۰
پایان جنگ سرد مایه تحولات ژرفی در سپهر اندیشه ورزی، به ویژه مفاهیم سیاسی شده است. یکی از این مفاهیم، اصل عدم مداخله در امور داخلی، اصل حاکمیت و حمایت از حقوق بشردوستانه است. از اوایل دهه 1990 جامعه دولت ها برای متوقف ساختن نقض آشکار حقوق بشردوستانه و حقوق بشر یا همان مداخله بشردوستانه، به کاربرد نیروهای مسلح متوسل شدند که بسیار محل مناقشه است. بر این اساس، مقاله حاضر با استناد به دکترین «جنگ عادلانه» آکویناس درصدد پاسخگویی به این پرسش است که مداخله بشردوستانه از چه مبنای قانونی برخوردار است؟ فرضیه نوشتار حاضر است که در آرای آکویناس مداخله مطلقاً مردود نبوده و با استناد به مفاهیمی چون اقتدار مشروع، علت عادلانه، نیت راستین و اصل تناسب مداخله از میزانی مشروعیت برخوردار است. به سبب ماهیت متغیر منازعه و مفهوم «بشردوستی نظامی»، به تحلیل دکترین جنگ مشروع آکویناس می پردازیم و با موشکافی مشروعیت مداخله بشردوستانه در چارچوب تئوری آکویناس در خصوص جنگ، و فهم کنونی شرایط اخلاقی، حقوقی و سیاسی جنگ به نتیجه گیری خواهد شد.
۲۰.

کاربست نظریه ریتبرگردر فرآیند شکل گیری سازمان های بین المللی؛ نمونه پژوهشی اتحادیه اروپا(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سیاست جهانی دوره ششم بهار ۱۳۹۶ شماره ۱ (پیاپی ۱۹) 79 - 101
تعداد بازدید : ۸۴ تعداد دانلود : ۵۵
فالکر ریتبرگر در کتاب خود در باب تکوین سازمانهای بین المللی از سه شرط یا موقعیت یاد می کند. رویکرد شناختی که به جای تاکید صرف بر شرایط و نیروهای مادی، بر انگاره ها و اندیشه های مشترک تاکید ورزیده و ایجاد نهادهای بین المللی را به وجود اجماعی از ارزش ها و هنجارها وابسته می داند. رویکرد هژمونیک که بر اساس آن، سازمان های بین المللی، چیزی جز تامین منافع قدرت/های مسلط نخواهد بود و دولت/های هژمون، که از قبل تاسیس سازمان هابرآنند تا منافع و ارزش های خود را در سطح نظام بین الملل به پیش برده و رویکرد مسئله محور، که تاسیس سازمان های بین المللی را ناشی از همکاری بین کشورهای عضو برای حل مشکلات مشترک می داند. از آنجاکه نظریه ریتبرگر، نظریه ای عام و مدعی تبیین تکوین انواع سازمان هاست؛ لذا سوال پیش روی پژوهش حاضر این است که،باکاربست  نظریه ریتبرگر در فرآیند شکل گیری اتحادیه اروپا، چه مولفه هایی در سه موقعیت یا رویکرد برگفته به دست می آید؟انگاره نوشتار آن است که هر سه موقعیت ریتبرگر در تکوین اتحادیه اروپا صادق اما از وزن و نقش متفاوتی برخوردارند. از اینرو در تخصیصی بر نظریه ریتبرگر،جایگاه و اهمیت سه موقعیت برگفته در تاسیس سازمانهای بین المللی یکسان نمی باشد.شیوه جمع آوری داده ها، کتابخانه ای و روش تحلیل داده ها، توصیفی-تحلیلی است.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان