ناصر بهروزی

مقدمه: هوش موفق ترکیبی از توانایی های تحلیلی، خلاق و عملی است که به افراد برای سازگاری، انتخاب و تغییر محیط به منظور رسیدن به اهداف خود در زندگی، با توجه به بافت فرهنگی–اجتماعی کمک می کند. هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی آموزش هوش موفق بر تفکر انتقادی و تحمل ابهام دانشجو معلمان پسر دانشگاه فرهنگیان، مرکز آموزش عالی امام جعفر صادق (ع) بهبهان است. روش کار: در این پژوهش توصیفی با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد 50 دانشجو انتخاب و به صورت تصادفی ساده به دو گروه 25 نفری به عنوان گروه آزمون و شاهد تقسیم شدند و گروه آزمون در قالب یک کلاس درسی، مورد آموزش بسته آموزشی هوش موفق قرار گرفت. هر دو گروه در پیش آزمون و پس آزمون با پرسش نامه های تفکر انتقادی واتسون-گلاسر و تحمل ابهام مک لین مورد سنجش قرار گرفتند. در تحلیل داده ها از روش تحلیل کوواریانس چند متغیری استفاده شد. یافته ها: آموزش مولفه های هوش موفق توانسته است تفکر انتقادی و تحمل ابهام را در دانشجویان افزایش دهد. دو خرده مقیاس شناسایی مفروضات و تعبیر و تفسیر، از متغیر تفکر انتقادی، تحت تاثیر آموزش هوش موفق بهبود یافتند. نتیجه گیری: آموزش مولفه های هوش موفق و تدریس بر اساس این رویکرد در دانشگاه های کشور، روند جدیدی را در زمینه آموزش و یادگیری دانشجویان ارایه می دهد و هم چنین می تواند نوع نگاه تازه ای نسبت به مسایل پیرامون را برای دانشجویان باز گذارد.

هدف پژوهش حاضر ب ررسی رابطه علّی بین خوش بینی، اضطراب امتحان و عمل کرد ریاضی با میانجی گری راهبردهای مقابله صفتی و حالتی امتحان در دانشجویان علوم پایه دانشگاه کردستان در سال تحصیلی90-89 بود. نمونه شامل 279 نفر از دانشجویان دختر و پسر بود که به روش نمونه گیری تصادفی نسبی انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش عبارت بودند از: پرسشن امه اضطراب آزمون (TAI)، آزمون بازنگری شده جهت گیری زندگی (LOT-R) و پرسشن امه سبک های مقابله مسئله محور (PF-SOC) که همگی از اعتبار و پایایی قابل قبولی برخوردار بودند. پژوهش حاضر جزء طرح های همبستگی و از نوع تحلیل مسیر است. از روش تحلیل ساختارهای گشتاوری (AMOS) جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. نتایج نشان داد که خوش بینی علاوه بر اثر مستقیم بر عملکرد ریاضی، دارای اثر غیر مستقیم از راه سبک مقابله تأملی صفتی بر عملکرد ریاضی است. هم چنین اثر مستقیم اضطراب امتحان بر عملکرد ریاضی و اثر غیرمستقیم اضطراب امتحان بر عملکرد ریاضی از طریق سبک مقابله واکنشی حالتی و سبک مقابله باز دارنده حالتی وجود داشته است. در مجموع در مدل اصلاحی تمام ضرایب مسیر معنی دار و شاخص های مدل قابل قبول و مدل از برازش مناسب برخوردار می باشد.

اهداف: روان شناسان و مربیان در تلاش برای درک تفاوت های افراد دارای قدرت تفکر انتقادی و فاقد آن هستند. تفکر انتقادی، براساس نظریه دوعاملی، نتیجه تعامل توانایی های شناختی و گرایش های شخصیتی است. هدف پژوهش حاضر، بررسی نقش ویژگی های شخصیتی، شیوه های یادگیری و فراشناخت در پیش بینی تفکر انتقادی بود. ابزار و روش ها: در این پژوهش توصیفی- همبستگی، 240 نفر از دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهیدچمران اهواز (130 دختر و 110 پسر) در سال تحصیلی 91-1390 به صورت تصادفی چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها، پرسش نامه پنج عاملی نئو، پرسش نامه سبک های یادگیری کلب، پرسش نامه آگاهی فراشناختی شرا و دنیسون و آزمون مهارت های تفکر انتقادی کالیفرنیا- فرم ب بود. تحلیل داده ها با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون گام به گام و تحلیل همبستگی کاننی انجام شد. یافته ها: بازبودن به تجربه (41/0b=)، وجدانی بودن (28/0b=)، مفهوم سازی انتزاعی (39/0b=)، آزمایشگری فعال (22/0b=)، مشاهده تاملی (12/0b=)، دانش شناخت (47/0b=) و تنظیم شناخت (29/0b=) در پیش بینی تفکر انتقادی موثر بودند. بازبودن به تجربه و وجدانی بودن (25/0r2=)، شیوه های یادگیری مفهوم سازی انتزاعی، مشاهده تاملی و آزمایشگری فعال (21/0r2=) و ابعاد فراشناختی دانش شناخت و تنظیم شناخت (3/0r2=) نقش مهمی در تبیین تفکر انتقادی داشتند. ترکیب خطی مهارت های تفکر انتقادی (تحلیل، ارزیابی و استنباط) به وسیله ترکیب خطی عوامل گرایشی- شناختی (بازبودن به تجربه، وجدانی بودن، مفهوم سازی انتزاعی، آزمایشگری فعال، دانش شناخت و تنظیم شناخت) قابل پیش بینی بود. نتیجه گیری: ویژگی های شخصیتی، شیوه های یادگیری و فراشناخت به عنوان عوامل گرایشی- شناختی، نقش قابل توجهی در تفکر انتقادی دانشجویان دارند.

هدف این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش هوش هیجانی بر افزایش شایستگی اجتماعی، عملکرد در تکالیف نظریه ی ذهن و کمک طلبی دانش آموزان دارای ناتوانایی های یادگیری بود. در این پژوهش افرادی که در یک مطالعه ی آزمایشی شرکت کردند، شامل 40 نفر از دانش آموزان پسر کلاس های پنجم و ششم ابتدایی شهر اهواز بودند که به روش تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای مطالعه، مقیاس شایستگی اجتماعی فلنر، آزمون نظریه ی ذهن استیمن و مقیاس کمک طلبی پنتریچ و ریان بودند. آزمودنی ها به دو گروه (1 گروه آزمایش و 1 گروه کنترل) تقسیم شدند. آموزش هوش هیجانی در گروه آزمایش به کارگرفته شد، ولی گروه کنترل هیچ آموزشی دریافت نکرد. پیش- آزمون و پس- آزمون در مورد گروه آزمایش و گروه کنترل انجام شد. نتایج به وسیله ی آمار توصیفی و آزمون تحلیل کواریانس چند متغیری (MONCOVA ) تحلیل شد. یافته ها نشان داد که بین دو گروه تفاوت معنی داری وجود دارد، عملکرد گروه آزمایش در شایستگی اجتماعی، عملکرد در تکالیف نظریه ی ذهن و کمک طلبی در پس- آزمون افزایش یافته بود. این یافته ها اهمیت به کارگیری آموزش هوش هیجانی را بر بهبود عملکردهای اجتماعی دانش آموزان دارای ناتوانایی های یادگیری مطرح نمود.

هدف از این پژوهش بررسی رابطهی سبک دلبستگی ایمن، خوشبینی، حمایت اجتماعی با رضایت از زندگی در دانشجویان دختر مقطع کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز بود. نمونه این پژوهش شامل 300 نفر بودند. که به صورت تصادفی چند مرحلهای از بین دانشجویان دختر دانشگاه شهید چمران اهواز انتخاب شدند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه سبکهای دلبستگی (سیمپسون)، خوشبینی (شیر، کارور و بریج)، حمایت اجتماعی(فیلیپس) و رضایت از زندگی (ریف، لی، اسکز و شموتی) استفاده شد. پژوهش حاضر از نوع همبستگی بود ونتایج تحلیل دادهها با استفاده از ضریب همبستگیی پیرسون و رگرسیون چند متغیری نشان داد که بین متغیرهای سبک دلبستگی ایمن، خوشبینی و حمایت اجتماعی با رضایت از زندگی دانشجویان دختر رابطه مثبت معناداری وجود دارد. در آخر، نتایج یافتههای جانبی نشان میدهد که خوشبینی، حمایت اجتماعی، دلبستگی ناایمن اجتنابی و دلبستگی ایمن به ترتیب بهترین پیش بین کنندههای متغیر رضایت از زندگی میباشند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی برخی متغیرهای شناختی، انگیزشی، هیجانی، و شخصیتی، به عنوان پیش بین های بروز سرآمدی تحصیلی در دانش آموزان پایه اول متوسطه بوده است. روش پژوهش حاضر همبستگی و از نوع پیش بینی است، و آزمودنی های آن را 135 دانش آموز دختر و پسر شاغل در مدارس استعدادهای درخشان، و 178 دانش آموز دختر و پسر عادی شاغل در مدارس دولتی شهر سبزوار تشکیل می دهند. انتخاب گروه نمونه در دانش آموزان عادی به روش تصادفی مرحله ای، و در مورد دانش آموزان سرآمد به روش سرشماری، می باشد. ابزارهای استفاده شده در پژوهش شامل پرسشنامه های: 1- انگیزش مدرسه (ISM) 2- هدف گرایی تحصیلی (AGOR) 3- هوش هیجانی شات 4- آگاهی فراشناختی     (MAI) 5- سبک های یادگیری (ILS) 6- رویکردهای مطالعه (ASI) 7- الگوهای یادگیری سازگار (PALS) 8- سازگاری برای دانش آموزان دبیرستانی (AISS) و 9- پرسشنامه شخصیت NEO-FFI می باشد. پایایی و روایی ابزارها توسط روش های آلفای کرونباخ، و تنصیف، و همین طور تحلیل عامل تأییدی، و همسانی درونی، مورد سنجش قرار گرفته و تأیید شدند. برای تحلیل داده ها از روش تحلیل ممیز استفاده شده است. نتایج به دست آمده نشان داد که ترکیب خطی متغیرهای پژوهش قادر به پیش بینی سرآمدی تحصیلی در دانش آموزان پایه اول متوسطه شهرستان سبزوار می باشد. همچنین در تحلیل ممیز به روش گام به گام مشخص گردید کارآمدترین متغیرها در این خصوص به ترتیب 1- تنظیم بیرونی شناخت، 2- تنظیم فراشناختی، 3- ارزیابی و ابراز هیجان، 4- راهبرد مطالعه عمیق، 5- جهت گیری هدف عملکردی گرایشی، 6- سازگاری تحصیلی، 7- انگیزش درونی، 8- وظیفه شناسی، 9- روان رنجورخویی و 10- هدف عملکردی اجتنابی، می باشند. در بررسی متغیرها به صورت جداگانه نیز مشخص گردید که از مجموع 18 متغیر پژوهش، 10 متغیر شامل: جهت گیری هدف عملکردی گرایشی، جهت گیری هدف عملکردی اجتنابی، ارزیابی و ابراز هیجان، تنظیم فراشناختی، تنظیم شناختی معطوف به بیرون، راهبرد مطالعه عمیق، سازگاری تحصیلی، روان رنجورخویی، وظیفه شناسی، و گشودگی در برابر تجربه، پیش بین های بروز سرآمدی تحصیلی در دانش آموزان پایه اول متوسطه شهرستان سبزوار محسوب می شوند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه ی یادگیری خود راهبر و مؤلفه های آن با رضایت از زندگی و عملکرد تحصیلی در دانش آموزان دختر سال سوم دبیرستان های دولتی شهر بوشهر بود. بدین منظور 246 دانش آموز به شیوه ی تصادفی چند مرحله ای انتخاب و در پژوهش حاضر شرکت نمودند. ابزار مورد استفاده در پژوهش حاضر مقیاس خود راهبری در یادگیری (فیشر و همکاران)، مقیاس چند وجهی رضایت از زندگی (هیوبنر) بود و نیز برای ارزیابی عملکرد تحصیلی میانگین نمرات درسی (معدل) دانش آموزان مورد استفاده قرار گرفت. برای تحلیل داده ها علاوه بر روش آمار توصیفی، روش تحلیل رگرسیون نیز به کار رفت. نتایج حاصل از تحلیل داده ها نشان داد که بین یادگیری خود راهبر و ابعاد آن (خود مدیریتی، رغبت به یادگیری و خود کنترلی) با رضایت از زندگی و عملکرد تحصیلی رابطه ی مثبت معنی داری وجود دارد. همچنین، نتایج تحلیل رگرسیون نیز نشان داد که بعد خود مدیریتی بهترین پیش بین رضایت از زندگی و بعد رغبت به یادگیری بهترین پیش بین عملکرد تحصیلی است. به عبارتی نتایج تحلیل نشان داد که مؤلفه های یادگیری خود راهبر پیش بین مناسبی برای رضایت از زندگی و عملکرد تحصیلی هستند.

هدف از پژوهش حاضر آن است تا اعتبار و روایی ساختار تک عاملی و دو عاملی مقیاس عزت نفس روزنبرگ را در میان دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز ارزیابی کند و علاوه بر آن، جهت مطالعة اثر آمادگی سوگیرانة آزمودنی ها، به بررسی نقش واژه پردازی مثبت، منفی و نیمی از ماده ها مثبت و نیم دیگر منفی در برازش ساختار عاملی این مقیاس بپردازد. جامعة آماری پژوهش شامل کلیة دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز بوده است که از میان آن ها 660 نفر به شیوه نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. با توجه به اهداف پژوهش سه شکل واژه پردازی متفاوت در پرسشنامه های جداگانه به عمل آمد و به طور تصادفی در اختیار آزمودنی ها قرار داده شد. از میان نمونة پژوهش 218 نفر به صورت مثبت، 214 نفر به صورت منفی و 209 نفر به صورت مثبت و منفی به ماده های مقیاس عزت نفس پاسخ دادند و 19 پرسشنامة دیگر وصول نشد. نتایج حاصل از مدل یابی معادلات ساختاری (انجام سه تحلیل عوامل تأژییدی مجزا) به وسیلة نرم افزار (Amos 16) بر روی این سه شکل واژه پردازی ماده ها نشان داد که بهترین برازش در ساختار دو عاملی و با واژه پردازی نیمی از ماده ها مثبت و نیمی دیگر منفی وجود دارد. برازش ساختار تک عاملی و دو عاملی این آزمون در نمونه هایی که به صورت یک دست مثبت و یا منفی به ماده ها پاسخ داده بودند از لحاظ آماری تأیید نشد. نتایج این پژوهش همسو با برخی دیگر از مطالعات، از ساختار دو عاملی عزت نفس مثبت و عزت نفس منفی این مقیاس حمایت می کند.

هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی ایمن و ناایمن اجتنابی با افسردگی و رضایت از زندگی با میانجیگری خوشبینی و حمایت اجتماعی در دانشجویان دختر کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز بود. نمونه این پژوهش 300 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای اتنخاب شدند. به منظور جمع آوری داده از، پرسشنامه های سبک های دلبستگی سیمپسون، خوشبینی شیر، کارور و بریج، حمایت اجتماعی فیلیپس، افسردگی بک، و رضایت از زندگی ریف، لی، اسکز و شموتی، استفاده شده است. یافته ها نشان داد که سبک دلبستگی ایمن با رضایت از زندگی و افسردگی به ترتیب رابطه مثبت و منفی معنی دار و بین سبک دلبستگی ناایمن اجتنابی با رضایت از زندگی و افسردگی به ترتیب رابطه منفی و مثبت معنی داری وجود دارد. بین سبک دلبستگی ایمن با خوشبینی و حمایت اجتماعی نیز رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. به علاوه، نتایج پژوهش نقش میانجیگری متغیرهای خوشبینی و حمایت اجتماعی را تأیید کردند.

هدف پژوهش حاضر بررسی روابط هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی با بهزیستی روان شناختی دانشجویان دختر بوده است. نمونه مورد مطالعه در این پژوهش 317 نفر بود که از بین جامعه ی دانشجویان دختر دوره کارشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز با روش نمونه گیری تصادفی مرحله ای انتخاب شد. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه از پرسشنامه هوش هیجانی شات، مهارت های اجتماعی (SSI) و پرسشنامه بهزیستی روان شناختی (PWI) استفاده شد. برای تحلیل داده ها از روش های آماری همبستگی پیرسون، همبستگی بنیادی و تحلیل رگرسیون همزمان و مرحله ای استفاده شد. آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد که مؤلفه های هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی پیش بین های مثبت بهزیستی روان شناختی دانشجویان دختر هستند، بدین معنی که هر چه میزان هوش هیجانی و مهارت های اجتماعی دانشجویان دختر بیشتر باشد، میزان بهزیستی روان شناختی آنها نیز بیشتر است. همچنین، نتیجه ی این پژوهش نشان داد که بر خلاف انتظار، مهارت حساسیت اجتماعی، پیش بین منفی بهزیستی روان شناختی دانشجویان دختر است. نتیجه ی تحلیل رگرسیون مرحله ای نیز نشان داد که مهارت های کنترل اجتماعی، حساسیت اجتماعی، حساسیت هیجانی و مؤلفه های تنظیم هیجان و بهره برداری از هیجان پیش بین های مناسبی برای بهزیستی روان شناختی دانشجویان می باشند. همچنین، نتیجه های تحلیل های همبستگی بنیادی نشان داد که چهار متغیر بنیادی (بُعد بنیادی) برای درک روابط بین مجموعه متغیرهای ملاک و مجموعه متغیرهای پیش بین مورد نیاز است، و هر چهار بُعد، از خرده مقیاس هایی از مجموعه پیش بین و ملاک تشکیل شده اند.

هدف از پژوهش حاضر تعیین رابطه ی علّی بین متغیرهای هوش عمومی و هوش سیال با عملکرد تحصیلی با میانجی گری ویژگی های شخصیت و رویکردهای یادگیری در دانش آموزان دختر سال دوم و سوم دبیرستان های شهرستان ازنا بود. نمونه ی این تحقیق متشکل از 260 دانش آموز بود که با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. در این پژوهش آزمودنی ها پرسشنامه های اطلاعات شخصی، آزمون هوشی ریون، آزمون هوش سیال، فرم خلاصه شده پرسشنامه ی پنج عاملی و پرسشنامه ی فرآیند مطالعه را تکمیل کردند. عملکرد تحصیلی دانش آموزان از روی معدل پایان سال تحصیلی آنها به دست آمد. روش آماری استفاده شده مدل یابی معادلات ساختاری بود. نتایج تحقیق نشان دادند که مدل پیشنهادی برازنده داده هاست و مسیرهای مستقیم از هوش عمومی به عملکرد تحصیلی و از سازگاری به عملکرد تحصیلی مثبت و معنی دار است. مسیرهای مستقیم از رویکرد یادگیری عمیق به عملکرد تحصیلی و از هوش عمومی به رویکرد یادگیری عمیق مثبت و معنی دار است. همچنین مسیر مستقیم از هوش عمومی به باز بودن به تجربه و هوش عمومی به سازگاری مثبت و معنی دار است. نقش میانجی گر ویژگی های شخصیت و رویکردهای یادگیری نیز تأیید شد. اثر غیر مستقیم هوش عمومی از طریق بازبودن به تجربه و رویکرد یادگیری عمیق بر عملکرد تحصیلی مثبت و معنی دار به دست آمد و اثر غیرمستقیم هوش عمومی از طریق وظیفه شناسی بر عملکرد تحصیلی مثبت و معنی دار به دست آمد. اثر غیرمستقیم هوش عمومی از طریق سازگاری بر عملکرد تحصیلی مثبت و معنی دار به دست آمد. همچنین اثر غیرمستقیم هوش سیال از طریق وظیفه شناسی بر عملکرد تحصیلی مثبت و معنی دار به دست آمد.

هدف از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی فرایند حل مسأله خلاق (CPS)، به عنوان یک راهبرد آموزشی، بر افزایش تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری در دانشجویان دانشگاه شهید چمران بود. آموزش فرایند CPS (با استفاده از دوازده تکنیک خلاقیت در دو دوره تفکر خلاق و انتقادی) به عنوان متغیر مستقل و تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری به عنوان متغیرهای وابسته بودند. پژوهش حاضر یک طرح آزمایش میدانی با پیش آزمون-پس آزمون و پیگیری با گروه گواه بود. ابزار این پژوهش شامل پرسشنامه های تفکر علمی لیانگ و همکاران، خلاقیت عابدی و نوآوری کولز و واندن بروک بودند. نمونه ی پژوهش شامل 60 دانشجوی پسر و دختر دوره ی کارشناسی، دانشگاه شهید چمران در سال تحصیلی 88-1387 بود که با روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله یی انتخاب و به دو گروه آزمایش و گواه گمارده شدند. قبل از آموزش فرایند CPS از هر دو گروه آزمایش و گواه پیش آزمون های تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری گرفته شد. سپس، به گروه آزمایش فرایند CPS آموزش داده شد و به گروه گواه هیچ آموزشی ارایه نشد. پس از اتمام دوره ی آموزشی بلافاصله از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد. در نهایت، پس از 6 هفته از اتمام دوره ی آموزشی دوباره از هر دو گروه آزمون های تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری، به عنوان پیگیری، گرفته شد. نتیجه ی تحلیل کوواریانس چند متغیری (مانکوا) نشان داد که آموزش فرایند CPS باعث افزایش معنی دار تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری در دانشجویان می شود. همچنین، نتیجه ی تحلیل کوواریانس چند متغیری با سنجش های تکراری نشان داد که اثر آموزش فرایند CPS در طول زمان بر تفکر علمی، خلاقیت و نوآوری دانشجویان اثر پایدار دارد.

در پژوهش حاضر عدالت سازمانی، خشنودی شغلی و سلامت روانی کارکنان معلول و غیرمعلول (عادی / سالم) مورد مقایسه قرار گرفته است. نمونه پژوهش شامل 135 نفر از کارکنان معلول و 160 نفر از شاغلین غیرمعلول در سازمان های دولتی شهر اهواز می باشند که پرسشنامه های عدالت سازمانی، خشنودی شغلی و سلامت روانی را تکمیل کرده اند. نتایج تحلیل واریانس چند متغیری و نیز تحلیل واریانس یک راهه حاکی از آن است که میانگین نمره های کارکنان معلول در عدالت توزیعی، خشنودی از حقوق، خشنودی از کار، شکایات جسمانی، وسواس، افسردگی، حساسیت بین فردی، اضطراب، پرخاشگری، ترس های مرضی و روان پریشی به طور معنی داری پایین تر از میانگین نمره های کارکنان غیرمعلول (عادی / سالم) می باشد. در عدالت تعاملی، رویه ای، خشنودی از سرپرستی، خشنودی از ترفیع، خشنودی از همکاران و نیز افکار پارانوئید تفاوت معنی داری بین کارکنان معلول و غیرمعلول (عادی / سالم) مشاهده نشد.

در عصری زندگی می کنیم که تغییرات در ابعاد گوناگون و با سرعتی فزاینده صورت می گیرد. بدیهی است که این تحولات و تغییرات مدیون تفکر خلاق بشر است]1[ ؛ به عبارت دیگر، تمام دستاورد ها از ابتدایی ترین تا پیچیده ترین آنها حاصل ذهن پویا و آفریننده انسان است. به رغم ماهیت مهم و فراگیر خلاقیت روانشناسان و محققان تعلیم و تربیت به ندرت آن را مورد توجه قرار داده اند]2[. آموزش عالی و آموزش و پرورش به عنوان نمودی از فرهنگ هر جامعه نقش بسیار زیادی در ایستایی و پویایی خلاقیت پرورش یابندگان خود دارند. آموزش عالی خلاق باید بر آموزش فعال توأم با استفاده از تجربه مستقیم روش بحث و گفتگوی آزاد و استفاده تلفیقی از تفکر واگرا و همگرا مبتنی باشد؛ پس با توجه به برنامه چشم انداز 20 ساله کشور، هدف اصلی آموزش عالی در کشور باید بر تربیت افراد خلاق و نو آور متمرکز شود، لذا برای تحقق چنین هدف والایی به تغییرات فراگیر و عمیق در نظام آموزش عالی و آموزش و پرورش نیازمندیم . بنابراین، در این مقاله ضمن بیان ضرورت پرورش خلاقیت در آموزش عالی، به نقش فرهنگ در توسعه خلاقیت و چگونگی تأثیر آموزش عالی در پرورش افراد خلاق پرداخته شده است.

پژوهش حاضر به دنبال بررسی این مساله اساسی است که آیا میان گروههای ترکیبی نه گانه هوش و خلاقیت از لحاظ ویژگیهای شخصیتی تفاوت وجود دارد؟ برای پاسخ‌گویی به این سوال، از میان کلیه دانش آموزان سال اول دبیرستانهای دخترانه و پسرانه شهرستان اهواز تعداد 4500 نفر نمونه اولیه به صورت تصادفی چند مرحله‌ای انتخاب گردید. سپس، از آنان آزمون مداد کاغذی خلاقیت عابدی به عمل‌آمد و نمره‌های هوشبهر شان نیز که به وسیله آزمون ریون بزرگسالان توسط مشاوران تعیین شده بود، از بایگانی مدارس استخراج شد. آنگاه با تقسیم‌بندی دانش‌اموزان به سه دسته بالا، پایین و متوسط از لحاظ نمره‌های هوش و خلاقیت، نه گروه به دست آمد و از میان آنان 1440 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردید. پس از آن، آزمون 16 عاملی شخصیتی کتل بر روی آنان اجرا شد. نتایج حاکی از آنند که در گروههای نه گانه از لحاظ ویژگیهای کم هوش ـ باهوش، احساساتی ـ استوار، مصلحت‌گرا ـ اصولی، خویشتن‌دارد ـ ناخویشتن‌دار و آرمیده ـ مضطرب تفاوت معنی‌دار وجود دارد. همچنین با آزمون پیگیری توکی مقایسه‌هایی میان زوجهای گروههای مختلف از لحاظ هر یک از متغیرهای شخصیتی به عمل آمد. نتایج حاکی از آنند که تفاوتهایی در برخی از زوجهای گروهها وجود دارد. این نتایج با پژوهشهای پیشین هماهنگند.