بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه

بازتاب اندیشه 1380 شماره 19

مقالات

۱.

چشم انداز تقریب مذاهب اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 355
وحدت اسلامى، در کنار توحید، یک اصل انکارناپذیر اسلامى است که باید در همه فعالیت‏هاى فرهنگى و علمى حاکم باشد. ما مسلمانان مجاز نیستیم براى حمایت از یک قومیت یا یک مذهب، حتى مذهب اهل‏بیت‏علیهم السلام، به گونه‏اى عمل کنیم که وحدت امت را مخدوش سازد. باید بین اصول و فروع دین (عقاید و احکام) تفکیک کرد و بیشتر بر اصول مشترک اسلامى تأکید نمود.
۲.

تئولوژی و توسعه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 571
«تئولوژى» امروزه در لغت به معناى علم کلام یا الهیات است؛ ولى منظور نویسنده از این واژه، «خداشناسى» به وسیع‏ترین معناى آن است. ویلیام چیتیک که یکى از محققان بزرگ در عرفان ابن‏عربى است، این سخنرانى را در کنفرانسى با همین عنوان ایراد کرده است. او معتقد است که توسعه مفهومى غربى است که با معارف اسلام و سایر ادیان الهى در تنافى است.
۳.

عرفی شدن دین در سپهر سیاست

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 335
آنچه در زیر مى‏خوانید، خلاصه یک نوشتار و یک گفتار است که هر دو یک مسأله واحد را دنبال مى‏کنند. متن نخست، مقدمه کتاب شاهد قدسى و شاهد بازارى است که اخیراً انتشار یافته است و متن دوم، سخنرانى آقاى حجاریان در نقد فیلم «زیر نور ماه» است. ایشان معتقد است که در دوران مدرنیته، عرفى شدن دین امرى گریزناپذیر است. عرفى شدن گاه به معناى جدایى میان نهاد دین و نهاد دولت و گاه به معناى قدسیت‏زدایى از امور دینى است. نکته این‏جاست که هر چه عرفى شدن به معناى اول شدت گیرد، روند عرفى شدن به معناى دوم کند مى‏شود و بالعکس.
۴.

مردم سالاری دینی چیست؟

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 229
نویسنده محترم آزادى را مقوم دموکراسى مى‏داند. آزادى، تکثر، حق حیات مخالفان و قرائت‏هاى مختلف، از ارکان مردم‏سالارى دینى به شمار مى‏روند. پسوند «دینى» براى مردم‏سالارى چیزى بیش از توصیف واقعیت نیست و بار ارزشى ندارد و دین نمى‏تواند ارزش‏هاى خودش را بر مردم‏سالارى تحمیل کند؛ بلکه باید در ارزش‏هاى خودش تجدید نظر نماید.
۵.

امر قدسی و تکثر فهم دینی

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 152
نویسنده محترم مقاله معتقد است که عارفان مسلمان از پیشروان طرح مسائل وجودى بودند. مسأله شر نیز از تکیه‏گاه‏هاى مهم دین است که دین پیامش را از طریق آن مى‏رساند. دین تجربه امر قدسى است. وحى غیرتاریخى است و تکثر ادیان در پاره‏اى جهات پذیرفته است و در مسأله حقانیت سلسله مراتب وجود دارد.
۶.

دین و عقلانیت؛ بررسی دیدگاه های ماکس وبر

مترجم:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 821
در این مقاله تفاوت‏هاى جادوگران و قانون‏گذاران و مصلحان با پیامبران ذکر شده؛ همچنین «پیامبر اخلاقى» و «پیامبر سرمشق» از یکدیگر بازشناخته شده‏اند و پیامبران بنى‏اسراییل از قسم اول شمرده شده‏اند.
۷.

از ماکس وبر تا تصویری که از او داریم

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 880
پس از افول مارکسیسم، شاید هیچ فیلسوف دیگرى به اندازه ماکس وبر در دو دهه گذشته بر روشنفکران دینى ایران تأثیرگذار نبوده است. از قضا وبر نیز همچون مارکس در کشور ما دچار بدفهمى و تفسیرهاى غلط شده است. وبر نه طرفدار عقلانیت است و نه مدرنیته؛ بلکه او را باید از منتقدان مدرنیته و از رهبران فکرى پسامدرن دانست. مقاله حاضر مرورى بر مهم‏ترین اندیشه‏هاى وبر مى‏باشد.
۸.

دین داری در ایران کنونی و چشم انداز آن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 451
عناصر و مؤلفه‏هاى دین‏دارى را مى‏توان به چهار بخش تقسیم کرد: بینش‏ها؛ احساس‏ها؛ ارزش‏ها و رفتارهاى دینى. در سه بخش نخست، وضعیت دین‏دارى کم و بیش همان شرایطى را دارد که در بیست سال پیش وجود داشت؛ اما در رفتارهاى دینى، فقط بخشى که تحت نظارت و الزام حکومت بوده دچار تنزل شده است. چشم‏انداز آینده، سمت و سوى گفتمان دینى معنویت‏گرا، نوگرا و مردم‏سالار است.
۹.

دموکراسی واقعی؛ امکان تبدیل اقلیت به اکثریت

مصاحبه شونده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 510
دکتر موسى غنى‏نژاد در این گفت‏وگو به بحث دموکراسى و رابطه آن با اقتصاد و نیز رابطه اندیشه مدرن با سنت پرداخته‏اند.
۱۰.

مبانی رفتار سیاسی عالمان شیعی امامی در سده چهارم تا هفتم هجری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 261
نویسنده سعى مى‏کند تفاوت رفتار سیاسى عالمان شیعه امامى را نسبت به زیدى و اسماعیلى ریشه‏یابى کند. وى بر خلاف کسانى که ریشه این تفاوت را به عوامل خارجى و بیرونى نسبت مى‏دهند و نیز آنان که این رفتار را نقشه‏اى حساب‏شده از ناحیه عالمان امامى مى‏دانند، سرّ اصلى این تفاوت را در نوع برداشت از نظریه امامت مى‏داند.
۱۱.

روشنفکران دینی و مسأله خاتمیت

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 392
دین که ماهیتى قدسى دارد و حامل پیام‏هاى جامع خداوند براى هدایت و فلاح انسان‏هاست، در دست روشنفکران دینى به پدیده‏اى صد در صد بشرى تبدیل شد؛ تا جایى که پیام و سخن خداوند در سایه و تحت‏الشعاع خواست و نظر انسان قرار گرفت. تفسیر همه روشنفکران دینى از خاتمیت، کم و بیش برگرفته از نظریه اقبال لاهورى است. او معتقد است که بشر پس از ختم نبوت از مرحله کودکى خارج شده و خود سررشته تصمیم و هدایت زندگى‏اش را به دست گرفته است.
۱۲.

نقد و بررسی جریان های روشنفکری ایران

نویسنده:
حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 870
روشنفکر کسى است که سنت و قدرت را نقد مى‏کند. روشنفکرى در ایران سه شاخه اصلى داشته است: لائیک؛ مارکسیستى و و روشنفکرى دینى. دو گروه اول هر چند به نقد قدرت پرداختند، ولى چون نقد سنت نکردند، کارشان ناقص و ناتمام ماند. ولى روشنفکران مذهبى نخست به نقد سنت پرداختند و در نقد قدرت هم موفق بودند. روشنفکر مذهبى در مقابل سنت است و نه در مقابل لائیک‏ها یا مارکسیست‏ها یا مدرنیته. ما نقاد مدرنیته هستیم؛ ولى مدرنیته را نفى نمى‏کنیم.
۱۳.

انسان و گرایش ذاتی به سلطه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 425
دکتر آیسفلت معتقد است که انسان ذاتاً گرایش به سلطه بر دیگرى دارد؛ ولى مى‏توان این گرایش را با کار فرهنگى مهار و هدایت کرد. میزان خشونت در جوامع اولیه کمتر از جوامع فعلى بوده است. راه حل پیشنهادى ایشان براى مهار گرایش به سلطه و خشونت، آموزش، احیاى اصل همبستگى و بالا بردن عشق و محبت است.
۱۴.

هنر دینی و غیر دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 88
هنر دینى آن است که بتواند هدف دین را تحقق بخشد و بدان تعمیم دهد. هنر دینى راه را به مخاطبان خود بازمى‏گوید و پاسدار و تجلى‏گاه اخلاق و ارزش‏هاى اخلاقى است.

آرشیو

آرشیو شماره ها:
۱۰۲