ظرفیت برد فیزیکی

امروزه با توجه به افزایش فزاینده جمعیت و تقاضای روزافزون در استفاده از منابع گردشگری، توجه به ظرفیت برد منابع و بهره­برداری از آن­ها در حد ظرفیت و توان آن­ها بیش از پیش اهمیت یافته است. مقاله حاضر به بررسی ظرفیت برد گردشگری در چهار بوستان شهر قم شامل بوستان­های هاشمی، نبوت، فدک و علوی می پردازد. داده­های مورد نیاز برای انجام تحقیق از طریق پرسشنامه و نیز آمارهای آب و هوائی ایستگاه هواشناسی قم جمع­آوری گردید. در نهایت ظرفیت برد فیزیکی، واقعی و مؤثر چهار بوستان مورد مطالعه به دست آمد. نتایج نشان داد که بوستان علوی بیشترین ظرفیت برد و بوستان نبوت کمترین ظرفیت برد گردشگری را دارد و توانمندی های مدیریتی پارک نقش مهمی در میزان ظرفیت برد گردشگری پارک های مورد مطالعه دارد. در فصول پائیز و زمستان و در ایام غیر تعطیل هفته میزان تقاضا از حد ظرفیت برد کمتر بوده و در فصول بهار و تابستان و در روزهای جمعه و تعطیل و غالباً در ساعات بعد از غروب خورشید میزان تقاضا از حد ظرفیت برد فراتر می­رود. بنابراین با توجه به زمان اوج بازدید، باید ظرفیت برد پارک بتواند این زمان­ها را تحمل کند تا از افزایش فشار بر منابع و تسهیلات پارک جلوگیری شود. بنابراین این موضوع باید در طرح­ریزی پارکها مورد توجه قرار گیرد.

   برنامه ریزی برای جذب گردشگر و ارائه خدمات مناسب به آنها از یک سو و برنامه ریزی برای حفظ محیط زسیت پیرامون این منابع از سوی دیگر از اهمیت قابل توجهی بر خوردار است .در مقاله حاضربه ظرفیت برد گردشگری در مجتمع های توریستی سی سنگان، آویدر، سیترا،وپارک نوید در شهرستان نوشهر پرداخت شده است. دادهای مورد نیاز از طریق  پرسشنامه و نیز آمارهای آب وهوایی شهرستان نوشهر جمع آوری گردید ظرفیت برد فیزیکی مجتمع های سیسنگان ،سیترا،آویدر وپارک نوید به ترتیب 44/209، 36/ 103، 2432 68/53 برآوردگردید .ظرفیت برد واقعی به ترتیب 103737 ،44087، 89334، 228966محاسبه شد و ظرفیت برد موثربه ترتیب 6.846 ، 12472/259/1، 468112، 298/193/1محاسبه گردید توانمندیهای مدیریتی نقش بسیاراساسی در ظرفیت برد گردشگری دارددرفصول پائیزوزمستان تعداد گردشگران کم است ودر ایام تعطیل غیر هفته میزان تقاضا از حد ظرفیت کم تر بوده ودر فصول بهار و تابستان وروزهای جمعه و تعطیلات غالبا بعد از غروب خورشید میزان تقاضا از حد ظرفیت برد فراتر می رود .بنابراین با توجه به اوج بازدید ،باید ظرفیت مجتمع ها و پارک این ظرفیت ها را تحمل کند تا از افزایش فشار بر منابع و تسهیلات مجنمع و پارک جلو گیری شودلذا این موضوع باید در طرح ریزی مجتمع ها و پارکها مورد توجه قرار گیرد

در این تحقیق برای برآورد ظرفیت برد گردشگری نواحی طبیعی، از سه نوع ظرفیت برد فیزیکی (PCC)، ظرفیت برد واقعی (RCC) و ظرفیت برد موثر (ECC) استفاده شده است. بدین منظور، در ابتدا پهنه های مناسب تفرجگاهی حوضه جیرنده شناسایی و سپس با مطالعه میدانی و در نظر گرفتن شرایط دسترسی آسان و چشم انداز، چهار نقطه از بین مناطق متعدد انتخاب گردید. پهنه های با کد 1، 2، 3 و 5 به ترتیب مساحتی در حدود 26043، 88415، 41533 و 35179 مترمربع و در مجموع 191170 مترمربع انتخاب شدند. با محاسبه ظرفیت برد فیزیکی هر چهار پهنه مورد مطالعه، ظرفیت پذیرش 86، 291، 137 و 116 گردشگر در روز تعیین گردید، و در مجموع ظرفیت برد فیزیکی(PCC) سالانه چهار گستره برابر با 229950 نفر بدست آمد. با در نظر گرفتن اثر عواملی چون روزهای یخبندان و برفی، روزهای بارانی و تابش شدید آفتابی، ظرفیت برد واقعی (RCC) در این پهنه ها به ترتیب 2/43، 2/146، 8/68 و 3/58 نفر در روز محاسبه شد، که روزانه چهار گستره فوق قابلیت 316 نفر گردشگر را دارند. اما مسئله مهم در برآورد ظرفیت برد نیز مسائل مدیریتی و امکانات رفاهی و آسایشی ایجاد شده برای گردشگران است که ظرفیت برد موثر(ECC) را مطرح می کند. در نهایت ظرفیت برد موثر پهنه های 1، 2، 3 و 5 برابر با 35، 117، 55 و 47 بدست آمد که سالانه برابر با 12775، 42705، 20075 و 17155 نفر و در کل برابر با 92710 نفر می توانند از این پهنه ها برای گردشگری و تفرج استفاده کنند.

این پژوهش با هدف بررسی ظرفیت برد گردشگری کوه صفه اصفهان درراستای ارتقای کیفیت گردشگری و حفظ محیط زیست انجام شد. نمونه های آماری دراین پژوهش بخشی از گردشگران بازدیدکننده ازاین منطقه به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. بدین صورت که باتوجه به مراجعه میدانی مکرر در روزهای مختلف، رقم متوسط تعداد مراجعان 100 هزار نفر برآورد شد. لذا با توجه به تعداد جامعه آماری، حجم نمونه تعیین شده طبق جدول مورگان، 384 نفرتعیین شد. این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی است و از لحاظ هدف کاربردی محسوب می گردد. داده های مورد استفاده دراین پژوهش ازطریق پرسشنامه جمع آوری شد که روایی آن با محاسبه روایی صوری CVR تأیید و پایایی آن با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ تایید شد. همچنین برای برآورد ظرفیت برد از روش های کمی استفاده شد. برای بررسی رابطه ظرفیت برد گردشگری بر حفظ محیط زیست و ارتقای کیفیت گردشگری از روش معادلات ساختاری و نرم افزار PLS استفاده شد. از آنجایی که براساس ویژگی ها و مختصات هر منطقه کوهستانی ازجمله اقلیم، جغرافیا، فرهنگ و تاریخچه، ظرفیت برد گردشگری متفاوت است، نوآوری این پژوهش در آن است که تاکنون پژوهشی درزمینه ظرفیت های برد گردشگری در محدوده مورد مطالعه انجام نشده است و همچنین ارائه الگوی مدیریت ظرفیت برد در راستای ارتقای کیفیت گردشگری و حفظ محیط زیست در مناطق کوهستانی موضوعی است که تاکنون به آن پرداخته نشده است. یافته های پژوهش نشان داد ظرفیت برد فیزیکی 32500، ظرفیت برد واقعی 8076 و ظرفیت برد مؤثر 5387 نفر در سال است، لذا ظرفیت برد مؤثر و ظرفیت برد واقعی، تأثیر معناداری بر حفظ محیط زیست و ارتقای کیفیت گردشگری دارد؛ ولی ظرفیت برد فیزیکی تأثیر چندانی در افزایش کیفیت گردشگری و محیط زیست ندارد.