لطمه

با وجود افراط و تفریط در اعمال نامتعارف در عزاداری اهل­بیت علیهم­السلام برخی اعمال یاد شده را بدون هیچ قید و شرطی جایز د­انسته و برخی جز گریه کردن، عمل دیگری را مجاز ندانسته­اند. در این نوشتار با بررسی­ ادلّه و ردّ افراط و تفریط یاد شده، اثبات شده که اموری همانند سرزنی و سینه­زنی به نحو متعارف امروزی، در مصیبت اهل­بیت(ع) جایز است و اموری که موجب وهن دین و مذهب یا ضرر قابل توجهی بر بدن می­شود مانند قمه­زنی و زدن زنجیر تیغ­دار بر بدن، جایز نیست. زنجیر معمولی از نظر شمول ادله جواز نسبت به آن، جای تردید دارد.

خسارات معنوی در روابط بین اعضای خانواده، به واسطه لطمه روحی ناشی از گفتار و رفتاری است که حیثیت، آبرو، ارزش ها و عقاید و دیگر سرمایه های معنوی فرد را نشانه می رود و لطمه جسمی به صورت به درد و رنج روحی بروز می یابد. مسئله اصلی پژوهش ، مواجهه کارآمد با این قسم خسارات در مقام پیشگیری و جبران در ساحت مسئولیت مدنی و شناسایی مبانی و مصادیق در رویکردها و خلأهای کنونی در نظام حقوقی اسلام و کامن لا است. با این هدف، مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی ، در پی تحلیل مبانی و مصادیق خسارات معنوی ناشی از لطمه به کیفیت زندگی اعضای خانواده از دیدگاه حقوق اسلام و کامن لا می باشد. طبق یافته های پژوهش با ملاحظه پشتوانه قواعد فقهی -لاضرر و نفی عسر و حرج- می توان موارد مطالبه جبران خسارت معنوی ناشی از لطمه به کیفیت زندگی اعضای خانواده را توسعه داد. درنتیجه می توان مصادیقی همچون ورود خسارت معنوی به واسطه برهم زدن نامزدی و عقد ازدواج، ایراد زیان معنوی از سوی هریک از زوجین نسبت به دیگری و نیز والدین در قبال فرزندان و خسارات معنوی وارده به اعضای خانواده ناشی از لطمه به دیگر عضو خانواده، مورد شناسایی قرار داد و حسب مورد، ضمانت های اجرایی متعددی چون جبران مستقیم تکلیف، جبران مالی، سلب حضانت و لغو سرپرستی، اعطای اختیار طلاق، حق انتخاب مسکن مستقل، معافیت از پرداخت نفقه و قرار گرفتن تحت نظارت و نگهداری در نظر گرفت.