مطالب مرتبط با کلیدواژه

سبک شناسی


۱۲۱.

سبک شناسی ساختارگرایانه خطبه 87 نهج البلاغه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه نقد ادب عربی دوره نهم بهار و تالستان ۱۳۹۸ شماره ۱۸ (پیاپی ۷۶) 171-204

کلیدواژه‌ها: نهج البلاغه خطبه 87 سبک شناسی ساختار گرایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۴۲ تعداد دانلود : ۴۵۳
نهج البلاغه بعد از قرآن کریم از ارزشمندترین متون دینی به شمار می آید و پژوهشگران سعی در بررسی آن از ابعاد مختلف علمی وادبی نموده اند، زیرا این کتاب در بردارنده سخنان گرانبهای امام علی (ع) است که در اوج فصاحت وبلاغت قرار دارد وموضوعات مختلفی را در قالب بهترین الفاظ وبه صورتی هنرمندانه بیان کرده است. خطبه 87 نهج البلاغه یکی از زیباترین خطبه هایی است که از محبوب ترین بندگان خداوند وتوصیف ویژگی های آنان سخن می گوید ووجه تمایز شان رابا فاسقان وجاهلان بیان می دارد. در این مقاله سعی بر این است به شیوه توصیفی– تحلیلی واز منظر سبک شناسی ساختارگرا به بررسی خطبه 87نهج البلاغه در سطحهای فکری، آوایی، نحوی، بلاغی(دلالی) بپردازد و زیبایی های سبک امام (ع) را در بیان اندیشه هایش نشان دهد. یافته های پژوهش بیانگر این است که سطوح سه گانه آوایی، نحوی وبلاغی به صورتی منسجم وبه هم پیوسته افکار واندیشه های امام (ع) را بیان می کند ودر راستای سطح فکری در حرکت هستند. سطح آوایی با موسیقی ای که به واسطه تکرار حروف وسجع وجناس ایجاد کرده است از یک سو سبب انتقال این مفاهیم شده است واز سوی دیگرسطح نحوی با جمله های خبریه و فزونی جمله فعلیه وتتابع اضافات وادات همپایه ساز سبب بیان معنا ومقصود مورد نظر امام علی (ع) به مخاطب گردیده است؛ همچنین سطح بلاغی نیز با صنایع لفظی وبدیعی به زیباتر شدن کلام ودرک معنای مورد نظر امام (ع) کمک کرده است ولفظ در خدمت معنای مورد ایشان قرار گرفته است.
۱۲۲.

شاخصه های زبانی و اندیشگانی بانوگشسب نامه

نویسنده:
منبع: قند پارسی سال سوم بهار ۱۳۹۹ شماره ۶ 4-26

کلیدواژه‌ها: حماسه سرایی بانوگشسب نامه سبک شناسی شاخصه های زبانی و اندیشگانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۷ تعداد دانلود : ۵۵۷
بانوگشسب نامه منظومه ای حماسی است که موضوع آن شرح زندگی و دلاوری های بانوگشسب، دختر رستم است و تنها حماسه ملی ایران است که پهلوان بانویی قهرمان حماسه است. در پژوهش های علمی، تعیین ارزش واقعی یک اثر، تا حدود زیادی منوط به مطالعات سبک شناسی است؛ بنابراین سبک منظومه های حماسی همواره مورد توجه پژوهشگران ادبیات فارسی بوده است و در پژوهش های بسیاری به حماسه و به ویژه حماسه هایی که در دوره های بعد به تقلید از شاهنامه سروده شده اند، پرداخته اند. این پژوهش نیز که با بررسی دقیقِ مبتنی بر مطالعات سبک شناسانه صورت گرفته، بر آن است تا شاخصه های زبانی و اندیشگانی بانوگشسب نامه را به عنوان یکی از منظومه های حماسی ایران، نشان دهد. بررسی دقیق و جز به جز تمام ابیات این منظومه، که بر پایه ی قصه های راویان و آنچه که بر زبان میراث داران فرهنگ ایران زمین جاری بود، نشان داد که این اثر- که سراینده آن نامعلوم است- در میان منظومه های که به تقلید از حماسه استاد توس سروده شده، تا حدودی موفق بوده است. مضامین غنایی و عاشقانه، رجز خوانی، نفوذ اندیشه های دینی و مذهبی، دعا و مناجات، جاری شدن خطبه عقد توسط موبدان، مردسالاری و ذکر برخی از نکات اخلاقی از مهم ترین مضامین محتوایی و محور اندیشگانی این منظومه است.
۱۲۳.

بازخوانی و آسیب شناسی گونه ها و سبک های مقاتل امام حسین (ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال یازدهم بهار ۱۳۹۹ شماره ۳۸ ۴۷-۷۶

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی گونه شناسی آسیب مقاتل امام حسین (ع) عاشورا

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۲۶ تعداد دانلود : ۴۳۱
یکی از راه های اطمینان به صحّت یک گزارش تاریخی، نزدیکی زمانی آن گزارش به واقعه است. فاصله زمانی و دخالت حلقه های واسطه در نقل هر واقعه، ذهنیت های غیرواقعی، دروغ ها و تحریف ها را در گزارش وارد می کند. در این میان، توجه به گونه های تألیفی درخصوص عاشورا می تواند عنصری برای نیل به روایت حقیقی عاشورا باشد. این مقاله تلاش می کند با رویکردی توصیفی تحلیلی به انواع نگارش ها و سبک شان در این حوزه بپردازد و با معرفی ویژگی های هر گونه، آفت های عمده و اصلی این عرصه را که سبب برداشتی ناصواب از روایت راستین عاشورا شده، بررسی نماید. آفت هایی نظیر تقطیع، برداشت های ناصواب و فرقه گرایانه، بی توجّهی به اسناد و مبالغه سبب می شود روش ها و شیوه های اتخاذی در برگرفتن عناصر تألیفی در حوزه مقتل نگاری مخدوش شود. بدیهی است وقتی مقتل پژوه به نوع و سبک تألیفی مقاتل و آسیب های آنها توجه کند، می تواند بر اساس آن، به دور از کج اندیشی، تحلیلی صحیح از واقعه عاشورا ترسیم کند.
۱۲۴.

سبک شناسی سوره قمر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: سراج منیر سال نهم بهار ۱۳۹۷ شماره ۳۰ 7 - 25

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم سبک شناسی سوره قمر علم بلاغت

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۵۲۳
سبک شناسی به عنوان یکی از شاخه های زبان شناسی نوین همواره می کوشد متن را به لحاظ زیبایی شناسی، بدون توجه به تاریخ، جامعه و زندگی پدیدآورنده آن که اموری خارج از متن هستند، بررسی کند. مطالعه سوره های قرآن از این منظر، نشان دهنده این است که قرآن کلامی فنی، دقیق، فرازمانی و فوق بشری و دارای بافتی منسجم و بی نظیر است. چارچوب سبک شناسی شامل بررسی سطح آوایی، واژگان، تصادف، تعریف و تنکیر، افراد و جمع، تکرار، اسمیه و فعلیه بودن جملات و نوع استفهام ها و ... است. پژوهش حاضر باملاحظه فضای حاکم بر سوره قمر، جنبه های زیبایی شناختی و سبک شناختی آن را به روش توصیفی تحلیلی بازکاوی می کند. رهاورد این پژوهش گویای آن است که با توجه به سیاق و فضای این سوره، واژه ها، جملات و حروف، هنرمندانه در جایگاه و مناسبت ویژه ای به کار رفته اند. الفاظ کاملاً در خدمت معناست و معنا به بهترین شکل در نوع واژه گزینی تأثیر گذاشته است؛ به گونه ای که هرگز امکان تعدیل، جابجایی یا پیشنهادی جهت تبدیل و تحول متن باقی نمی ماند.
۱۲۵.

تحلیل و بررسی برجسته سازی واژگانی در سوره مبارکه غافر(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال هفتم زمستان ۱۳۹۸ شماره ۴ (پیاپی ۲۸) 27 - 44

کلیدواژه‌ها: سوره غافر برجسته سازی سبک شناسی لایه واژگانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۶۸ تعداد دانلود : ۳۸۰
خداوند در قرآن کریم با استفاده از تکنیک ها و شیوه های مختلف، درصدد برجسته سازی مفاهیم و معانی موردنظر خویش است. بدین واسطه، آن مفاهیم را پررنگ و در دل مخاطبین جای می دهد. خوانندگان و مردم نیز با مطالعه قرآن یا شنیدن آن، خیلی زود، جذب آن مفاهیم گشته و تربیت و هدایت بشر که هدف اصلی قرآن کریم است به منصه ظهور می رسد. هدف از این پژوهش، شناخت و بررسی این واژگان و چگونگی گزینش واژگان برای برجسته سازی، شناخت نوع واژگان برجسته شده، شیوه های برجسته سازی قرآن کریم و واکاوی کارکرد آنهاست تا ثقل معنایی و مفهومی واژگان قرآن کریم ونیز فصاحت و اعجاز آن را آشکار گردد. مسأله اصلی این پژوهش پیرامون این موضوع می چرخد که سوره غافر که سوره ای مکی است، در کدام گروه از واژگان از شیوه برجسته سازی استفاده کرده است، علت و انتخاب این فرایند چه بوده و بار معنایی و عاطفی واژگان برجسته شده چیست. نتیجه پژوهش نشان می دهد که این موارد در قرآن، متعدد و متنوع است و شامل مواردی چون خلاقیت و نوآوری، تکرار و توازن، ترادف و تناسب و تقابل و تضاد می باشد که این پژوهش درصدد بررسی آن ها بر اساس روش توصیفی تحلیلی است.<br />  
۱۲۶.

تحلیل سبک شناختی آیات نفاق (مطالعه موردی لایه صرفی)

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال اول پاییز و زمستان ۱۳۹۶ شماره ۱ 68 - 83

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی لایه ی صرفی نفاق قرآن

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۳ تعداد دانلود : ۴۴۰
جریان خطیر «نفاق» در منظومه ی فکری اسلام و ویژگی های خاص منافقان، منجر شده است تا قرآن کریم در سبک های مختلف به این مهم اشاره کند. بی شک دانش سبک شناسی، به عنوان دانشی نقدی که به شناخت ارتباط بین صورت و محتوا می پردازد، می تواند مخاطب را در فهم معانی دقیقی که در تغییرات سبکی موضوع «نفاق» نهفته است، یاری کند. با این تصوّر، پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به بررسی سبک شناختی آیات «نفاق» در لایه ی صرفی بپردازد و از این رهگذر گوشه هایی از جنبه های ادبی و هنری نهفته در لایه ی زبانی این آیات را مورد تحلیل قرار دهد. نتایج تحلیل سبک شناختی آیات نفاق، نشان می دهد هر کلمه ای در تعبیر قرآن از روی قصد و برای ایقاع معنایی آمده است و در جایگاهی قرار گرفته که سیاق بیان قرآن اقتضا نموده است تا معنای مورد نظر را به گونه ای ادا کند که لفظی دیگر نمی تواند آن را بیان کند، لذا سبک های به کارگرفته شده در این آیات تصویری بسیار شفّاف از معنای مورد نظر را به مخاطب ارائه می دهد.
۱۲۷.

سبک شناسی رویکرد بلاغی برخی آیات قرآن در ترغیب به ازدواج

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال دوم پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱ (پیاپی ۳) 11 - 26

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم سبک شناسی بلاغت رویکرد ترغیبی ازدواج

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۴۸۸
سبک شناسی از جمله دانش های نوین در حوزه نقد ادبی می باشد. این دانش تلاش می کند تناسب میان لفظ و معنی، انسجام متنی و هماهنگی منظور کلام با ساختار عبارت ها را مشخص کند؛ از آنجا که این دانش پیوند نزدیکی با دارد، بلاغت برای رسیدن به نتیجه بهتر از علم بلاغت بهره می گیرد. قرآن کریم به عنوان کتاب مافوق کلام بشر از توسع کلامی و معنایی برخوردار است و نمود سبک گفتمان های آن می تواند ما را در فهم معنی و نیز بلاغت بی مانند آن یاری رساند. یکی از این مواردی که تا به حال مورد بررسی جدی قرار نگرفته، سبک آیاتی از قرآن کریم است که به ازدواج و تشکیل زندگی مشترک تشویق می نمایند. پرداخت به این موضوع بسیار مهم، می تواند تا حدودی نگرش قرآن را نسبت به این بعد از زندگی جمعی آشکار ساخته و جوانان به را نسبت به تشکیل خانواده ترغیب نموده و از یأس و نومیدی برهاند. از این رو نوشتار حاضر با کاربست دانش سبک شناسی و نیز با تکیه بر روش توصیفی تحلیلی در صدد است تا سبک آیاتی از قرآن که در آنها به مقوله ازدواج پرداخته شده، را بررسی نماید. بررسی سبک شناسانه این نوع آیات نشان می دهد که سبک کلامی آن دسته از آیات الهی که به ازدواج مربوط می شوند، به لحاظ ساختار لفظی، معنایی و نیز ساختار نحوی کلمات، رویکردی ترغیبی می باشند و خداوند در مسأله ازدواج بیش از هر چیز مقتضای حال مخاطب را که جوانان و افراد مجرد می باشند، رعایت نموده...
۱۲۸.

تحلیل سبک شناختی «الرساله الذهبیه» امام رضا (ع) در لایه ادبی و زبانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال هشتم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۳۰ 177 - 221

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی نامه امام رضا (ع) سطح ادبی سطح زبانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۹۸ تعداد دانلود : ۸۷۴
امروزه سبک شناسی به عنوان یکی از شیوه های ارزیابی متون، جایگاه خاصی در نقد ادبی دارد که از رهگذر آن به توانایی صاحب اثر در کاربست شگردهای هنری در بیان درونیات و اندیشه هایش رهنمون می شویم.نامه های امام رضا(ع) از جمله متون نثری است که شایسته بررسی دقیق سبک شناسانه است؛ زیرا با وجود داشتن معانی والا، به زیورهای لفظی آراسته و سرشار از بدایع صنعت و بلاغت است. از این رو پژوهش پیش رو به بررسی 10 نامه از نامه های حضرت رضا(ع) پرداخته و سبک های ادبی و زبانی آن ها را با روش توصیفی تحلیلی مورد واکاوی قرار داده است. نتایج حاصل از این پژوهش به این شیوه است: الف. در سطح ادبی نامه ها، تشبیه بیشترین درصد را به خود اختصاص داده است و در سطح زبانی نیز تکرار، بیشترین درصد را در بردارد. ب. از لحاظ تحلیل نامه ها(فکری و ایدئولوژیکی)، به این نتیجه رسیدیم که شیوه خطابی موجود در ابتدای نامه های امام رضا(ع) با مضامین نامه ها در ارتباط است؛ همچنین ویژگی بارز شروع بیشتر نامه های امام، استفاده از مقدمه مناسب و درخور حال مخاطب نامه است.
۱۲۹.

خوانش سبک شناختی فراهنجاری نحوی در قصص قرآنی «مطالعه موردی عدول از ماضی به استقبال»

نویسنده:
منبع: مطالعات سبک شناختی قرآن کریم سال دوم بهار و تابستان ۱۳۹۸ شماره ۲ (پیاپی ۴) 59 - 72

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی فراهنجاری فعل ماضی فعل مضارع قصص قرآنی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۵ تعداد دانلود : ۳۹۱
عدول از مقتضای ظاهر ویژگی بارز و برجسته زبان است که در سطوح مختلف آن اتفاق می افتد، همان طور که در زبان قرآن یافت می شود. اهمیت عدول از مقتضای ظاهر در این است که دریافت کننده متن ظاهرا با نوعی از هم گسیختگی در کلام روبرو می شود، در حالی که کاربست آن، درواقع بیانگر رفتار زبان، دگرگونی ابزارهای زبانی و استراتژی های در دسترس ماتن است. بدین تصور، جستار حاضر برآن است تا به شیوه توصیفی-تحلیلی و با رویکرد سبک شناختی مبحث تعبیر از ماضی با لفظ مستقبل را در پاره ای از آیات قرآنی بررسی کند و چرایی معنایی این پدیده سبکی را تبیین نماید. داده های قرآنی نشان داد که پدیده تعبیر از ماضی با لفظ مستقبل به عنوان یکی از اشکال عدول از مقتضای ظاهر، توسط عوامل هم متنی و بافتی تحت تاثیر قرار می گیرند. درنتیجه تحلیل زبانی آن، درک خواننده را نسبت به ظرافت های دستوری و معنایی ارتقا می دهد همچنان که پیوستگی معنایی آیات را تایید می کند.
۱۳۰.

سبک شناسی لایه آوایی اشعار کمال الدین اسماعیل و اثیر اومانی براساس سبک شناسی لایه ای(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: متن پژوهی ادبی بهار ۱۳۹۹شماره ۸۳ 297 - 334

کلیدواژه‌ها: سبک سبک شناسی کمال الدین اسماعیل اثیر اومانی سبک شناسی لایه ای لایه آوایی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۷۰ تعداد دانلود : ۶۵۷
سبک شناسی فردی (شخصی) که عبارت است از سبک شناسی یک اثر به صورت دقیق و یافتن سبک فردی و متمایز یک نویسنده یا شاعر در علم سبک شناسی جایگاه ویژه ای دارد که متأسفانه در ایران کمتر به صورت علمی به آن پرداخته شده است. یکی از رویکردهای سبک شناسی که از زبان شناسی ساخت گرا و شناختی نشأت می گیرد، سبک شناسی لایه ای است که یک اثر را در لایه های مختلف آوایی، واژگانی، نحوی، بلاغی و ایدئولوژیک بررسی می کند. این نوع سبک شناسی را می توان از کامل ترین و دقیق ترین روش های این علم به شمار آورد. در این پژوهش به بررسی سبک شناسانه اشعار کمال الدین اسماعیل (خلاق المعانی) و اثیر اومانی به عنوان نمایندگان اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم شعر پارسی پرداخته شده است و از آنجا که همه لایه های شعری این دو شاعر در این مقال نمی گنجید، تنها لایه آوایی اشعار آن ها مورد مطالعه سبک شناسانه واقع شده و سبک دو شاعر در این لایه با هم مقایسه شده است. این پژوهش نشان می دهد که دو شاعر نامبرده در لایه آوایی شعر خود به روانی وزن ها، ردیف پردازی، استفاده از انواع آرایه های لفظی و گاهی قافیه پردازی های خاص توجه ویژه نشان داده اند و دارای سبک ویژه ای هستند.
۱۳۱.

پژوهشی در احوال و آثار یک شاعر ناشناخته از منطقه شیروان آذربایجان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی سال ۷۳ بهار و تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲۴۱ 213-235

کلیدواژه‌ها: حلیمی شیروانی سبک شناسی سبک دوره تیموری سبک هندی ویژگی های شعری

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۹ تعداد دانلود : ۳۶۲
حلیمی شیروانی از شعرای ناشناخته اوایل قرن دهم هجری است. درباره احوال حلیمی جز اطلاعاتی پراکنده که از تذکره های مختلف و به ویژه شعر او به دست می آید، آگاهی چندانی در دست نیست. همین اطّلاعات پراکنده و اندک موجب شده است صاحبان تراجم در شرح حال او و حلیمی فرهنگ نویس، صاحب بحرالغرایب، دچار اشتباه شوند. حلیمی شیروانی در اوایل سده دهم در شیروان آذربایجان متولّد شد، به گیلان و قزوین مسافرت رفت، سپس در میانه عمر به شام مهاجرت کرد. کلّیات حلیمی مشتمل بر بیش از شش هزار و پانصد و پنجاه بیت است که تاکنون تصحیح و تحقیقی بر آن صورت نگرفته است. تنها نسخه کلیات حلیمی در کتابخانه لالااسماعیل ترکیه نگهداری می شود. این کلیات مشتمل بر قصیده، غزل، رباعی، قطعه و همچنین حاوی شش رساله و سه منظومه است. حلیمی در سرودن شعر مصنوع، قصاید بی نقطه، معماگویی و ماده تاریخ مهارت بسیار داشته است. وی شاعری سنّت شکن و هنجارگریز است؛ چنان که در چندین جای، خود را مخترع نوعی از قصیده و طرزی خاص از شعر می داند.مقاله حاضر ضمن معرّفی این شاعرِ ناشناخته، امّا پُرکار، پژوهشی در ویژگی های سبک شناختی و مضامین شعری اوست.
۱۳۲.

بررسی فراهنجارها در رباعیات بیدل دهلوی(مقاله پژوهشی دانشگاه آزاد)

نویسنده:
منبع: زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد سنندج سال دوازدهم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۳ 21-45

کلیدواژه‌ها: هنجارگریزی سبک شناسی برجسته سازی لیچ بیدل دهلوی رباعیات

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۱۱ تعداد دانلود : ۹۱۵
آشنایی زدایی، برجسته سازی یا هنجارگریزی، انحراف از شکل طبیعی زبان و قواعد حاکم بر آن است. از تاثیرگذارترین روش های پدید آمدن سبک تازه در شعر و از مولفه های مهم، برای آرایش کلام و غنای ادبی است .زیرا زبان معیار را دگرگون و صورت های زبانی را برجسته می کند.هرقدر فراهنجارها بدیع تر باشند کلام مقبولیت بیشتر یافته و سبک شاعر شخصی تر خواهد بود.از آن جا که یکی از خصایص سبک هندی آفرینش مضامین تازه و خیال انگیز است بیدل دهلوی به عنوان یکی از شاعران این سبک با بیشترین هنجارستیزی های هنری و خلاقانه به سبک شخصی دست یافته است. رباعیات بیدل سرشار از تخیلات و بدیع گویی و ابتکارات ادبی است.گرایش و تمایل به استفاده از ترکیبات تازه، مضمون های بدیع وتصاویرخیالی هنرمندانه، بیدل را برآن می دارد که از نرم های طبیعی زبان پا را فراتر نهاده و با ساختار شکنی های خود تصاویر ادبی شگرفی ایجاد نماید.در این مقاله هنجارگریزی های رباعیات بیدل در هشت محور واژگانی، نحوی، آوایی، سبکی، معنایی، گویشی، باستانی و نوشتاری بررسی شده اند، گرچه با انواع هنجارگریزی در رباعیات بیدل مواجهیم اما برجسته ترین ویژگی سبکی بیدل ، در رباعیات مربوط به هنجارگریزی نحوی،معنایی ،واژگانی و سبکی است.که با ساخت وابسته های خاص عددی،ترکیبات نوین،تصاویرخیالی و اصطلاحات کوچه و بازار خودنمایی می کنند.
۱۳۳.

بررسی اثباتی زاویه خیال در تشبیهات حروفی شعر سبک خراسانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نقد ادبی سال سیزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۱ 1-30

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی سبک سنجی زاویه خیال تشبیهات حروفی سبک خراسانی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۱۰ تعداد دانلود : ۸۳۹
بسامد ها متغیر هایی تعیین کننده در دانش سبک شناسی هستند و به کار گیری روش های تحلیل آماری در ارزیابی بسامد ها نتایج سبک شناختی سنجیده تری را به همراه خواهد داشت. آمار توصیفی نمی تواند کمیّت های پر نوسان و دارای رفتار نا منظم را به روشنی تبیین کند. از همین روی روش های آمار استنباطی در نتیجه گیری از متغیر های کمّی نا متوالی بسیار سودمند خواهد بود. سبک شناسی مرتبط با تحلیل های رایانه ای را سبک سنجی می نامند که در حوزه زبان فارسی چندان رایج نبوده است. در این مقاله، نویسنده بسته تر شدن زاویه خیال در چهار گونه ساختمان تشبیه را به ترتیب از 1 تا 4 درجه بندی کرده و سپس رابطه میان فشرده تر شدن زاویه خیال با بسامد تشبیهات حروفی را در دیوان دوازده تن از شاعران شاخص سبک خراسانی در گذر زمان ارزیابی کرده است. از آنجا که بسامد گونه های تشبیهات حروفی از لحاظ ساختمان و فشرده شدن زاویه خیال در ساختمان این دست تشبیهات رفتار سبکی مشخصی را نشان نمی دهد، با استفاده از ضریب هم بستگی پیرسون در نرم افزار رایانه ای SPSS به تحلیل استنباطی آمار ها پرداخته شده است. با توجه به نتایج کمّی برآمده از این نرم افزار که گویای ضریب هم بستگی 374/. و سطح معناداری 626/. است و مقایسه این اعداد با شاخص های تعریف شده برای ضریب هم بستگی (1+ و 1-) و سطح قراردادی معناداری، رابطه مثبت و مستقیم میان متغیرها (نازک تر شدن خیال و فشردگی زاویه تشبیه با بسامد تشبیهات حروفی) تأیید می شود. به زبان سبک شناسی، یعنی فشرده تر شدن زاویه تشبیه در سبک خراسانی به معنای افزایش بسامد تشبیهات حروفی دارای ساختمان بسته تر بوده و این رخداد سبکی از هنجار های مسلط بر سبک دوره پیروی کرده است.
۱۳۴.

سبک شناسی زبانی سوره محمد(ص) بر اساس تحلیل سطوح زبان شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال هشتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 51-76

کلیدواژه‌ها: قرآن کریم سبک شناسی زبان شناسی سوره محمد (ص)

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۲۵ تعداد دانلود : ۴۳۶
سبک شناسی جایگاه مهمّی در کشف ویژگی های زبانی آثار ادبی دارد. قرآن به عنوان معجزه جاویدان پیامبر (ص) که کتابی همه جانبه است، آکنده از جنبه های زبانی و سبک شناختی می باشد. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی تحلیلی به بررسی زبانی سوره محمد(ص) در چهار سطح آوایی، صرفی، نحوی، واژگانی، و نیز کشف زوایای ادبی آن پرداخته است. مهم ترین یافته جستار حاضر این است که بین مضمون آیات سوره محمد(ص)با آواهای به کار رفته در واژگان آن انسجام وجود دارد. آنجا که روی سخن با کفّار و جهاد با آنان است، لحن کوبنده غالب است و این امر در نوع آواها و صفات آن ها قابل رصد می باشد. اما جایی که خداوند با مؤمنان سخن می گوید، زبان نرم و ملایمی به کار رفته است. مختوم شدن غالب فواصل به حرف «میم» در این سوره یکی از ویژگی های سبکی است است که نقش مهمّی در استمرار ضرباهنگ سوره ایفا نموده است. همچنین وجود مقطع بلند باز در 86 درصد از فاصله های آیات نیز دیگر ویژگی سبکی سوره است که تلفظ آن نسبت به مقطع های دیگر از طول زمانی بیشتری برخوردار است، و این مسأله به خلق ضرباهنگی که دایر بر شدّت، حدّت، خشونت، تشویق به جهاد، و تصویر جنگ مؤمنان و کفّار است، کمک نموده است. این انسجام حتّی در سطوح نحوی و واژگانی نیز تجلّی یافته، و به خاطر همسویی با سیاق کلّی سوره و تأثیرگذاری واژگان، برخی ساخت های نحوی از استعمال رایج خارج شده، و لهجه ی خاصی غالب گشته است که این مقوله در فعل «عسیتم» نمود یافته است.
۱۳۵.

نقش و کارکرد سبک قرآنی در بیان دلالت ها مطالعه ی موردی سوره ی مائده(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های ادبی - قرآنی سال هشتم بهار ۱۳۹۹ شماره ۱ (پیاپی ۲۹) 77-95

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی سوره ی مائده لایه های سبکی آواشناسی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۸ تعداد دانلود : ۵۳۲
سوره ی مبارکه ی مائده از سوره های مدنی است که محتوای آن غالباً در تشریح و تبیین احکام اسلامی است. بنابراین بدیهی است که نسبت به سایر سوره ها به خصوص، سوره های مکی، دارای ویژگی های خاصی باشد. پژوهش حاضر با بهره گیری از ابزار سبک شناسی و روش توصیفی تحلیلی می کوشد ویژگی های برجسته ی سبک این سوره را مورد مطالعه قرارد دهد و کارکرد هر یک از لایه های سبکی را در تبیین معنای مورد نظر تبیین نماید تا از این رهگذر کارکرد عناصر سبک ساز و ویژگی های برجسته ی سبک زبانی- بیانی این سوره را نشان دهد. برآیند پژوهش نشان می دهد که یکی از مهم ترین ویژگی های سبک این سوره خطاب قرار دادن مؤمنان با «نداء» به واسطه ی عبارت «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا» است که در این سوره از بسامد بالایی برخوردار است و این امر بیان گر رحمت الهی و تکریم مؤمنان است. سبک چینش جملات در این سوره، با مفاد سوره و محتوای تشریعی با جملات کوتاه و طلبی آن همسویی و تناسب دارد. افزون بر این در بسیاری از آیات ترتیب جملات آهنگین بوده و وفور جملات فعلیه باعث پویایی و حیات سبک این سوره شده است. از دیگر ویژگی های سبکی این سوره گونه های مختلف تکرار و کارکرد شایسته ی موسیقی معنوی آن در تبیین معانی آیات است.
۱۳۶.

معرفی و بررسی سبکی و محتوایی نسخه ی خطی فتنه سالارالدوله

نویسنده:
منبع: قند پارسی سال سوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۷ 114-127

کلیدواژه‌ها: نسخه ی خطی سالارالدوله سبک شناسی بررسی محتوا صحاف

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۰۱ تعداد دانلود : ۳۸۶
در گذر زمان بخشی از میراث مکتوب این مرز و بوم از هجوم حوادث شوم مصون و در امان نمانده یا برآن گرد گمنامی نشسته و جامعه ی علمی و پژوهشی را محروم کرده است. نسخه ای خطی در مرکز پژوهش های آستان حضرت شاه چراغ(ع) موسوم به فتنه ی سالار الدوله به شماره ی243 ثبت و نگهداری می شود. این نسخه ی خطی در 12صفحه و در قالب مثنوی به نظم در آمده است . نسخه ی خطی مذکور نسخه ی منحصر به فرد از شاعری گمنام با تخلص«صحاف» است. ابوالفتح میرزا ملقب به سالارالدوله پسر سوم مظفرالدین شاه قاجار است. سالارالدوله در همدان علیه برادر خود محمدعلی شاه که تازه به سلطنت رسیده بود ؛ قیام کرد. محمدعلی شاه این سرکشی و طغیان برادر را خیلی زود سرکوب می کند. در تاریخ از این واقعه به عنوان غائله و فتنه ی سالارالدوله یاد شده است. صحاف شاعر گمنام این مثنوی این واقعه را در 84بیت به تصویرکشیده است. این مقاله می کوشد تا برای نخستین بار ضمن معرفی نسخه ی خطی مذکور به بررسی و تحلیل سبکی و محتوایی این مثنوی بپردازد . هم چنین تقلیدی یا ابتکاری بودن شاعر را نیز روشن ساخته و درپایان به نتیجه گیری می پردازد.
۱۳۷.

زبان و سبک گفتار شخصیت در نمایشنامه مجنون محبت، نوشته سام شپرد(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جستارهای زبانی دوره یازدهم مهر و آبان ۱۳۹۹ شماره ۴ (پیاپی ۵۸) 25-48

کلیدواژه‌ها: مجنون محبت سبک شناسی سطح کلمه سطح جمله سطح گفتمان

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۰ تعداد دانلود : ۳۷۰
این مقاله به بررسی زبان و سبک گفتار شخصیت «می» (May) در نمایشنامه مجنون محبت ، نوشته سام شپرد می پردازد. برای بررسی زبان و مطالعه سبک گفتار این شخصیت، از نظریه های سبک شناسی سارا میلز استفاده شده است که متون را در سه سطح کلمه ای، جمله ای و گفتمان بررسی می کند. مسئله ای که نویسندگان در این مقاله مطرح کرده اند این است که با استفاده از ایده های سارا میلز، مشخص کنند که آیا شخصیت «می» فعال و قدرتمند است یا خیر. همچنین، هدف این مقاله آن است که شخصیت می را نسبت به شخصیت های مرد در این نمایشنامه بسنجد و مشخص کند که آیا این شخصیت زن مطیع شخصیت های مرد است و آن چنان که برخی منتقدان ادعا می کنند، تصویری ضد زن از او ارائه شده است یا خیر. یافته های این بررسی نشان می دهد که می شخصیتی مطیع دارد که توانایی اثر گذاری بر محیط و اطرافیانش را ندارد و نسبت به شخصیت های مرد نمایشنامه دارای ضعف های بیشتری است .
۱۳۹.

مخالف خوانی و ترک ادب شرعی، خصیصه بارز سبکی تقی دانش(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۲ بهار ۱۳۹۹ شماره ۴۳ 95 - 124

کلیدواژه‌ها: تقی دانش سبک هندی سبک شناسی مخالف خوانی هنجارشکنی سنت ادبی ترک ادب شرعی و زاویه دید

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۳ تعداد دانلود : ۳۰۹
تقی دانش از فضلا و ارباب قلم و از شعرای گمنامِ صاحب سبکِ سنت گرای اواخر قاجاریه و اوایل پهلوی است که تحت تأثیر اشعار و افکار شعرای سبک های: خراسانی، آذربایجانی، عراقی، مکتب واسوخت و بخصوص سبک هندی قرار گرفته است. در اشعار و غزلیات تقی دانش، با تأسی از شعرای نامدار سبک هندی، دو نوع اندیشه و نگرش متضاد از هم (موافق خوانی و مخالف خوانی(آشنایی زادیی و هنجارشکنی) به چشم می خورد، یعنی: زمانی نگرشش به عناصر و پدیده های شعری و شخصیت های مشهور داستانی و تاریخی و قرآنی و اسطوره ای، همان نگرش کلیشه ای و تک بُعدی و تکرار شونده در سنت دیرینه ادبی( سبک های شعری خراسانی، آذربایجانی، عراقی) است، زمانی نیز با تأسی از شعرای سبک هندی نسبت به همان عناصر و پدیده های شعری و  شخصیت های مشهور نگاه متفاوتی ابراز داشته به هنجارشکنی و مخالف خوانی پرداخته است. منظور از مخالف خوانی(آشنایی زادیی) در شعر تقی دانش، که از خصایص بارز سبکی وی بشمار می آید، آن است که با تأسی از شعرای سبک هندی، به جهت دستیابی به «معنی بیگانه» و فرار از سنت دیرینه ادبی، در خصوص معانی و مضامین کلیشه ای و تک بُعدی و تکرار شونده در عرف و هنجار ادبی و شخصیت ها و عناصر مشهور داستانی و قرآنی و اسطوره ای از زوایه ای غیر عرفی نگریسته و به خلاف آمد عادت در خصوص آنها به قضاوت می نشیند و در خصوص عناصر و شخصیت های مذهبی و قرآنی، با تأسی از شعرای سبک هندی، ترک ادب شرعی می کند. نگارنده در این پژوهش موارد مخالف خوانی( آشنایی زادیی) و ترک ادب شرعی را از اشعار تقی دانش استخراج کرده و به ترتیب حروف الفبایی مورد بحث و بررسی قرار داده است. هدف از این تحقیق تعیین موارد مخالف خوانی( هنجار شکنی) و ترک ادب شرعی در محدوده شعر تقی دانش است. نتیجه تحقیق اینکه مخالف خوانی و ترک ادب شرعی در شعر دانش با تأسی از شعرای سبک هندی در حد قابل توجهی بکار رفته است.
۱۴۰.

شاهرخ نامه: منظومه حماسی یا تغزلی؟(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا) دوره ۱۲ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۴۴ 13 - 40

کلیدواژه‌ها: سبک شناسی شعر حماسی تغزل شاهرخ نامه قاسمی گنابادی

حوزه‌های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۴۹ تعداد دانلود : ۵۴۲
شاهرخ نامه، منظومه ای حماسی -تاریخی از شاعر توانای قرن دهم هجری، میرزامحمد قاسمی گنابادی است. موضوع این مثنوی، شرح نبردها، سفرها و عدالت ورزی های شاهرخ تیموری از زمان برتخت نشستن تا مرگ اوست. در این نوشته ضمن معرفی اجمالی شاعر، ویژگی های سبک شناسی شعر وی را با شیوه لایه ای ( در سه سطح زبانی، ادبی و فکری) تبیین کرده و به این نتیجه رسیده ایم که علاوه بر مضامین حماسی بسیاری از ابیات شاهرخ نامه متفاوت با فضای حماسی منظومه است؛ به همین روی این اثر منظومه ای رزمی_بزمی است که وجود بتان زیبارو در صحنه های نبرد و حتی آوردن ساقی نامه در انتهای هر موضوع، این ویژگی را برجسته تر ساخته است. قاسمی شیوه ای تازه در حماسه سرایی به وجود آورده است. نگارندگان با بررسی دقیق ابیات و حوادث داستان ها به این مطلب رسیدند که شاهرخ نامه ترکیبی از حماسه، تاریخ و غناست. بازی های واژگانی قاسمی نشان از تسلط او بر لغات و وزن شعر است. تصویر آفرینی های قاسمی مهارت وی بر فضا، خیال و معنا را نشان می دهد و حد کمال آن کاربرد واژه ها، اصطلاحات و تصاویر تغزلی برای بیان ماجراهای حماسی است.