جمعیت اسلامی

اقبال از جمله متفکرانی است که چه در روزگار خویش و چه پس از مرگ، بر بسیاری از اندیشمندان و جریان های فکری و سیاسی کشورهای مختلف به ویژه کشورهای اسلامی تأثیر گذاشته است؛ آنسان که می توان تأثیر مستقیم و غیر مستقیم اندیشه سیاسی او را در شکل گیری و مبارزات سیاسی بسیاری از جریان های اخیر مسلمان جست وجو کرد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به بررسی تأثیر اندیشه سیاسی علامه اقبال بر جمعیت اسلامی افغانستان و حرکت اسلامی افغانستان به عنوان دو حزب بزرگ اسلام گرای این کشور پرداخته است. از جمله محورهای اندیشه سیاسی اقبال می توان به وحدت و بیداری اسلامی، استعمارستیزی، استقلال طلبی، بازگشت به خویشتن، اصلاح اندیشه دینی و اجتماع و آرمان شهر او اشاره کرد که بر جریان های جمعیت اسلامی و حرکت اسلامی افغانستان تأثیرگذار بوده است. با واکاوی متون مرتبط و نیز مصاحبه هایی که با آگاهان واقف بر موضوع صورت گرفت، تبیین گردید که این تأثیر بیشتر از رهگذر اشعار حماسی اقبال بر احزاب یادشده صورت گرفته است. همچنین تبیین شد که ایدئولوگ های این دو جریان (برهان الدین ربانی و آیت ا... محسنی) بیشتر از دیگران از اندیشه سیاسی علامه اقبال متأثر بوده اند. روی هم رفته احزاب یادشده از رهگذر ایدئولوگ های خود نیز از اندیشه سیاسی علامه اقبال تأثیر پذیرفته اند.