دهر و سرمد

مبانی میرداماد در ترسیم جهان بینی حکمت یمانی و پردازش نظریه حدوث دهری، محصول تهذیب و بسط جهان بینی سینوی است. او با الهام از مفاد برخی آیات و روایات و در راستای جمع میان عقل و نقل، با توسعه و تغییر در مباحث «دهر و سرمد»، «اقسام تقدم و تاخر» و «اقسام حدوث»، تلاش کرده تا بدون کمترین اخلال در پیکره عقلانی فلسفه سینوی، زمینه قول به حدوث واقعی و تاخر انفکاکی عالم امکان را فراهم کند. در این مقاله، با اشاره به وابستگی او به آموزه های ابن سینا، نشان داده ایم که تغییرات میرداماد در سازواره اندیشه سینوی، درست به اندازه دقت خود، کلان نیز هستند؛ به گونه ای که با کنارنهادن توسعه های او، راه برای طرح و اثبات نظریه حدوث دهری بسته خواهد شد. می توان تلاش میرداماد را برای ارایه قرائتی جدید از نظریه پیدایش جهان در سایه آموزه های شریعت، از گام های بلند در تدوین فلسفه شیعی به شمار آورد.