سلطه مذکر

با ظهور انقلاب مشروطیت در ایران، زنان ایرانی به حقوق و جایگاه خود آگاه تر شدند و تمایل بیشتری به فعالیت در عرصه های اجتماعی پیدا کردند. در این میان، پروین اعتصامی با سرودن اشعاری انتقادی، فریادِ رسای زنانی شد که در طول تاریخ در زیر سلطه نظامِ مردسالار از بسیاری از حقوق محروم و منزوی شده بودند. پروین در اشعارس با زبانی منتقدانه بر بی عدالتی های اجتماعی می تازد و از وضعیت بغرنج زنان در جامعه انتقاد می کند. بنا به نظر پی یر بوردیو جامعه شناس فرانسوی(1930-2002م) در کتاب «سلطه مذکر»، زنان خود نیز در این سلطه بر خود مشارکت می کنند و با .سلطه گران همدست می شوند؛ زیرا عاملان اجتماعی در طی فرایندی تاریخی دیدگاهِ مذکر را در قالب باورهایی بدیهی (دوکسا) در مردان و زنان نهادینه می کنند و پذیرش چنین دیدگاهی را در ذهنیت جامعه طبیعی جلوه می دهند. هدف این مقاله تحلیل دیدگاه سلطه مذکر در جهان اندیشه و اشعار پروین اعتصامی بر اساس نظریه جامعه شناسی پی یر بوردیو است. از این رو، با روش توصیفی-تحلیلی و با بهره گیری از مبانی جامعه شناختی بوردیو تأثیرات سلطه مذکر را در جهان اندیشه و اشعار پروین بررسی می نماید. بر اساس یافته های این مقاله، پروین با آنکه در برخی ازاشعار خود از سلطه مذکر انتقاد می کند، اما به طور کلی، موضعی دوگانه و پارادوکسیکال در این زمینه دارد. او با پیروی از اسلوب شاعران گذشته، با نهادِ ادبیاتِ مردانه همسو می شود. در اشعارش جزئیات روحی و عاطفی زنانه چندان برجسته نمی شود و ویژگی های زبانی اش، از زبان مردانه تمایز نمی یابد. به نظر می رسد که سلطه مذکر در اعماق ناخودآگاه ذهن پروین ریشه دوانده است.