حقایق تاریخی

هدف : تاکید و تمرکز اصلی روی این موضوع است که همیشه نمی توان اسناد موجود را تنها راه شناخت حقایق تاریخی دانست .چنان که در بررسی علل اختلاف و درگیری میان سلطان یعقوب آق قویونلو با شیخ حیدر صفوی می بینیم که پس ازسالها دوستی صمیمانه میان آق قویونلوها وصفویان، سندتاریخی به تنهایی نمی تواند علت واقعی این تنش را روشن نماید. روش / رویکرد پژوهش : در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی تاریخی و بر پایه اسنادومنابع کتابخانه ای به تبیین این موضوع پرداخته شده است. یافته هاو نتایج : طبق مطالعه وبررسی همه جانبه صورت گرفته برخلاف آن که سلطان یعقوب آق قویونلو صراحتاً طی مکتوب ارسالی خود به سلطان بایزیدعثمانی علت بروزاختلاف باصفویان وسرکوب آنها را در بدعت مذهبی آنها دانسته است . با بررسی و توجه به واقعیات ومستندات تاریخی و جمع بندی نهایی آنها روشن می گردد که علت این امر نه عامل مذهبی، بلکه ناشی از ملاحظلات مهم دیگر از جمله مسایل امنیتی ـ نظامی واقتصادی بوده است.

ماسون اُرسِل پدر فلسفه ی تطبیقی است. او با تأثر از دو جریان تاریخ گرایی و پوزیتیویسم سده ی نوزده، می کوشید تا فلسفه ها را در مقام پدیده هایی تاریخی، در درون سنّت پوزیتیویستی، به گفت وگو وادارد. موفقیت روش تطبیقی در دیگر حوزه های معرفت خصوصاً فیلولوژی (فقه اللغه)، الهام بخش او در اتخاذ این اندیشه بود که مطالعه ی تطبیقیِ الگوهای تفکر در تمدّن های مختلف می تواند دانش ما را در جهت آنچه فلسفه می خوانیم، وسعت و وضوح بخشد. او پژوهش خود را بر بررسی تاریخی سه تمدّن هند، چین و اروپا متمرکز می کند و معتقد است تاریخ و غنای حِکمی این سه تمدّن، بخشی از حکمت خالده ی جهان را تشکیل می دهد. اُرسِل در کتاب فلسفه ی تطبیقی می کوشد با طرح روش تطبیقی، فلسفه را از جزمیت و نسبیت مطلق برهاند. برای این کار، توجه خویش را به حقایق تاریخی فلسفی با توجه به بسترهای شکل گیری تاریخی شان معطوف می کند. در واقع او تطبیق را چونان مجرایی می داند که فلسفه با آن، از مطلق گرایی مابعدالطبیعی و نظری رهایی می یابد و به عمل و کاربردپذیری می گراید. ما در این مقاله می کوشیم تا با رویکردی توصیفی به معرفی آرا و نظریات اُرسِل در باب فلسفه ی تطبیقی بپردازیم.

ائمه اطهار یکی از رسالت های خویش را رساندن حقیقت تاریخی به مسلمانان می دانستند، بنابراین در مواردی که احساس کردند پنهان بودن حقایق، باعث لطمه به دین اسلام شده است، به روشنگری تاریخی پرداختند. این تحقیق در پی پاسخ به این پرسش است که انگیزه و اهداف ائمه اطهار در بیان حقایق تاریخی چه بود؟ چه موانعی در برابر بازگویی این حقایق وجود داشت؟ و در این میان، کدام رویکرد برای آنان دارای اهمیت بیشتری بوده است؟ تحلیل محتوای کیفی، 285 روایت تاریخی کتاب کافی (اصول و فروع) را نشان می دهد، که در دو بخش جلوگیری از تحریف معنوی آیات قرآن و جلوگیری از تحریف تاریخ پیامبران پیشین و سیره پیامبر اکرم قابل رصد است. از جمله موانع اصلی روشن شدن حقایق تاریخی، دشمنی بنی امیه با امام علی و نفوذ اسراییلیات به جوامع حدیثی مسلمانان بود. ائمه اطهار با درک این موانع، و با هدف مصونیت قرآن از تحریف معنوی ، حفظ و حراست از سنت های پیامبر اکرم ، بازگو کردن مناقب و فضائل امام علی در جامعه، به تبیین حقایق تاریخی پرداختند. در این میان حجم بالایی از روایات، به تبیین مبانی فقهی با توجه به سیره پیامبر اکرم پرداخته است.