انواع سیاق

سیاق یکی از عناصر مهم در ظهورگیری از آیات و روایات بوده است و با این وجود کمتر به صورت مستقل مورد واکاوی قرار گرفته است. در این پژوهش سعی شده زوایای مختلفی از سیاق با استناد به سخنان عالمان اصولی روشن شود. در این راستا با بررسی تعاریف مختلف به این نتیجه رسیدیم که سیاق خصوصیّتی غیر لفظی، ولی مرتبط با کلام است که شکل و ساختار واحدی ندارد. ظهور سیاقی از صغریات حجیت ظواهر شمرده می شود و از این رو در اعتبار آن بحثی نیست. تحقق سیاق وابسته به شروطی مانند عدم تعارض با نصّ یا ظهور قوی تر، معهود بودن نزد عرف و از بین نرفتن قرائن مربوط به سیاق است. سیاق های موجود در زمان حاضر به دلیل اصل عدم نقل یا با استناد به سیره عقلا و متشرعه مبنی بر عمل به آن ها معتبر می باشند.

در مباحث معناشناسی قرآن کریم، سیاق به عنوان قرینه اصیل کلامی اهمیت ویژه ای دارد، که در آن، معنا از طریق قرینه های لفظی، حالی و عقلی به دست می آید. شیخ ابوالفتوح رازی در فهم معنای آیات در تفسیر روض الجنان، برای پدیده سیاق در انواع مختلفش اهمیت قائل شده است؛ در نوع لفظی سیاق، به انواع متصل آن که شامل قرینه های مقدم، مؤخر و مکتنف می باشد و نیز به نوع منفصل یا همان روش «قرآن به قرآن» پرداخته است؛ شیخ رازی همچنین به سیاق حالی و سبب نزول آیات به عنوان قرینه حالیه و نیز به سیاق عقلی از مسیر استدلال های منطقی علم کلام شیعی و مبانی عقل توجه می کند. این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی-تحلیلی به بررسی انواع سیاق و میزان استفاده شیخ رازی از این روش در تفسیر روض الجنان بپردازد. نتایج بحث گویای آن است که شیخ، در روش تفسیری خود به انواع سیاق توجه کرده ولی توجه او به همه آنها یکسان نبوده است. © مظفری، س؛ ناعمی، ز؛ اشکوری، س.ع؛ بابایی، ش. (1399). پژوهشی تحلیلی پیرامون انواع سیاق، در تفسیر «روض الجنان و روح الجنان»، دوفصل نامه پژوهش های تفسیر تطبیقی. 6 (11)، 160-141. Doi: 10.22091/ptt.2020.4271.1546